Σημείο αναφοράς στη Δυτική Τέχνη ο Torso Belvedere. Ένα ακέφαλο σπάραγμα ανδρικού κορμού με έντονη μυολογία, που αποκαλύφθηκε κατά τις πρώτες ανασκαφές της Ρώμης υπό την παπική πατρωνία τον 15ο αιώνα.
Αινιγματικός μέσα στην ανωνυμία του μιας και η ταύτισή του είναι προβληματική. Το ίδιο και η ακριβής του προέλευση. Αφόρητα σαγηνευτικός, όμως, εξέθρεψε ως εικονιστικό μοτίβο την ώριμη Αναγέννηση, με προεξάρχοντες τους σκανδαλιστικούς Ιgnudi της Capella Sixtina. Και αυτό γιατί, αν και ακρωτηριασμένος και απρόσωπος, διασώζει το κατ΄ εξοχήν διακριτικό της ελληνορωμαϊκής τέχνης, το πλέον καινοτόμο στην ιστορία της.
Αυτό της γυμνότητας.
Μια γυμνότητα καλά κρυμμένη για αιώνες στη στρωματογραφία της κατεστραμμένης από τους βαρβάρους άλλοτε πανηδονιστικής πόλης του Λατίου. Καλυμμένη από τόνους χώματος, μαζί με τη ρεπλίκα του Απόλλωνα του Λεωχάρη και το σύμπλεγμα του Λαοκόωντα, αλλά αρνούμενη πεισματικά να αποσυντεθεί. Και σίγουρα, αιώνια ευγνώμων στην ανόργανη ύλη που την έφερε υπό την προστασία της.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Έκτοτε, οι εικονιστικες μορφές απεκδύθηκαν χωρίς αναστολές τα βαριά ενδύματα και η σημειολογία της ανθρώπινης μορφής επανήλθε από τα μάτια- που είχε για αιώνες εξακοντιστεί- εκεί που πραγματικά ανήκει. Στο φθαρτό της σώμα, που υποτάσσεται στο Μanus Dei της Δημιουργίας, χωρίς κανένα πρόσημο εκζήτησης ή επίδειξης. Ελεύθερο από συμβάσεις μέσα στην ολότητά του. Απελεύθερο, συνάμα, μιας και έχει επωμιστεί από Κτίσεως τον ψόγο της αμαρτίας.
Μία η γυμνότητα, πολλές οι εκφάνσεις της, ανάλογα με το ηθικό ή αισθητικό πρίσμα που την αντιλαμβάνεται κάνεις. Η ηρωική γυμνότητα των προφειδιακών κούρων, στην οποία ταυτίζεται το όμορφο με το αγαθό. Η θελκτική γυμνότητα της πραξιτέλειας σάρκας που έκανε ακόμη και τους πιστούς στο ιερό της Κνίδου ιερόσυλους μπροστά στη θέα της καλλίπυγου θεάς ή του μεταγενέστερου Φαύνου Barberini, που ξεχύνεται νωχελικά, προτάσσοντας ανερυθρίαστα τη φύση του. Ή ακόμη, η βεριστική γυμνότητα των «κλοσάρ» των ελληνιστικών βασιλείων ή των γκροτέσκο ανθρωπίνων τύπων με μια πάντα μικροϊστορία να έχουν ως αφήγημα.
Πλασμένο από χώμα, προορισμένο να αποσυντεθεί στη γη όπου ανήκει, το ανθρώπινο σώμα εντέλλεται να ξεπλύνει ως εξιλαστήριο θύμα το προπατορικό αμάρτημα. Μπορεί να απολαμβάνει στα εγκόσμια τις ακρογωνιαίες φροντίδες, λησμονείται, όμως, κατά κανόνα, στη μεθοριακότητα.
Και όμως. Ποτισμένο με τόσο πόθο, τόσο πάθος, τόση λαγνεία και λατρεία σε αυτό το αστραπιαίο πέρασμα ξεγελά τη θνησιγένεια- όπως αντίστοιχα ο αγαλμάτινος Torso ξεγέλασε τη λήθη-και μεθίσταται σε κοσμική ύλη.
Διεκδικώντας, σαν τις πάμπολλες αποτυπώσεις του στη μνημειακή τέχνη και αυτό κάτι- έστω και χωρίς χρυσόβουλο- από την αθανασία…
Ευαγγελία Θ. Καϊράκη
Ιστορικός Τέχνης
Μέλος της ΕΕΙΤ
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:
Villy Calliga, Gabriel Grama, Στρατής Αθηναίος, Γιάννης Αϊτινίδης, Μαρία Ανδρέου, Μαρία Αργυρακοπούλου, Γιάννης Βακιρτζής, Katrin Δήμου, Μάγδα Δημούδη, Ελισάβετ Διονυσίου, Αργυρώ Δρίβα, Μαρίλη Ζαρκάδα, Κρυσταλλία Ιωαννίδου, Μηνάς Καμπιτάκης, Δημήτρης Καρυστινός, Νικόλας Κληρονόμος, Μαριάννα Κοντοέ, Ιουλία Λαδογιάννη, Φωτεινή Μανουσάκη, Ευστρατία Μαχαιρίδη, Νίκος Μίχος, Δώρα Μπελεγρίνου, Μαρία Ντάρλα, Χρυσούλα Ξυνέλη, Τζένη Πετροπούλου, Σπύρος Ρωμάνος, Βασίλης Σούλης, Σοφία Σταύρου, Τάνια Τρεπεκλή, Νίκος Τσιώτας, Βασιλική Φιλίππου, Στάθης Φώτης, Ράνια Χατζοπούλου, Νίκος Χιωτίνης, Δημήτρης Χρυσαφίδης
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Στάθης Φώτης
