«Χάππυ Νταίη» & «Πρόσωπο με πρόσωπο»: Καθολικά προσβάσιμες προβολές με ελεύθερη είσοδο στην Ταινιοθήκη

H Tαινιοθήκη της Ελλάδος, που διαθέτει αίθουσες προσβάσιμες σε άτομα με κινητικές δυσκολίες και αμαξίδια,  επεκτείνει την προσβασιμότητα και σε μοναδικές, αποκατεστημένες ταινίες της συλλογής  της ώστε ακόμα περισσότεροι θεατές να μπορούν να τις παρακολουθήσουν. Έτσι, τη Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου θα παρουσιάσει σε καθολικά προσβάσιμη προβολή, δύο ταινίες ορόσημα του ελληνικού κινηματογράφου, ψηφιακά αποκατεστημένες σε 4Κ: το Πρόσωπο με Πρόσωπο (84’) του Ροβήρου Μανθούλη και το Χάππυ Νταίη (105’) του Παντελή Βούλγαρη.

Oι ταινίες θα προβληθούν με υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους (SDH) και ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική αναπηρία (AD) από το Νεανικό Πλάνο (Neaniko Plano Subtitles). Ακουστικός περιγραφέας: Γιάννος Περλέγκας. Τεχνική επεξεργασία: Studio Massive Productions

Οι προβολές θα πραγματοποιηθούν στις 7.30 μ.μ. και 9.15 μ.μ. αντίστοιχα με ελεύθερη είσοδο.

Η πρωτοβουλία αυτή θα συνεχιστεί και του χρόνου με νέες ταινίες.

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

Η βασική ιστορία της ταινίας αφορά έναν φτωχό καθηγητή Αγγλικών που κάνει φροντιστήριο στην κόρη μιας οικογένειας νεόπλουτων και φλερτάρει τόσο με την κόρη όσο και με τη  μάνα της. Οι εσωτερικές συγκρούσεις του ήρωα, η μικροαστική πικρία, η συντριβή των ονείρων της νιότης και οι συμβιβασμοί στην υποκρισία του μεγαλοαστικού περιβάλλοντος αποδίδονται με μια οξεία αίσθηση του χιούμορ στους διάλογους. Ο Ροβήρος Μανθούλης, με το καινοτόμο σκηνοθετικό ύφος του καυτηριάζει την προδικτατορική πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, σατιρίζει την ανερχόμενη τάξη των νεόπλουτων και στιγματίζει την πολεοδομική καταστροφή της Αθήνας την δεκαετία του 1960.

Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι: Κώστας Μεσάρης, Ελένη Σταυροπούλου, Θεανώ Ιωαννίδου, Λάμπρος Κοτσίρης, Αλέξης Γεωργίου και Μαίρη Γκότση.

Το Πρόσωπο με πρόσωπο του Ροβήρου Μανθούλη γυρίστηκε λίγο πριν τη Δικτατορία και αποτελεί μια διεισδυτική ματιά στην Αθήνα της πολεοδομικής ανάπτυξης και στα αδιέξοδα της νέας γενιάς.

Σενάριο δεν υποβλήθηκε στη Λογοκρισία και το γύρισμα άρχισε με την άδεια για ένα προηγούμενο ντοκιμαντέρ. Η κόπια πρόλαβε να βγει από το εργαστήριο για να πάρει μέρος στο θρυλικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1966. Εκεί ξεσήκωσε τη φοιτητική νεολαία, εντυπωσίασε τους ξένους κριτικούς και πήρε το Βραβείο Σκηνοθεσίας. Τη κριτική επιτροπή απάρτιζαν οι: Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις, Έλλη Λαμπέτη, Φιλοποίμην Φίνος, Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, Γρηγόρης Γρηγορίου.

Το κοινό περίμενε τον σκηνοθέτη στην έξοδο, τον σήκωσε στους ώμους, σαν ολυμπιονίκη, και τον πήγε στους έκπληκτους Γάλλους κριτικούς που τον περίμεναν στο καφενείο για να του πάρουν συνέντευξη.

Τον επόμενο χρόνο, το Πρόσωπο με πρόσωπο κλήθηκε να πάρει μέρος σε διάφορα φεστιβάλ, αρχής γενομένης από το Διεθνές Φεστιβάλ Νέου Κινηματογράφου στην πόλη Υέρ της νότιας Γαλλίας. Το Φεστιβάλ έκανε έναρξη με το Πρόσωπο με πρόσωπο την 21η Απριλίου 1967, ημέρα που έγινε το χουντικό πραξικόπημα στην Ελλάδα.  Η ταινία βέβαια ήταν προφητική, αλλά τέτοια σύμπτωση δεν μπορούσε να την περιμένει κανείς. Πιθανότατα υπήρξε  η πρώτη αντιχουντική εκδήλωση που έγινε στο εξωτερικό, με  δεκάδες δημοσιογράφους, κάμερες ,  μικρόφωνα και με τις  συνεντεύξεις του Μανθούλη να  μεταδίδονται  το ίδιο βράδυ από πολλά ευρωπαϊκά ραδιόφωνα.

Την επόμενη εβδομάδα το Φεστιβάλ Κανών οργάνωσε μια ειδική προβολή, αδιαφορώντας για τις διαμαρτυρίες της χούντας.  Η ταινία απαγορεύτηκε στην Ελλάδα «καθ’ άπασαν την επικράτειαν, δια λόγους γενικοτέρας θέσεως», το διαβατήριο του σκηνοθέτη ακυρώθηκε, η αστυνομία επισκέφτηκε το σπίτι του, το όνομά του μπήκε στη μαύρη λίστα που δεν έπρεπε να αναφέρει ο τύπος.

Αυτοεξόριστος πια στο Παρίσι, ο Ροβήρος Μανθούλης ξεκινά μια μακρόχρονη και  δημιουργική συνεργασία με την Γαλλική Τηλεόραση και αναδεικνύεται ως ένας από τους σημαντικότερους έλληνες σκηνοθέτες της διασποράς.

Ο σπουδαίος έλληνας δημιουργός  Ροβήρος Μανθούλης, πρωτοπόρος της ανανέωσης του ελληνικού κινηματογράφου και πρωτεργάτης του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα, υπήρξε μια σπάνια περίπτωση δημιουργού και ανθρώπου που συνδύαζε ταλέντο και ήθος. Ήταν ένας από τους τελευταίους «μεγάλους» της γενιάς του.

Η  ψηφιοποίηση και αποκατάταση της ταινίας «Πρόσωπο με Πρόσωπο» (1966) χρηματοδοτήθηκε από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος με την υποστήριξη του προγράμματος A Season of Classic Films, μια πρωτοβουλία της ACE  -Association des Cinémathèques Européennes (Ένωση Ευρωπαϊκών Ταινιοθηκών), ως μέρος του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη MEDIA και με την υποστήριξη του προγράμματος ΕΣΠΑ και του ΠΕΠ Αττικής.  Η αποκατάσταση πραγματοποιήθηκε στα εργαστήρια της Immagine Ritrovata στη Μπολόνια, και του ήχου σε ελληνικά εργαστήρια, με το συντονισμό της Μαρίας Κομνηνού και υπεύθυνη έργου την Ηλέκτρα Βενάκη.

ΧΑΠΠΥ ΝΤΑΙΗ

Σε ένα νησί, που το καίει ο ήλιος και το δέρνουν οι άνεμοι, ένα στρατόπεδο πολιτικών κρατουμένων περιμένει την επίσκεψη της «μεγάλης μητέρας», ετοιμάζοντας προς τιμήν της μια γιορτή.

Ένας κρατούμενος, που αρνιέται επίμονα να δηλώσει μεταμέλεια, εξαφανίζεται, και οι Αρχές του στρατοπέδου τον δηλώνουν νεκρό, ως αυτόχειρα. Όμως, τη μέρα την επίσημης επίσκεψης και κατά τη διάρκεια της γιορτής, ο «νεκρός» εμφανίζεται.

Η ταινία μεταδίδει ένα διαχρονικό μήνυμα για τον παραλογισμό των απολυταρχικών καθεστώτων, που υποβάλλουν τους ανθρώπους σε ανούσιες εργασίες με στόχο την πνευματική και ηθική τους εξόντωση.

Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Σταύρος Καλάρογλου, Στάθης Γιαλέλης, Ζωρζ Σαρρή, Γιώργος Μοσχίδης, Κωνσταντίνος Τζούμας, Δημήτρης Πουλικάκος, Νίκος Μπουσδούκος και Κώστας Φυσσούν.

Το Χάππυ Νταίη κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Μουσικής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης το 1976.

Ο Παντελής Βούλγαρης την θεωρεί την πιο σημαντική ταινία του.

Σύμφωνα με τη Μαρία Κομνηνού, «η ταινία αντιμετωπίζει το πρόβλημα της Μακρονήσου σαν μικρόκοσμο του διχασμού και της διάσπασης της δημόσιας σφαίρας στην Ελλάδα. […], ενώ ο Βούλγαρης προσεγγίζει το θέμα του με έντονη  ρεαλιστική και ουμανιστική ματιά, αποφεύγοντας όμως τις παγίδες της ιστορικής αναπαράστασης».

Η αποκατάσταση του Χάππυ Νταίη είναι το πρώτο επίτευγμα του νεοσύστατου Εργαστηρίου Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης της Ελλάδος σε συνεργασία με το εργαστήριο L’Immagine Ritrovata της Μπολόνια και το πρώτο έγχρωμο φιλμ που αποκαθίσταται από την ΤΤΕ.

Η ομάδα του εργαστηρίου της Ταινιοθήκης, στο πλαίσιο της εκπαίδευσής της στο διεθνούς φήμης εργαστήριο L’Immagine Ritrovata στην Μπολόνια, συμμετείχε ενεργά σε όλα τα στάδια αποκατάστασης της ταινίας: την φυσική επισκευή του 35mm αρνητικού εικόνας και ήχου,  το σκανάρισμα-ψηφιοποίηση του φιλμ σε 4Κ, την ψηφιακή αποκατάσταση του νέου υλικού και τέλος τις χρωματικές διορθώσεις του.

Τέλη Φεβρουαρίου 2025 θα παραχθεί η νέα αποκατεστημένη κόπια της ταινίας σε 35mm για τη συντήρησή της, παρουσία των τεχνικών της ΤΤΕ, στο εργαστήριο Haghefilm στο Ρότερνταμ, Ολλανδίας, μέλος του group της L’Immagine Ritrovata.

Η ψηφιακή αποκατάσταση του Χάππυ Νταίη σε 4Κ και 35mm φιλμ έγινε από τα πρωτότυπα αρνητικά εικόνας και ήχου.

Το έργο της αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου  «SUB.4.7 – Εργαστήριο Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης της Ελλάδος», με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Next Generation EU, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», σε συνεργασία με το εργαστήριο L’Immagine Ritrovata της Μπολόνιας.

Αποκατάσταση: Ταινιοθήκη της Ελλάδος, σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη, Παντελή Βούλγαρη.

Συντελεστές

• Ομάδα Εργαστηρίου Αποκατάστασης: Ηλέκτρα Βενάκη, Τάσσος Αδαμόπουλος, Αννίτα Αδάμη, Αποστόλης Αγρογιάννης, Ιωάννα Ι. Πιπίδη, Σελίν Ρουιβό
• Αποκατάσταση εικόνας σε 4Κ & 35ΜΜ: L’Immagine Ritrovata
• Αποκατάσταση ήχου: L’Immagine Ritrovata, Γιώτης Παρασκευαΐδης (Studio Aux)
• Σύμβουλος αποκατάστασης ήχου: Αλέξανδρος Βούλγαρης
• Τεχνική επίβλεψη: Χρήστος Γαρταγάνης
• Δημιουργια DCP: L’Immagine Ritrovata

Κεντρική εικόνα θέματος: ΧΑΠΠΥ ΝΤΑΙΗ