Το Premio Strega στην Αθήνα

Το Premio Strega, το κορυφαίο λογοτεχνικό βραβείο της Ιταλίας, έρχεται στην Αθήνα με δύο συγγραφείς που βραβεύτηκαν πρόσφατα, τον Εντοάρντο Νέζι…

και τον Αλεσάντρο Πιπέρνο, δύο διαφορετικές φωνές του σημερινού ιταλικού λογοτεχνικού τοπίου, που καταγράφουν δύο όψεις της σύγχρονης κοινωνικής κουλτούρας στη χώρα τους.

Το Premio Strega, είναι 65 χρόνων, οφείλει το όνομά του σε ένα λικέρ και έχει απονεμηθεί σε διεθνούς μεγέθους συγγραφείς, όπως ο Τσέζαρε Παβέζε, ο Πρίμο Λέβι, η Έλσα Μοράντε, ο Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα, η Ναταλία Γκίνζμπουργκ, ο Ουμπέρτο Έκο, ο Κλάουντιο Μάγκρις. Με τη διάκριση αυτή βραβεύεται κάθε χρόνο το καλύτερο έργο πρόζας της σύγχρονης ιταλικής λογοτεχνίας. Το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο της Αθήνας, με μια πρωτοβουλία που διευρύνει τα εθνικά όρια, υποστήριξε τη σύσταση ελληνικής επιτροπής ανάγνωσης των υποψήφιων έργων. Το βραβείο του 2012 και η απονομή στον Αλεσάντρο Πιπέρνο έγινε με τη συμβολή της ελληνικής επιτροπής.

Η νεαρή Επιτροπή Ανάγνωσης της Αθήνας συναντάει στις 29 Νοεμβρίου στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus τους δύο συγγραφείς-νικητές  του 2011 και του 2012, πλαισιωμένους από τον Στέφανο Πετρόκι, συντονιστή του Premio Strega και τους μεταφραστές των έργων στα ελληνικά, Ανταίο Χρυσοστομίδη και Άννα Παπασταύρου. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Πέτρος Μάρκαρης.

Ο Αλεσάντρο Πιπέρνο βραβεύτηκε εφέτος για το βιβλίο του «Inseparabili» (Αχώριστοι – εκδόσεις Mondadori) και ο Εντοάρντο Νέζι, το 2011, για την « Storia della mia gente» (Οι δικοί μου άνθρωποι- εκδόσεις Bompiani). Οι δύο συγγραφείς ανήκουν σε διαφορετικά σύμπαντα: Ακτιβιστής, σφοδρός κοινωνικός και πολιτικός σχολιαστής, σκηνοθέτης και μεταφραστής του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας, ο Νέζι, καθηγητής πανεπιστημίου, δοκιμιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας, ο Πιπέρνο  με μια σταθερή κατάδυση-ανατομία στην  εβραϊκή του ταυτότητα, έχει χαρακτηριστεί από τους κριτικούς ο Φίλιπ Ροθ της Ιταλίας.

Ο Εντοάρντο Νέζι (1964 Πράτο) προέρχεται από οικογένεια κλωστοϋφαντουργών και έζησε από πρώτο χέρι, τις τελευταίες δεκαετίες, την κατάρρευση της ιταλικής  βιομηχανίας ρούχων και κλωστοϋφαντουργικών. Αυτή η εξέλιξη-βίωμα είναι το θέμα του βραβευμένου βιβλίου του –Ιστορία της οικογένειάς μου-  μια αφήγηση της πτώσης μιας τέτοιας επιχείρησης ως σύμβολο μιας κοινωνίας και βιομηχανίας που πνίγεται από την παγκοσμιοποίηση και από τη μυωπία του οικονομικού συστήματος. Βιβλίο που δεν παρασύρεται στη νοσταλγία, αλλά προσπαθεί να προτείνει μια συνταγή για έξοδο από την άβυσσο: να παρατηρούμε συστηματικά το παρόν, να αναγνωρίζουμε τα σημάδια του μέλλοντος, να αναλάβει η νέα γενιά την ανόρθωση της Ιταλίας.
Με πρόζα ποιότητας, ο Νέζι  συνδυάζει αρμονικά την αυτοβιογραφία, το χρονικό, την καταγγελία, το δοκίμιο, την προκήρυξη, ένα ανακάτεμα ειδών που συνθέτουν το δικό του ύφος και που του εξασφάλισαν την επιτυχία και το βραβείο Strega.

O Αλεσάντρο Πιπέρνο γεννήθηκε το 1972 στη Ρώμη, όπου και ζει. Καθηγητής γαλλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης “Τοr Vergata”, από πατέρα Εβραίο και μητέρα καθολική, έκανε με θόρυβο την πρώτη του εμφάνιση, όταν το 2000 δημοσίευσε το αμφιλεγόμενο δοκίμιό του, «Προυστ- Αντιεβραίος». Το πρώτο του μυθιστόρημα «Con le Peggioni Intenzioni» (Με τις Χειρότερες Προθέσεις) που δημοσιεύτηκε το 2005 από τις εκδόσεις Mondadori έγινε μπεστ-σέλερ μέσα σε λίγους μήνες και του χάρισε το Premio Campiello για το καλύτερο πρώτο μυθιστόρημα. Οι κριτικοί τον θεωρούν τον νέο Προυστ, ο ίδιος εμπνέεται από τη μεγάλη λογοτεχνία του 19ου αιώνα, αλλά και από τη σύγχρονη αμερικανική, γι αυτό και η φήμη του ως του Ιταλού Φίλιπ Ροθ. To 2010 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Mondadori το Persecuzione, το πρώτο μέρος, εντελώς αυτοτελές και ολοκληρωμένο, μίας διλογίας με τίτλο Il fuoco amico dei ricordi που ήταν φιναλίστ στη Γαλλία για τα βραβεία Medicis και Femina και απέσπασε το Prix du méilleur livre étranger. To δεύτερο μέρος της διλογίας, Inseparabili, κυκλοφόρησε το 2012 και τιμήθηκε με το έγκυρο Βραβείο Strega, το πιο σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο της Ιταλίας. Η γραφή του είναι ειρωνική, αυτοσαρκαστική και δηλώνει μια απαισιόδοξη στάση για την κοινωνία και τη ζωή ενώ το θέμα της εβραϊκής ταυτότητας και ιστορίας είναι σταθερό  σε ό,τι γράφει, όπως και στο βραβευμένο με το Strega 2012, «Αχώριστοι». Το βιβλίο παρακολουθεί τις ζωές δύο αδελφών –γιών Εβραίου πατέρα- μετά το δύσκολο θάνατο του πατέρα τους, έχει μια «προφανή αυτοβιογραφική διάσταση», όπως έγραψε η Ρεπούμπλικα, που το χαρακτήρισε «ένα χρονικό προμελετημένη βίας, στα όρια του αυτοακρωτηριασμού».

Το Premio Strega απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1947, αλλά ωρίμαζε από το 1944 στο λογοτεχνικό σαλόνι της Μαρίας και του Γκοφρέντο Μπελόντσι , που κάθε Κυριακή βράδυ άνοιγαν το σπίτι τους στο αριστοκρατικό Παϊρόλι της Ρώμης σε συγγραφείς, καλλιτέχνες και διανοούμενους της εποχής. Οι  Amici della Domenica, (Η παρέα της Κυριακής) δήλωναν στο σαλόνι αυτό μια επιστροφή στην κανονικότητα της πολιτιστικής ζωής μετά τον Φασισμό, τον πόλεμο, την κατοχή και την απελευθέρωση. Συγγραφέας η Μαρία, επιχειρηματίας ο Γκοφρέντο, συναντήθηκαν με τον Γκουίντο Αλμπέρτι, εκκεντρική περσόνα, ηθοποιό και ιδιοκτήτη του εργοστασίου που έφτιαχνε το λικέρ Strega (Μάγισσα) και αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα βραβείο μυθιστορήματος με νικητή εκείνον που θα επέλεγε η Παρέα της Κυριακής. Πρώτος βραβευμένος, ο Ένιο Φλαϊάνο με το «Tempo di uccidere».

Από το 1986, μετά το θάνατο της Μαρίας Μπελόντσι, το βραβείο απονέμει  το Fontazione Maria e Goffredo Bellonci. Τα 400 μέλη της επιτροπής, που προέρχονται από την ελίτ της ιταλικής πολιτιστικής ζωής, είναι ακόμα γνωστά ως Η παρέα της Κυριακής. Για την υποψηφιότητα ενός βιβλίου είναι απαραίτητες οι συστάσεις δύο μελών, στην τελική, δεύτερη, ψηφοφορία ξεχωρίζουν τα πέντε καλύτερα βιβλία και η απονομή γίνεται την πρώτη Πέμπτη του Ιουλίου, στο Νυμφαίο της Βίλας Τζούλια, στη Ρώμη. Το λικέρ Strega εξακολουθεί να χρηματοδοτεί το βραβείο και πρόσφατα προστέθηκε και δεύτερος χορηγός, η Telecom Italia.

Σε συνεργασία με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο