Χαΐνης Δημήτρης Αποστολάκης: Με την υπέρβαση πλάθουμε το μελλοντικό εαυτό μας

Ο Χαΐνης Δημήτρης Αποστολάκης, εμπνεύστηκε την πολυσυλλεκτική παράσταση με τίτλο “Το σωματίδιο του Θεού” ή αλλιώς “The God’s particle“, η οποία συνδυάζει ακροβατικά με χορό, μουσική και βέβαια, φυσική.

Για όσους αναρωτιούνται πως μπορεί να έχει προκύψει αυτό το… εκρηκτικό μίγμα, αρκεί να αναφέρουμε πως ο Δημήτρης Αποστολάκης είναι φυσικός, που μάλιστα έχει εργαστεί ως ερευνητής στο πασίγνωστο CERN της Ελβετίας, ως υπότροφος του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έτσι, εμπνεύστηκε το συγκεκριμένο έργο, το οποίο θα παρουσιαστεί για 8 παραστάσεις στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στις 21-24 Φεβρουαρίου και 7-11 Μαρτίου 2013 και αφορά μεταξύ άλλων, στο σωματίδιο Χιγκς.

Με αφορμή τη συγκεκριμένη παράσταση, το www.culturenow.gr είχε  την ευκαιρία για μια γεμάτη και τα μέγιστα ουσιαστική συνέντευξη-συζήτηση με τον Δημήτρη Αποστολάκη, ο οποίος μας μίλησε για το έργο, την επιστήμη του, τη μουσική, τους Χαΐνηδες αλλά και την σχέση αγάπης που έχει με τη φυσική και τη μουσική. Φυσικά, μια συζήτηση με έναν άνθρωπο αυτού του επιπέδου και ύφους, δε θα μπορούσε παρά να είναι απολαυστική για εμάς, οπότε ελπίζουμε το ίδιο να συμβεί και με εσάς.

Συνέντευξη: Νώντας Δουζίνας
Φωτογραφία 2: Γιώργος Βιτσαρόπουλος

Culturenow.gr: Πώς προέκυψε το “Σωματίδιο του Θεού”, σαν ιδέα;
Δημήτρης Αποστολάκης: Κοίταξε, στην ουσία, για εμένα η φυσική είναι μια επιλογή. Δηλαδή, ήταν μια επιλογή που εκκινούσε από μια αυθόρμητη και αβυσσαλέα, παιδιάστικη περιέργεια, από τότε που ήμουν πιτσιρίκι. Τότε λοιπόν που ήμουν στο χωριό και με ρωτούσαν τι θα σπουδάσω, απαντούσα πως θα σπουδάσω φυσική. Ρώτησα λοιπόν κάποιους μεγαλύτερους από εμένα, οι οποίοι έμεναν στα διπλανά χωριά, ποιο είναι το καλύτερο Φυσικό τμήμα στην Ελλάδα και μου απάντησαν πως είναι αυτό του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έτσι πήγα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης να σπουδάσω, με την περαιτέρω πορεία που ακολούθησε και κάπως έτσι, ξεκίνησε μια πορεία έρωτα. Μια πορεία αυτογνωσίας, από το μικρόκοσμο του εαυτού μου προς το μεγάκοσμο της ύπαρξής μου, από την ασημαντότητά μου προς τη μεγαλοσύνη του σύμπαντος και στον τρόπο που παντρεύονται όλα αυτά μεταξύ τους. Τον εαυτό μου τον εννοώ ως υποκείμενο, γιατί η ουσία για εμένα δεν είναι οι άνθρωποι. Η ουσία είναι η ύπαρξη και οι άνθρωποι είναι τα φαινόμενα. Οπότε αυτός ήταν ένας μεγάλος έρωτας, για τον οποίο φυσικά είμαι ευγνώμων στους δασκάλους μου και σε όσους συνάντησα στην πορεία μου. Είμαι ευγνώμων για αυτή τη γνώση και τη βύθιση που είδα στα μάτια τους, μια βύθιση στην αλήθεια της ουσίας του κόσμου. Αυτός ο έρωτας δεν έφυγε ποτέ, αλλά μετασχηματίστηκε σε αυτό που κάνω τώρα, διότι κάθε άνθρωπος είναι μια σύνθεση. Το καλοκαίρι λοιπόν, που άκουσα ότι βρήκαμε κατά πάσα πιθανότητα το Χιγκς, εμένα μου ξύπνησε όλη η χαρά που μπορεί να έχει κάποιος, όταν ξέρει ότι έχει δημοσιεύσει για αυτό το αντικείμενο στο διεθνή επιστημονικό Τύπο, ότι βρήκαμε κάτι που πριν από 10-15 χρόνια μας φαινόταν δύσκολο . Ήξερα την πίκρα μας όταν δεν το είχαμε βρει. Ήμουν στο CERN κατά τα πειράματα LEP1 και LEP2 (Light Electron Positron Collider), που δεν βρήκαμε το σωματίδιο Χιγκς και άρχισε όλο το οικοδόμημα της Φυσικής να κουνιέται, ενώ παράλληλα είχαν χαθεί κόποι  δεκαετιών πολλών ανθρώπων από όλο τον πλανήτη. Το παραμύθι της εξέλιξης του Σύμπαντος, έχει συμπαρασύρει σε εργασία πολλούς ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Τότε, είχα ζήσει που δεν βρήκαμε το Χιγκς στο LEP, οπότε τώρα που κατά πάσα πιθανότητα το βρήκαμε στο LHC (Large Hadron Collider), έκανα μια χαρά σαν να έμαθα κάτι καινούργιο που επιβεβαίωνε ότι “να, όντως έτσι είναι. Ίσως το θέατρο του κόσμου, ίσως το σκηνικό του Θεού να είναι κάπως έτσι, ως προς τη συνειδητότητα και τη γνώση που έχουμε τώρα”. Μου έκανε τόση εντύπωση, που οι άλλοι μου έλεγαν – γιατί εγώ δεν το καταλάβαινα- ότι παραληρούσα από τη χαρά μου. Οπότε είπαμε όλοι πως, αφού είμαι σε αυτό το παραληρηματικό στάδιο, δεν κάνω το Σωματίδιο του Θεού; Και το κάναμε!

C.N.: Το έργο σε ποιους άξονες κινείται;
Δ.Α.: Το έργο είναι μεγαλόπνοο και συνδυάζει 4 στοιχεία από πολύ καλούς performers και πολύ αφοσιωμένους καλλιτέχνες. Το έργο συνδυάζει ακροβατικά, χορό, μουσική και φυσική. Το να δέσει κανείς όλα αυτά τα στοιχεία, παραστατικές τέχνες,  μουσική και ακαδημαϊσμό, δεν είναι τόσο εύκολο θέμα. Μακάρι να τα καταφέρουμε! Πάντως, η ομάδα χορού “Κι όμως κινείται” σίγουρα είναι μια κολλεκτίβα η οποία είναι αφοσιωμένη σε αυτό που κάνει και έχει δώσει έξοχα δείγματα καλλιτεχνικών δημιουργημάτων. Η ορχήστρα, που αποτελείται από το Θοδωρή Ρέλλο, τον Κλέωνα Αντωνίου και τον Τάκη Κανέλλο, ο οποίος είναι τόσο στους Χαΐνηδες όσο και στους Mode Plagal, αποτελείται από έμπειρους και εξαιρετικούς μουσικούς. Φυσικά, οι χορευτές είναι βιρτουόζοι του είδους και ειδικοί στα ακροβατικά και νομίζω ότι αν αυτά τα στοιχεία δεθούν καλά, θα είναι ενδιαφέρουσα η συνύπαρξή μας και η προσπάθεια σύνθεσης πολλών αντιθέσεων, γιατί για να υπάρχει η σύνθεση πρέπει να έχουμε ωραίες αντιθέσεις. Αυτοί είναι οι άξονες, ένας τετραδιάστατος χώρος: ακροβασία, χορός, μουσική, φυσική.

C.N.: Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος; Δάσκαλος-μουσικός;
Δ.Α.: Για να πω την αλήθεια δεν  ξέρω ακριβώς τι είμαι, ούτε έχω συνειδητοποιήσει καλά το δικό μου ρόλο. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι μιλώ για φυσική, ενώ κάποιες φορές παίζω μουσική. Όμως, ειλικρινά δε μπορώ να διαχωρίσω τον κόσμο σε τομείς. Είναι σα να περιτριγυρίζω έναν ελέφαντα, ενώ είμαι τυφλός. Όταν πιάνω το μουσικό όργανο, μπορεί να πιάνω την ουρά του, ενώ όταν μιλήσω για φυσική, να πιάσω το πόδι του. Όταν τύχει να ερευνήσω σε ένα άλλο επίπεδο, όπως είναι για παράδειγμα η ιστορία ή η κοινωνική ανθρωπολογία ή το να με οδηγήσει ένας τρελός σε οποιοδήποτε μονοπάτι γνώσης, είναι σαν να πιάνω ένα άλλο σημείο του ελέφαντα. Μου αρέσει να καταλαβαίνω πέρα από το πεδίο αντίληψης των αισθήσεων. Τον εαυτό μου τον βλέπω σαν αυτό το περίεργο, αιώνιο ανθρωπάκι που σηκώνει τα μάτια προς τον ουρανό για να δει τα αστέρια και να ακούσει τη μουσική των σφαιρών. Από όποιο σημείο και να είμαι, δε διαχωρίζω τους ρόλους.

C.N.: Η προσπάθεια εκλαΐκευσης  της επιστήμης γενικά και της φυσικής ειδικότερα, είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία εν γένει. Πόσο μάλλον, αν προσπαθούμε να μετατρέψουμε το αρχικό διακύβευμα σε χορό…
Δ.Α.: Δεν κάνουμε καμιά έκπτωση. Ο γλωσσικός μας κώδικας είναι μαθηματικά αυτοσυνεπής. Πρόκειται για τόσο δύσκολες έννοιες, οι οποίες είναι πολύ δύσκολο να κατανοηθούν ακόμη και αν γνωρίζουμε πως σε αυτές τις ιδέες μπορεί να στηρίζεται τώρα το κινητό ή το laptop μας. Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να κατανοηθούν, ακόμη και μετά από 100 χρόνια. Οπότε στην ουσία, είναι δύσκολο να βρεις λεκτικό κώδικα, αφού ο λεκτικός κώδικας προέρχεται από αυτόν τον κόσμο. Ο μικρόκοσμος και ο μεγάκοσμος,  πώς να αναπαρασταθούν; Ο άνθρωπος, είναι ένα υποκείμενο το οποίο σαν τάξη μεγέθους του 10, είναι ένα μέτρο στο ύψος, ζυγίζει 100 κιλά και ζει 100 χρόνια. Το μικρόκοσμο ή το μεγάκοσμο, δεν μπορούμε να τον κατανοήσουμε. Για αυτό οι χάρτες είναι σε 1 προς 1, για να μπορούμε να τους κατανοήσουμε, ενώ επίσης για αυτό αισθανόμαστε οικεία με τα μικρά σπίτια στα νησιά το καλοκαίρι, επειδή είναι στα μέτρα μας, στην τάξη μεγέθους μας. Επίσης, για αυτό μας ξενίζουν οι πολυκατοικίες ή οι ουρανοξύστες. Κατανοούμε λοιπόν ότι είναι στα μέτρα μας, δεν υπάρχουν αναπαραστάσεις. Αν τα καταλαβαίνεις καλά, πάντα μπορείς να βρεις κάποιες δικλείδες, μέσω των οποίων μπορούν να γίνουν κατανοητά, ολικά από τους άλλους. Όταν λέω ολικά, εννοώ πως αυτό γίνεται και με τη λογική και με το συναίσθημα.

C.N.: Στη μεταξύ τους μάχη για το Δημήτρη Αποστολάκη, κέρδισε η μουσική τη φυσική, ή μήπως όχι;
Δ.Α.: Δε διαχωρίζω τη μουσική από τη φυσική. Όλα τα εργαλεία που έχω στο εργαστήριό μου, όπως συμβαίνει με όλους τους τεχνίτες του κόσμου, είναι πολλών λογιών. Τα κατσαβίδια μου είναι εργαλεία της μουσικής, οι τανάλιες εργαλεία της φυσικής, ενώ οι τόρνοι είναι της κατά φύση κοινωνίας που μεγάλωσα στο χωριό, με μια φυσική οικονομία η οποία έχει πραγματικά επιστημονική διευθέτηση ή καλλιτεχνική έκφραση. Τα εργαλεία μου προέρχονται από όλους τους κόσμους που σεργιάνησα. Δε διαχωρίζω μουσική και φυσική, η εργαλειοθήκη μου έχει τα πάντα.

C.N.: Άλλωστε η φυσική και η μουσική μπορούν να αλληλεπιδρούν, αφού έχουν μια κοινή βάση, τα μαθηματικά.
Δ.Α.: Βεβαίως, αφού άλλωστε έχουν κοινό σημείο την έρευνα. Ο Αϊνστάιν μάλιστα υποστήριξε πως δεν υπάρχει πιο συναρπαστική εμπειρία για τον άνθρωπο, από την εμπειρία του αγνώστου. Από το συναίσθημα αυτής της εμπειρίας, προκύπτει η αληθινή τέχνη και η αληθινή επιστήμη. Οι δυο τους φυτρώνουν στον ίδιο κήπο. Όσον αφορά στη σχέση επιστήμης και τέχνης, στην ουσία η επιστήμη παίρνει υλικά από τον εξωτερικό κόσμο, ώστε να μάθουμε τον εσωτερικό και η τέχνη παίρνει από τον εσωτερικό κόσμο, για να μάθουμε τον εξωτερικό. Μπορεί να υπάρχει και αυτή η αμφίδρομη διαδικασία.

C.N.: Ας πάμε στους Χαΐνηδες. Χαΐνης Δημήτρης Αποστολάκης… Γιατί;
Δ.Α.: Χαΐνης σημαίνει ρέμπελος και πολλές ακόμη έννοιες. Ας πούμε στη Βόρεια Αλβανία, Χαΐνης είναι ο ληστής καραβανιών. Η λέξη είναι αρχαία Σημιτική και απλώνεται από τον Αραβικό κόσμο μέχρι τα Βαλκάνια. Οπότε, αφού αυτοπροσδιορίζομαι έτσι, όλες οι έννοιες είναι δεκτές.

C.N.: Δεν υπάρχει κάτι που να σας προσδιορίζει περισσότερο;
Δ.Α.: Αν ήταν κάτι θα το διάλεγα, αλλά νομίζω ότι τα ονόματα μας διαλέγουν, δεν τα διαλέγουμε. Εμένα το χαΐνικο με διάλεξε, η χαΐνικη ζωή. Οπότε εδώ και χρόνια αυτοπροσδιορίζομαι έτσι και ίσως είναι μια πρόκληση, τόσο για τον εαυτό μου όσο και για όλον τον κόσμο, το όνομά μου.

C.N.: Με τους Χαΐνηδες σε τι στάδιο βρίσκεστε αυτή την περίοδο;
Δ.Α.: Βρισκόμαστε σε στάδιο πάρα πολύ καλό. Περιοδεύουμε σε όλη την Ελλάδα, ενώ παράλληλα συμμετέχουμε στους κοινωνικούς αγώνες.  Πρόσφατα παίξαμε στη Θεσσαλονίκη, στο Ιβανώφειο, για τη ΒΙΟ.ΜΕ., που αποτελεί το πρώτο εργοστάσιο στην Ελλάδα που θέλει να αυτοδιαχειριστεί. Παίξαμε λοιπόν εκεί, έγινε της κακομοίρας και ας είναι καλά οι άνθρωποι που ήρθαν και ενίσχυσαν τους εργάτες να αυτοδιαχειριστούν. Ακόμη, ετοιμάζουμε πολλά και ποικίλα πράγματα.

C.N.: Να περιμένουμε κάποιο νέο δίσκο, ή έχει τελειώσει αυτή η ιστορία;
Δ.Α.: Δεν ξέρω για τους υπόλοιπους, αλλά όποτε θέλουμε να κάνουμε δίσκο θα τον κάνουμε και ας μου πάρουν τα στιβάνια που δεν έχω άλλα. Εγώ αυτή τη στιγμή, ζω για να εξωτερικεύω τον καημό μου και να τον παντρεύω με τον καημό που εξωτερικεύεται από τον άλλον άνθρωπο και δε θα με σταματήσει καμιά δύναμη και κανένα υλικό μέσο, από το να κάνω αυτό που θέλω. Συνήθως οι άνθρωποι έχουν ένα φαντασιακό, που είναι οι αλυσίδες τους και δεν τους αφήνει να κάνουν αυτό που θέλουν. Αν θέλουν να κάνουν κάτι, θα το κάνουν. Η φύση σου δίνει ότι θέλεις. Αρκεί να το θέλεις πολύ. Ας μην τον αγοράσει κανείς το δίσκο, ας μην πουλήσω κανέναν, ας τον μοιράσω χέρι με χέρι. Ας μη βγάλω φράγκο και ας μείνω γυμνός στο δρόμο. Θα κάνω αυτό που θέλω και αυτό, είναι η πηγή της χαράς μου. Ετοιμάζουμε ορισμένα πράγματα λοιπόν που δεν είναι όμως ακόμη ανακοινώσιμα, γιατί αυτά μας διαλέγουν. Αυτά διαλέγουν πότε θα βαφτιστούν και πότε θα ανακοινωθούν. Οι Χαΐνηδες πάνε εξαιρετικά, αυξάνονται και πληθύνονται, κόντρα στην ηττοπάθεια των καιρών, κόντρα στη λογική της συρρίκνωσης, κόντρα στη λογική του κουρέματος της φιλοδοξίας. Θυμάμαι που είχαμε έναν παπά στο χωριό, έναν καζαντζακικό παπά, τρομερό, κοκκινογένη. Εμένα με συμπαθούσε και μου έλεγε: “Άπεχε από τους πολλούς”. Αφού λοιπόν οι πολλοί πάνε σε καταστάσεις ηττοπάθειας, μιζέριας και αποδοχής μιας φαντασιακής τηλεπραγματικότητας, ούτε καν να σκεφτώ δεν μπορώ αυτό, γιατί τότε θα γίνω ένα με αυτούς. Δεν έχω κρίση, δεν είχα οποιαδήποτε κρίση. Είμαι γεμάτος χαρά να παντρέψω οποιαδήποτε τρέλα μου κληροδοτήσει ο ουρανός, με την τρέλα του διπλανού. Αυτή είναι η ζωή μας.

C.N.: Δηλαδή, με τον καιρό να είναι κόντρα, έχει τιμή σαν πετάς, να μένεις μόνος…
Δ.Α.: Βέβαια! Έχει ηρωισμό αυτό. Το βλέπω από τους ανθρώπους γύρω μου και ο ηρωισμός στους ανθρώπους γύρω μου, δε με αφήνει και εμένα να φοβηθώ. Έχει ένα ηρωισμό να διώκεις τη ζωή σου. Ούτε να την καταδιώκεις, αλλά ούτε να είσαι πλαδαρός. Είναι άλλο να είσαι πλαδαρός και άλλο να είσαι χαλαρός. Οπότε έχει έναν ηρωισμό, η λεπτή ισορροπία της προσωπικής έρευνας, της περιέργειας και της ανέλιξής σου, να παντρεύεται  δημιουργικά με τις εξελίξεις και τις δημιουργίες των ανθρώπων γύρω σου. Αυτό βέβαια, σε μια κοινωνία που ευνοεί τον έντονο ατομικισμό, που ευνοεί την απουσία οποιασδήποτε συλλογικής προσπάθειας, που δεν ευνοεί την υψηλή στόχευση, που δεν ευνοεί την καλλιτεχνική προσπάθεια που δεν κολακεύει αυτιά, απαιτεί ηρωισμό, που πολλές φορές είναι πολυεπίπεδος, σκληρός. Από το πιο μικρό ψιχίο της ύλης μέχρι την πιο λεπτή ισορροπία συμπεριφοράς. Αλλά με αυτή την υπέρβαση και αυτό τον ηρωισμό, είναι που πλάθουμε το μελλοντικό εαυτό μας. Πρόκειται για μια πολύ ωραία διαδικασία, αν και την ώρα που συμβαίνει σε πονάει ενώ αλλάζεις, όπως το φίδι όταν αλλάζει δέρμα. Αλλά αυτή είναι η ζωή!