Ο Στέφανος Νάσος ερμηνεύει τις σονάτες για πιάνο του Μπετόβεν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

«Τα τρία Β της γερμανικής μουσικής»: ηχεί κάπως σαν γρίφος• ένας γρίφος που θα κληθεί να λύσει μέσα από τα πλήκτρα του πιάνου του ο Στέφανος Νάσος.

Με αφορμή, λοιπόν, τον Βeethoven, ο διακεκριμένος Έλληνας σολίστ θα αναζητήσει τις συνάφειες του μεγάλου «Β» του Κλασικισμού με ένα προγενέστερο και ένα μεταγενέστερο «Β»: τον Bach και τον Brahms αντίστοιχα.

Η λύση του μουσικού αινίγματος θα δοθεί από τον Στέφανο Νάσο, την Τετάρτη 17 Απριλίου (ώρα έναρξης: 20.30) στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος, όπου ο νεαρός πιανίστας θα ερμηνεύσει τις Σονάτες αρ. 24 σε φα δίεση μείζονα, έργο 78 και σε ρε ελάσσονα, αρ. 17, έργο 31 αρ.2 του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, την Παρτίτα σε σολ μείζονα, αρ. 5, BWV 829 του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και τις Παραλλαγές σε ένα θέμα του Παγκανίνι, τ. 2, έργο 5 του Γιοχάννες Μπραμς.

Το ρεσιτάλ πιάνου του Στέφανου Νάσου εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Κύκλου Οι σονάτες για πιάνο του Μπετόβεν, ο οποίος περιλαμβάνει δώδεκα ρεσιτάλ με όλες τις σονάτες του κορυφαίου Γερμανού μουσουργού, καθώς και έργα συνθετών που είτε προηγήθηκαν είτε έπονται του Μπετόβεν (1770-1827).

Το ρεσιτάλ ανοίγει με τη Σονάτα σε φα δίεση μείζονα, αρ. 24, έργο 78, (1809), που σύμφωνα με τους μελετητές του έργου του Μπετόβεν, ήταν η αγαπημένη του συνθέτη, μαζί με την Appassionata και την Hammerklavier. Αποτελείται από δύο μέρη και φέρει τον υπότιτλο “À Thérèse” [«Στη Θηρεσία»], καθώς ο Μπετόβεν την είχε αφιερώσει στην Κόμισσα Θηρεσία φον Μπρούνσβικ.

Η τριμερής Σονάτα σε ρε ελάσσονα, αρ. 17, έργο 31 αρ. 2 (1801-02) του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν επονομάζεται “Der Sturm” [«Η καταιγίδα»]. Η πατρότητα του τίτλου, εντούτοις, δεν ανήκει στο συνθέτη αλλά στο συνεργάτη του Άντον Σίντλερ, ο οποίος φέρεται να είχε δηλώσει ότι ο Μπετόβεν εμπνεύστηκε τη συγκεκριμένη σονάτα από την «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, ένας ισχυρισμός που έχει καταρριφθεί όμως από τους νεότερους ερευνητές- μουσικολόγους. Στην αρχή της σονάτας, εναλλάσσονται σύντομες στιγμές φαινομενικής γαλήνης με εκτενή περάσματα αναταραχής, τα οποία εξελίσσονται εντέλει σε μια τρομακτική θύελλα. Αυτές ακριβώς οι αιφνίδιες μεταπτώσεις στη μουσική ατμόσφαιρα του έργου αλλά και οι μορφολογικοί νεωτερισμοί του Μπετόβεν –ασυνήθιστοι για εκείνη την εποχή– δίνουν στη Σονάτα αρ. 17 μια πολύ ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις μέχρι τότε συνθέσεις για σόλο πιάνο του μεγάλου μουσουργού. Επιπλέον, πρόκειται για ένα έργο που απαιτεί από τον ερμηνευτή υψηλές δεξιοτεχνικές ικανότητες, λόγω των διαρκών αλλαγών ταχύτητας, ύφους, δυναμικής και ρυθμού.

Το δεύτερο μέρος του ρεσιτάλ του Στέφανου Νάσου είναι αφιερωμένο σε άλλα δύο μεγάλα «Β» της γερμανικής μουσικής, τον Johann Sebastian Bach (1685-1750) και τον Johannes Brahms (1833-1897). Η Παρτίτα σε σολ μείζονα αρ. 5, BWV 829 (1725-30) του Μπαχ, αν και εκδόθηκε αρχικώς ως μεμονωμένο έργο, ανήκει σε μια συλλογή από έξι σουίτες για τσέμπαλο που τυπώθηκαν το 1731 υπό την επιμέλεια του ίδιου του Κάντορα της Λειψίας υπό τον τίτλο «Άσκηση για πληκτροφόρο 1». Είναι από τις τελευταίες που έγραψε ο Μπαχ και θεωρούνται μεγαλύτερης τεχνικής δυσκολίας από τις Αγγλικές και Γαλλικές Σουίτες. Έχουν ερμηνευθεί και δισκογραφηθεί κατά καιρούς από φημισμένους βιρτουόζους πιανίστες του 20ού αιώνα όπως ο Γκλεν Γκουλντ, η Μάρθα Άργκεριχ, ο Ντίνου Λιπάτι, ο Μάρρεϊ Περάχια, αλλά και από διάσημους τσεμπαλίστες (Στάιερ, Πίνοκ, Ρουσσέ, Λαντόφσκα, κ.ά). Η Παρτίτα αρ. 5 έχει την καθιερωμένη φόρμα της σουίτας. Περιλαμβάνει έναν πρόλογο και έξι μέρη εμπνευσμένα από διαδεδομένους ευρωπαϊκούς χορούς της ύστερης Αναγέννησης και του Μπαρόκ: Allemande, Courante, Sarabande, Minuetto, Passepied και Gigue.

Ο Νικολό Παγκανίνι γεννήθηκε περίπου 30 χρόνια μετά το θάνατο του Μπαχ. Το άστρο του επονομαζόμενου «βιολονίστα του διαβόλου» επισκίασε τη λάμψη πολλών ομότεχνών του όχι μόνο λόγω των πρωτοφανών τεχνικών του δεξιοτήτων, αλλά και λόγω της αμέριστης συμβολής του στον εμπλουτισμό της φιλολογίας για σόλο βιολί. Ένα από τα πιο ξακουστά και δεξιοτεχνικά έργα του θρυλικού Ιταλού βιολονίστα και συνθέτη είναι τα «24 καπρίτσια», ίσως η πιο διάσημη παρτιτούρα για βιολί που έχει γραφτεί ποτέ στην ιστορία της Δυτικής Μουσικής. Το τελευταίο από αυτά, το Καπρίτσιο αρ. 24 σε λα ελάσσονα χρησίμευσε ως πηγή έμπνευσης στον Γερμανό Γιοχάννες Μπραμς, ο οποίος συνέθεσε το 1863 για λογαριασμό του περίφημου πιανίστα εκείνης της εποχής Καρλ Τάουσιγκ τις Παραλλαγές σε ένα θέμα του Παγκανίνι, έργο 35 (τόμοι 1 & 2). Κάθε τόμος αποτελείται από ένα θέμα και 14 παραλλαγές. Σκοπός του Μπραμς, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος του Ρομαντισμού στη μουσική, δεν ήταν απλώς να γράψει μια άσκηση-σπουδή πάνω στη συγκεκριμένη φόρμα αλλά να αποδείξει στους συγχρόνους του τις απαράμιλλες συνθετικές του ικανότητες προσφέροντας στο κοινό μια δίτομη παρτιτούρα σχεδόν υπερβατικών τεχνικών αξιώσεων με λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις. Μάλιστα, η ερμηνεία του έργου στο πιάνο ήταν τόσο δύσκολη που ακόμη και η διάσημη σολίστ και συνθέτρια του 19ου αιώνα Κλάρα Σούμαν το αποκαλούσε «Παραλλαγές της μάγισσας»!

Ευέλικτος και ιδιαίτερα δραστήριος, ο Στέφανος Νάσος είναι ένας μουσικός που, παράλληλα με το κλασικό ρεπερτόριο, ασχολείται συστηματικά με τη σύγχρονη δημιουργία. Ως σολίστ, έχει παρουσιάσει σε πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα και τη Φινλανδία έργα Βάρβογλη, Τερζάκη, Ριάδη, Σισιλιάνου και Μητρόπουλου, ενώ το 2008 ερμήνευσε σε πρώτη πανευρωπαϊκή πρεμιέρα το έργο του Γιώργου Τσοντάκη «Άνθρωπος των θλίψεων» για πιάνο και ορχήστρα. Έχει επίσης κάνει πολλές ατομικές εμφανίσεις σε ιταλικά και ελληνικά φεστιβάλ και έχει δώσει κοντσέρτα πλαισιωμένος από καταξιωμένα συμφωνικά σύνολα από τη Βουλγαρία, τη Φιλανδία, την Αγγλία, τη Γερμανία, την Ιαπωνία και την Ελλάδα. Έχει ακόμη παρουσιάσει σε πρώτη εκτέλεση στη Φινλανδία, την Ελλάδα και την Ιταλία έργα μουσικής δωματίου των Κουνάδη, Κωνσταντινίδη, Πλακίδη, Ανισέγκου, Βλαχόπουλου και Τσοντάκη. Είναι μέλος του συνόλου σύγχρονης μουσικής Ergon Ensemble και έχει συμπράξει ως πιανίστας με γνωστούς καλλιτέχνες (Ινές Ζήκου, Νίκος Νικόπουλος,  κ.ά.). Οι δισκογραφικές του καταθέσεις περιλαμβάνουν έργα Προκόφιεφ, μουσική δωματίου του Βιετάν και πιανιστικές συνθέσεις του Ριάδη. Ο Στέφανος Νάσος είναι απόφοιτος του Ωδείου Νίκος Σκαλκώτας και των Ανωτάτων Σχολών Μουσικής της Καρλσρούης και της Κολονίας, καθώς και διδάκτωρ της Ακαδημίας Σιμπέλιους του Ελσίνκι. Έχει λάβει μέρος σε σεμινάρια πιάνου των Βλασσένκο, Μπαντούρα-Σκόντα, Έλτον και άλλων καλλιτεχνών διεθνούς φήμης, καθώς και σε σεμινάρια μουσικής δωματίου των Ντ’ Αλμπέρ, Καβάκου, Λομπάνοφ κ.ά.