Στράτος Μαστοράκης: Η τέχνη είναι μοναδική ανθρώπινη δημιουργία

Τα καλοκαιρινά φεστιβάλ έχουν γίνει θεσμός και ιδιαίτερα στην περίπτωση των πανέμορφων ελληνικών νησιών, θεσμός που σε προκαλεί να αποδράσεις για λίγες -ή περισσότερες- ημέρες από την καθημερινότητα.

Ανάμεσα σε αυτά, συγκαταλέγεται και το 2ο Φεστιβάλ Σερίφου, που διεξάγεται στο όμορφο νησί των Κυκλάδων. Ο διευθυντής του φεστιβάλ Στράτος Μαστοράκης, απάντησε με ευγένεια και προθυμία στις ερωτήσεις του www.culturenow.gr, τόσο σχετικά με τη διοργάνωση του Φεστιβάλ Σερίφου, όσο και σε σχετικά με τα επαρχιακά Φεστιβάλ, που δείχνουν μια άνθηση τα τελευταία χρόνια, σε μια ενδιαφέρουσα -κατά τη γνώμη μας- συνέντευξη, την οποία μπορείτε να διαβάσετε παρακάτω.

Συνέντευξη: Νώντας Δουζίνας

Culturenow.gr: Αφορμή της συνέντευξής μας αποτελεί το 2ο Φεστιβάλ Σερίφου, του οποίου είστε καλλιτεχνικός διευθυντής. Πόσο πιο εύκολη ή δύσκολη ήταν η διοργάνωση του φεστιβάλ, μετά την περσινή -παρθενική- διοργάνωση;

Στράτος Μαστοράκης: Παρά την απειρία μας ως διοργανωτές ενός τέτοιου μεγάλου και πολύπλοκου γεγονότος, η διοργάνωση πέρσι ήταν τέλεια χάρη στην βοήθεια πολλών φίλων και ειδικών στο χώρο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις υποδείξεις του Ross Daly, τις συμβουλές του Παναγιώτη Δούρου, του Πάρη Μήτσου, της Μαρίας Σταύρακα και της Σόνιας Ζαχαράτου. Το φεστιβάλ δεν θα γινόταν αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι κι όχι μόνο. Για μένα ήταν μια όμορφη Οδύσσεια κι ένα μεγάλο σχολείο. Μια όμορφη ιστορία που την μοιράζεσαι με τους ανθρώπους που την νοιώθουν. Η φετινή διοργάνωση ήταν πιο εύκολη όσον αφορά την γνώση που είχαμε αποκομίσει από την περσινή χρονιά (πολλά πράγματα ήταν ήδη έτοιμα-δεν ξεκινούσαμε από το μηδέν), αλλά θεωρώ ότι είχαμε (κι ακόμα έχουμε-το φεστιβάλ δεν άρχισε) πολλές δυσκολίες για την σωστή διοργάνωση του Θεσμού. Είμαστε πιο απαιτητικοί, θέλουμε να μειώσουμε και το παραμικρό λάθος της περσινής διοργάνωσης κι όσο αυτή γίνεται σωστότερη, τόσο οι απαιτήσεις και οι ανάγκες της μεγαλώνουν.

Culturenow.gr: Ποιοι ήταν οι κύριοι άξονες με βάση τους οποίους διοργανώσατε το φετινό Φεστιβάλ; Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των καλλιτεχνών που συμμετέχουν;

Σ.Μ.: Βασικό μας μέλημα ήταν δυο παράγοντες: η ποιότητα και η αισθητική των παραστάσεων. Θέλουμε να παράγουμε τον ποιητικό λόγο σε οποιαδήποτε μορφή του: τραγούδι, μουσική, θέατρο, χορός, γραφή κτλ θεωρώντας ότι είναι ακόμα δυνατός και ζωντανός στην χώρα μας κι αναγκαίος όσο ποτέ άλλοτε στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε. Μας ενδιαφέρουν οι νέοι δημιουργοί και δημιουργίες που μέσα από τις ζυμώσεις των καιρών αναπόφευκτα γεννιούνται και που πολλές φορές είναι δύσκολο να εκφραστούν. Ακόμα και τα ηχηρά ονόματα ξέρουν ότι μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα το μεράκι τους, το πάθος και την «τρέλα» τους, καθότι δεν επιβάλουμε συγκεκριμένες προτάσεις και μπορούν να μας εκπλήξουν στην σκηνή με «παντρέματα» που δεν τα περιμέναμε ποτέ. Η ποιότητα και η αισθητική του έργου είναι για μας το πιο σημαντικό.

Culturenow.gr: Πώς προέκυψε η δική σας ενασχόληση με το Φεστιβάλ Σερίφου;

Σ.Μ.: Ήμουν τυχερός στη ζωή μου γιατί βρέθηκα με ανθρώπους της τέχνης από τα νεανικά μου χρόνια, οι οποίοι με σηματοδότησαν στην πορεία μου. Πάντα είχα στο μυαλό μου, από το ’93 που γνώρισα αυτό το ευλογημένο νησί της Σερίφου, να δημιουργήσουμε ένα πολιτιστικό πυρήνα μέσα στην αισθητική αυτού του νησιού των Κυκλάδων που τόσο αγαπάμε. Σε μια συνάντηση μας ένα βράδυ με τον Χρήστο Θηβαίο πήραμε την τρελή απόφαση, ως αιώνια τρελά ρομαντικοί να το κάνουμε. Χωρίς την τρέλα όμως δεν γίνεται τίποτα. Θεωρώ τον Χρήστο «νονό» αυτής της ιστορίας αφού η ιδέα και η στήριξη του την ίδρυσε. Το επόμενο βήμα ήταν να κάνουμε ένα κάλεσμα στους φίλους καλλιτέχνες, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν αμέσως. Πολλοί φίλοι προσπάθησαν να με αποτρέψουν απ’ αυτήν την ιδέα, θέλοντας να με προστατέψουν από τις συμπληγάδες που θα αντιμετώπιζα. Θυμάμαι πάντα μια φράση του δάσκαλου Κάρολου Κουν, κάθε φορά που παρακολουθούσα τις πρόβες του: «Πρέπει να πιστέψετε στα θαύματα για να γίνουν θαύματα». Θεωρώ λοιπόν ότι με πίστη, με πάθος και με πολύ αγώνα μπορούμε να κάνουμε τα πάντα και να γίνουμε καλύτεροι.

Culturenow.gr: Θα μας δώσετε μια εικόνα από τα καθήκοντα ενός ανθρώπου που αναλαμβάνει το ρόλο του καλλιτεχνικού διευθυντή σε ένα Φεστιβάλ;

Σ.Μ.: Θεωρώ ότι εδώ πρέπει να κάνω μια διόρθωση. Το Α’ Φεστιβάλ έγινε αποκλειστικά από ένα απλό κάλεσμα καλλιτεχνών-φίλων διαφορετικών τάσεων και ρευμάτων με σκοπό να καλύψω διαφορετικά γούστα και να προσφέρω στον παραθεριστή ή κάτοικο του νησιού μια ποικιλία εκδηλώσεων. Δεν νιώθω καλλιτεχνικός διευθυντής κι αυτός ο τίτλος έρχεται να δοθεί φέτος στον Ηλία Λιούγκο και στον Γιώργο Μητρόπουλο που πραγματικά έστησαν στην Σέριφο ένα από τα πιο ποιοτικά προγράμματα των ελληνικών φεστιβάλ. Το μοναδικό ήθος, ποιότητα, ταλέντο και τεχνογνωσία αυτών των ανθρώπων αποκρυσταλλώνεται εν μέρει στο φετινό πρόγραμμα, έχοντας και οι δυο μια χατζιδακική στάση ζωής από την επαφή τους με τον μεγάλο αυτό «δάσκαλο». Ευελπιστώ του χρόνου κι άλλοι φίλοι καλλιτέχνες να τους συντροφεύσουν και να τους βοηθήσουν στο έργο τους. Από την μεριά μου ως παραγωγός έχω να πω ότι το φεστιβάλ είναι ένα τεράστιο πάζλ ετερόκλητων κομματιών που όμως όλα μαζί συνθέτουν την εικόνα του. Από το πιο μικρό μέχρι το πιο μεγάλο, την οργάνωση του προγράμματος με 120 διαφορετικούς μουσικούς-καλλιτέχνες, την έρευνα του ηχητικού εξοπλισμού και του πιάνου, την αναζήτηση χορηγών και χορηγών επικοινωνίας, την αισθητική της γραφιστικής δουλειάς και την κειμενογράφηση των δελτίων τύπου, τα πρακτικά προβλήματα φιλοξενίας των καλλιτεχνών στο νησί, τις δυσκολίες με τις υπηρεσίες και την γραφειοκρατία. Είμαι τυχερός διότι έχω μια μικρή ομάδα ανθρώπων που πιστεύουν στους κοινούς στόχους όπως την αρχιτέκτονα Μαίρη Σκιαδά, τον σκηνοθέτη Δημήτρη Καντιώτη, την Λεάννα Λεβή, την Κιάρα Δελακούρα, την Μαρία Σούμπερτ και την συγγραφέα Σόνια Ζαχαράτου που όλοι μαζί σαν μια χορογραφία αντιμετωπίζουμε τα καθήκοντα που μας επιβάλει ο Θεσμός του Φεστιβάλ.

Culturenow.gr: Ποια είναι η ανταπόκριση που έχει το Φεστιβάλ στην τοπική κοινωνία;

Σ.Μ.: Η τοπική κοινωνία το αγκάλιασε με τον καλύτερο τρόπο καθώς και οι αρχές του τόπου. Ο ντόπιος πληθυσμός είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει μοναδικής ποιότητας κι αισθητικής συναυλίες στον τόπο του και με συγκινούσε η προσέλευση του στο Θέατρο. Την μεγαλύτερη δε συγκίνηση την ένοιωσα όταν είδα ένα οχτάχρονο παιδί να βλέπει ζωντανά για πρώτη φορά στην ζωή του ένα βιολοντσέλο, υποδεικνύοντας μου τον παιδαγωγικό χαρακτήρα του Φεστιβάλ. Και για τους μετοίκους του νησιού όμως ήταν σημαντικό το φεστιβάλ καθώς και για του ξένους οι οποίοι (αν και ξέρουν την Ελλάδα χρόνια τώρα) κατάλαβαν για πρώτη φορά ότι έχουμε στην Ελλάδα τέτοιες δημιουργίες και τέτοιας ποιότητας δημιουργούς. Πάντα βέβαια θα υπάρχουν και κάποιοι που θα αντιδρούν σε κάτι νέο, αλλά αυτοί είναι μια μικρή μειονότητα που εύχομαι στην πορεία του χρόνου ότι θα καταλάβει το κοινωφελές έργο του πολιτιστικού αυτού Θεσμού και θα το αποδεχτεί.

Culturenow.gr: Ποιες είναι οι κύριες πηγές εσόδων του Φεστιβάλ; Υπάρχει κρατική στήριξη προς αυτό;

Σ.Μ.: Το φεστιβάλ είναι μια ιδιωτική πρωτοβουλία και δεν εμπλέκεται κανένας κρατικός φορέας. Αυτό από την μια έχει το καλό ότι είμαστε μια μικρή ευέλικτη ομάδα ανθρώπων που παίρνουμε αποφάσεις άμεσα, που ταιριάζουν τα «χνώτα» μας, που πιστεύουμε στον κοινό σκοπό και ανιδιοτελώς αγωνιζόμαστε για την διεκπεραίωση του. Από την άλλη έχουμε την οικονομική ανασφάλεια και το άγχος του. Το οικονομικό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για μας διότι η μοναδική πηγή εσόδων είναι το εισιτήριο εισόδου των 10 € στο θέατρο, το οποίο έχει μια μικρή χωρητικότητα το πολύ 250 θέσεων καθώς και το κυλικείο του θεάτρου. Ο μοναδικός τρόπος να το λύσουμε και να ανταπεξέλθουμε στο οικονομικό βάρος μιας τέτοιας παραγωγής είναι οι χορηγίες. Επιφανείς οικονομικά άνθρωποι του νησιού μας κυρίως (αλλά και εκτός) βοηθούν σ’ αυτό και βγάζουμε κάποια έξοδα του, αλλά δεν αρκεί. Τα έξοδα είναι τεράστια και φανταστείτε ότι δουλεύουν πολλοί άνθρωποι εθελοντικά. Οι μεγαλύτεροι δε χορηγοί είναι οι καλλιτέχνες οι οποίοι έρχονται με συμβολικές παροχές να καταθέσουν την ψυχή τους. Μακάρι μια μέρα να κατορθώσουμε να αναπτύξουμε θέσεις εργασίας και να αυξήσουμε τις παροχές των καλλιτεχνών. Εύχομαι το φετινό φεστιβάλ να μην είναι τόσο παθητικό οικονομικά όσο το προηγούμενο για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε το έργο μας.

Culturenow.gr: Τα Φεστιβάλ (ιδιαίτερα όσα διεξάγονται εκτός Αθηνών) δείχνουν να έχουν αυξήσει τη δημοφιλία τους τα τελευταία χρόνια. Πού το αποδίδετε αυτό;

Σ.Μ.: Πιστεύω ότι ο τόπος κι ο χρόνος παίζουν σημαντικό ρόλο. Τα εκτός Αθηνών φεστιβάλ απευθύνονται σε ανθρώπους που έχουν διαφορετική ψυχολογία, είναι σε διακοπές, μακριά από το άγχος της καθημερινότητας της πόλης και το φεστιβάλ σαν γιορτή ξαναβρίσκει την πρωτογενή υπόσταση του ακόμα και για τους ντόπιους που στερούνται κάθε πολιτιστικής εκδήλωσης. Το φεστιβάλ είναι μια μοναδική στιγμή, σ’ ένα μοναδικό τόπο, μιας μοναδικής συναυλίας. Επίσης πιστεύω ότι κι ο κόσμος, μέσα από τις υπάρχουσες κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις, έχει ανάγκη από ένα άλλο είδους ψυχαγωγίας, είναι πιο ώριμος, έχει μεγαλύτερη ανάγκη ουσιαστικής επικοινωνίας κι αποζητά την «λύτρωση» μέσα από την τέχνη. Θέλω να πιστεύω ότι ο ξεπεσμός των τελευταίων χρόνων που καίγαμε τα πεντοχίλιαρα στις πίστες για τα μάτια μιας ωραίας, έχει τελειώσει.

Culturenow.gr: Πόσο σημαντικές θεωρείτε προσπάθειες και διοργανώσεις σαν αυτές των Φεστιβάλ, ιδιαίτερα σε επαρχιακές περιοχές;

Σ.Μ.: Θεωρώ ότι η τέχνη είναι μοναδική ανθρώπινη δημιουργία και δεν ξέρω τι θα ήταν το ανθρώπινο είδος χωρίς αυτήν. Η επαρχία διψάει κι έχει περισσότερη ανάγκη από πολιτισμό λόγω μηδαμινών επιλογών. Το φεστιβάλ μπορεί να καλύψει αυτήν την ανάγκη. Το φεστιβάλ όμως μπορεί να προσφέρει πολλά στην οικονομία του τόπου, να προωθήσει τουριστικά τον τόπο, να γνωστοποιήσει τον πολιτισμό του, να γεννήσει καινούργιες επιχειρήσεις από τις ανάγκες του, να αναπτύξει θέσεις εργασίας, να ενδυναμώσει την κοινωνία με το αίσθημα της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της δημιουργικότητας. Το Φεστιβάλ είναι εξωστρέφεια, είναι ο καθρέφτης για το άνοιγμα προς τον κόσμο. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι συνέβαλαν με τον οποιοδήποτε τρόπο στην δημιουργία του Φεστιβάλ Σερίφου, μη ξεχνώντας και τον δημοσιογραφικό κόσμο που το αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή. Εύχομαι να καθιερωθεί ως σημαντικό πολιτιστικό έργο για την ανάδειξη του τόπου μας και του πολιτισμού μας. Σας ευχαριστώ για τον χρόνο που μου δώσατε, με το πρόσχημα αυτής της συνέντευξης, να εκφράσω τις σκέψεις μου για αυτήν την όμορφη ιστορία που λέγεται Φεστιβάλ Σερίφου και που ενώνει από τους θεατές μέχρι τους συντελεστές του σε μια υπέροχη δημιουργική συνεργασία.