12 Χρόνια Σκλάβος, του Στιβ Μακουίν

Η Odeon παρουσιάζει την ταινία του Στιβ Μακουίν, 12 χρόνια σκλάβος, τη συναρπαστική και απόλυτα αληθινή ιστορία του Σόλομον Νόρθαπ.

Ο Σόλομον Νόρθαπ είναι ένας άνθρωπος που αγωνίστηκε με νύχια και με δόντια για την προσωπική του ελευθερία και επιβίωση σε μια εποχή που το τίμημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας μεταφράζονταν σε λίτρα αίματος, μεταφέρεται στον κινηματογράφο από έναν εκ των πιο σημαντικών σκηνοθετών των ημερών μας.

Ο Στιβ ΜακΚουίν, σκηνοθέτης των επιτυχημένων “Shame” και “Hunger” τοποθετεί σε πρώτο πλάνο τους Τσιούιτελ Ιτζίοφορ, Μάικλ Φασμπέντερ, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Μπραντ Πιτ και Πολ Τζιαμάτι, καταφέρνοντας την πιο θαρραλέα καταγραφή ενός άλλοτε ακλόνητου, κοινωνικού στερεότυπου. Και το κάνει με πλήρη συνείδηση της ανθρώπινης φύσης, με τον πιο επικό τρόπο, φωτίζοντας μια σκοτεινή σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας.

Αποτυπώνοντας την ιδιαίτερη αυτή κινηματογραφική οδύσσεια που κατάφερε να μαγέψει όλους όσους εκτέθηκαν, μέχρι σήμερα, στην αιχμηρή της αλήθεια, η ταινία «12 Χρόνια Σκλάβος» έχει βάλει πλώρη για τα φετινά Όσκαρ, σαρώνοντας τα βραβεία στην πορεία της.

Η ιστορία

Στο προ-εμφυλιακό τοπίο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ο Νεοϋορκέζος Σόλομον Νόρθαπ (Τσιούιτελ Ιτζίοφορ) ζει ως ελεύθερος Αμερικανός πολίτης. Παρότι καλλιεργημένος οικογενειάρχης και ταλαντούχος μουσικός ο Σόλομον έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα – το χρώμα του δέρματός του δεν είναι συμβατό με εκείνο της καθεστηκυίας τάξης! Λόγω αυτού λοιπόν, η μοίρα του επιφυλάσσει μια αρκετά απρόβλεπτη έκπληξη.

Ο Νόρθαπ απάγεται και πωλείται ως σκλάβος στον οπισθοδρομικό Νότο, αντιμετωπίζοντας τη βιαιότητα μιας πολωμένης κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που παρουσιάζεται προσωποποιημένη μέσα από τα μάτια ενός σκληρού, δυνάστη σωματέμπορου, τον οποίον υποδύεται ο Μάικλ Φασμπέντερ. Διατηρώντας την πίστη του στην ανθρωπιά και στην εγγενή καλοσύνη του κόσμου, ο Σόλομον δεν χάνει ποτέ την ελπίδα και το κουράγιο του για δικαιοσύνη – και παρόλο που η μοίρα του μοιάζει απόλυτα καταδικασμένη, ο ίδιος κοιμάται και ξυπνά αναζητώντας το άρωμα της χαμένης ελευθερίας. Μέσα από την ευτυχή συγκυρία της γνωριμίας του με έναν φιλάνθρωπο Καναδό (Μπραντ Πιτ), ρεφορμιστή και πολέμιο της θανατικής καταδίκης, καταφέρνει όχι μόνο να επιζήσει μέσα σ’ αυτή τη δωδεκαετή κόλαση, αλλά να βγει αλώβητος από την απίστευτη αυτή δοκιμασία, διατηρώντας, στο ακέραιο, το ήθος και την αξιοπρέπειά του.        

“Ένας αληθινός άντρας – από την κορφή ως τα νύχια”

Άσχετα με το ποια είναι η εξέλιξη και η κατάληξη κάθε συγκλονιστικής ιστορίας που έχει γραφτεί μέχρι σήμερα, ο πρωταγωνιστής λειτουργεί πάντοτε ως οδηγός. Είναι τα μάτια, τα αυτιά, η μύτη, τα χέρια και η γλώσσα του αναγνώστη και του κοινού του. Είναι ο δίαυλος μέσα από τον οποίο καταφέρνουμε να σκεφτούμε αλλά και να αισθανθούμε. Στην περίπτωση του Σόλομον Νόρθαπ συναντάμε έναν οδηγό, ο οποίος είναι εξίσου έκπληκτος, σοκαρισμένος και φοβισμένος από τη σκλαβιά – όσο είμαστε κι εμείς σήμερα. Κι αυτό συμβαίνει επειδή το ιδανικό της ελευθερίας και της ισότητας μεταξύ των ανθρώπων θα έπρεπε να ήταν τότε, όπως και τώρα, εξίσου αδιαπραγμάτευτο.

Το απαύγασμα της ιστορίας του Σόλομον Νόρθαπ, του ελεύθερου ανθρώπου που αναπάντεχα υποδουλώθηκε, είναι σχεδόν «βιβλικό». Ο Νόρθαπ – όπως και ο Χριστός όταν αναγκάστηκε να κουβαλήσει το σταυρό στο Γολγοθά – τον Απρίλιο του 1841, ήταν 33 ετών. Μόνο που σε αντίθεση με τον Θεάνθρωπο – ο οποίος παρότι Θεός υποβάθμισε την υπόστασή του διαβιώντας ως άνθρωπος – ο Νόρθαπ ήταν ένας θνητός, ελεύθερος, που αναγκάστηκε να ζήσει τη ζωή ενός σκλάβου – και η προοπτική της ανάστασής του ήταν πολύ πιο μακρά από τρία εικοσιτετράωρα!

Στο βιβλίο – όπως και στην ταινία του Στιβ ΜακΚουίν – υπάρχει κάτι τρομακτικό, συναρπαστικό και συνάμα καθηλωτικό. Ένας θεατρικό κριτικός, μελετώντας την πανανθρώπινη αξία της ιστορίας του Νόρθαπ, όταν αυτή παρουσιάστηκε στο θεατρικό κοινό, τον χαρακτήρισε ως «Αληθινό άντρα – μέχρι τελευταίας σπιθαμής του σώματός του» (Syracuse Daily Journal, 31 Ιανουαρίου 1854). Ωστόσο, εξαιτίας του χρώματος στο δέρμα του ήρωά μας, κάθε ίντσα του ανδρισμού του ήταν ευάλωτη σε παραποίηση – κατά τη διάδοση της ιστορίας στα χρόνια – και δυστυχώς ο ίδιος δεν θα ήταν σε θέση να υπερασπιστεί την τιμή του.

Στην πραγματικότητα ο Νόρθαπ συνειδητοποίησε πολύ νωρίς ότι όσο πιο πολύ διαμαρτύρεται για την υποδούλωσή του, τόσο περισσότερο έβαζε σε κίνδυνο τη σωματική του ακεραιότητα. Κι αυτό φυσικά συνέβαινε διότι, ως σκλάβος είχε μια χρηματική αξία για τους εμπόρους του σκλαβοπάζαρου, ενώ ως ελεύθερος πολίτης τους ήταν το ίδιο χρήσιμος, είτε ήταν νεκρός, είτε ζωντανός.

Ένα συγκλονιστικό στατιστικό στοιχείο: Θα πρέπει να δείτε την ταινία του Στιβ ΜακΚουίν, διάρκειας 134 λεπτών, περίπου 50.000 φορές, προκειμένου να συνειδητοποιήσετε πόσο μεγάλη ήταν η διάρκεια της ζωής που ο ελεύθερος ήρωάς μας έζησε ως σκλάβος! Το γεγονός ότι αυτός ο ευγενής, ευαίσθητος και έξυπνος άνθρωπος επέζησε αυτής της φρικτής δοκιμασίας και βρήκε τη δύναμη να την καταθέσει, πρόκειται περί μεγαλειώδους θαύματος της Αμερικάνικης Ιστορίας και Λογοτεχνίας. Σήμερα, 160 χρόνια μετά, η καταπληκτική συνεργασία ενός Βρετανού σκηνοθέτη με έναν Αφρο-Αμερικανό σεναριογράφο επαναφέρει την ιστορία του Σόλομον Νόρθαπ στη ζωή και της δίνει επιτέλους την αίγλη που της αξίζει. Χένρι Λούις Τζούνιορ, Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ .

       
Λίγα λόγια για την παραγωγή

«Πάντοτε ήθελα να διηγηθώ μια κινηματογραφική ιστορία για τη σκλαβιά και ήταν απλά ένα από αυτά τα θέματα για τα οποία σκέφτεσαι, ότι δεν θα ξέρεις ποτέ πώς να το προσεγγίσεις. Μου άρεσε στην ιστορία η ιδέα του να ξεκινάς από έναν ελεύθερο άνθρωπο, έναν άνθρωπος σαν οποιονδήποτε από αυτούς που βλέπουν την ταινία στο σινεμά – έναν συνηθισμένο οικογενειάρχη», θυμάται ο ΜακΚουίν. «Ήθελα κάποιον, ο οποίος θα υποδουλωθεί με τη βία. Μέσα από μια απαγωγή. Τον σκεφτόμουν ως έναν χαρακτήρα που θα μπορούσε να οδηγήσει το κοινό στη δουλεία, μέσα από μια μεταφορά ως προς την ιστορία της ανθρώπινης ελευθερίας».

Το 2013, με αφορμή την επέτειο των 160 χρόνων από τη στιγμή που ο Νόρθαπ ελευθερώθηκε, ο ΜακΚουίν ένιωσε πως η κινηματογραφική απόδοση της ιστορίας του είναι πιο επιτακτική από ποτέ. «Αυτή η ιστορία αφορά του πάντες. Είναι η πιο σημαντική ιστορία που έχω διαβάσει ποτέ στη ζωή μου και αφορά ένα εξωπραγματικά μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού», αναφέρει. «Στην πραγματικότητα μου φαίνεται απίστευτο που δεν γνώριζα για την ύπαρξη της ιστορίας. Πως ήταν δυνατόν; Επίσης οι περισσότεροι Αμερικανοί που ξέρω δεν γνώριζαν την ύπαρξη της συγκεκριμένης ιστορίας. Είναι για μένα τόσο σημαντική για την Αμερικάνικη Ιστορία, όσο “Το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ” για την Ευρωπαϊκή Ιστορία – ένα αξιοσημείωτο ταξίδι ενός ανθρώπου στα άδυτα μιας εκπληκτικής αποκτήνωσης! Όλοι νομίζουν ότι γνωρίζουν καλά την Αμερικάνικη Ιστορία κατά την περίοδο εκείνη, όμως έχω την εντύπωση ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της ταινίας θα αφήσει έκπληκτους πολλούς ανθρώπους, όπως ακριβώς έκανε και με μένα. Ένιωσα ότι είναι τιμή και προνόμιο για μένα να αναλάβω να κάνω αυτή την ταινία, φέρνοντας το κοινό μπροστά σ’ αυτή τη μοναδική ιστορία.»  

Σκηνοθεσία: Στιβ ΜακΚουίν
Σενάριο: Τζον Ρίντλεϊ  
Παραγωγή: Μπραντ Πιτ, Ντεντε Γκάρντνερ, Τζέρεμι Κλάινερ, Μπιλ Πόλαντ, Στιβ ΜακΚουίν, Άρνολντ Μίλκαν, Άντονι Κάταγκας

Ηθοποιοί: Τσιούιτελ Ιτζίοφορ, Μπραντ Πιτ, Μάικλ Φασμπέντερ, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Πολ Ντάνο, Πολ Τζιαμάτι, Σάρα Πόλσον, Λουπίτα Νιόνγκ’ο, Αντεπέρο Ονούγιε

Μοντάζ: Τζο Γουόκερ
Φωτογραφία: Σιν Μπόμπιτ BSC

Διάρκεια    134’
Διανομή    Οdeon