Eraritjaritjaka, Το Μουσείο των Φράσεων στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών παρουσιάζει το Eraritjaritjaka, Το Μουσείο των Φράσεων, μια εμβληματική παράσταση μουσικού θεάτρου, βασισμένη σε κείμενα του Νομπελίστα Ελίας Κανέτι, από τον πρωτοπόρο σκηνοθέτη και συνθέτη Χάινερ Γκαίμπελς.

Η παράσταση που οδηγεί το μουσικό θέατρο σε νέες τοπογραφίες και τον θεατή του 21ου αιώνα στην εμπειρία ενός ολικού έργου τέχνης. Μια multimedia παράσταση για τον «νόστο για ό,τι χάθηκε».

Ο εκπληκτικός Γάλλος ηθοποιός André Wilms, πλαισιώνεται από το Mondriaan Quartet που παίζει ζωντανά.

Το θέαμα και το ακρόαμα, η περφόρμανς και η συναυλία, τα multimedia και τα εικαστικά, ο κινηματογράφος και το live video, η ποιητική της καθημερινότητας και η περιπέτεια της ευρωπαϊκής σκέψης γίνονται «ένα σώμα» σε αυτήν την παράσταση του 2004 που οδήγησε το μουσικό θέατρο σε νέες τοπογραφίες και τον θεατή του 21ου αιώνα στην εμπειρία ενός ολικού έργου τέχνης.

«Νόστος για ό,τι χάθηκε» σημαίνει στη γλώσσα των Αβοριγίνων Αυστραλών ο δυσπρόφερτος τίτλος κι ένα «μουσείο φράσεων» απαρτίζει το κείμενο της παράστασης, συντεθειμένο από σκέψεις και αφορισμούς του Νομπελίστα συγγραφέα Ελίας Κανέτι.

Όλα ξεκινούν με το φημισμένο Mondriaan Quartet να ερμηνεύει το 8ο Κουαρτέτο του Σοστακόβιτς κι όλα εξελίσσονται με τον αινιγματικό και ονειρικό τρόπο του υπερρεαλισμού: μηχανές-ρομπότ και ένα κανονικό σπίτι εμφανίζονται στη σκηνή, ενώ ο πρωταγωνιστής, ο βετεράνος ηθοποιός Αντρέ Βιλμς,  εγκαταλείπει ξαφνικά το θέατρο. Μια χειροκίνητη κάμερα τον ακολουθεί στους δρόμους της Αθήνας και, έπειτα, σε ένα διαμέρισμα του κέντρου, όπου η παρασκευή μιας ομελέτας συγχρονίζεται άψογα με το Κουαρτέτο για έγχορδα του Ραβέλ, όπως ακριβώς η ύπαρξή μας συνενώνει το τετριμμένο και τη μεταφυσική.

Βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1981, ο ισπανο-εβραϊκής καταγωγής συγγραφέας, στοχαστής και θεωρητικός Ελίας Κανέτι (1905-1994), συνέδεσε αναπόσπαστα στο έργο του το μοντερνισμό, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία, αναλύοντας πρωτίστως το θέμα της ψυχολογίας της μάζας. Είναι ο συγγραφέας του περίφημου μυθιστορήματος Η Τύφλωση (1931) και του κορυφαίου θεωρητικού έργου Μάζα και Εξουσία (1960), καθώς επίσης θεατρικών έργων, με γνωστότερο το Οι Αριθμημένοι (1956), αλλά και μελετών, όπως Η άλλη δίκη. Τα γράμματα του Κάφκα στη Φελίτσε (1969) και Η Συνείδηση των Λέξεων (1975). Τα περισσότερα κείμενα του έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα ελληνικά.

Το Eraritjaritjaka βασίζεται κυρίως στην αυτοβιογραφική τριλογία του Ελίας Κανέτι Η γλώσσα που δεν κόπηκε (1977), Ο πυρσός στο αυτί (1980) και Το παιχνίδι των ματιών (1985), η οποία έχει μεταφραστεί και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, καθώς επίσης και στο -εξίσου αυτοβιογραφικό- Πάρτι και Αερομαχίες (2005), το οποίο εκδόθηκε μετά το θάνατό του και κυκλοφορεί στα ελληνικά πάλι από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Έχοντας σαν σημεία-αναφοράς το έργο του συνθέτη Χανς Άισλερ και του δραματουργού Χάινερ Μύλλερ, ο Χάινερ Γκαίμπελς (γεν. 1952) είναι από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του σύγχρονου μουσικού θεάτρου. Κατά το διάστημα 2012-2014 διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής της περίφημης Ruhrtriennale, του Φεστιβάλ Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών της Βόρειας Βεστφαλίας-Ρηνανίας.

Το 2008 παίχτηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών η παράσταση του Χάινερ Γκέμπελς Μαύρο πάνω σε άσπρο, ένα είδος μουσικοθεατρικού ρέκβιεμ για τον Χάινερ Μύλλερ, το οποίο, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 1996, χάρισε στο δημιουργό της τη διεθνή αναγνώριση.

Το Eraritjaritjaka είναι το τελευταίο μέρος μιας τριλογίας που δημιούργησε ο Γκαίμπελς με πρωταγωνιστή τον Αλσατό βετεράνο ηθοποιό του θεάτρου και του κινηματογράφου Αντρέ Βιλμς, γνωστό κυρίως από πρωταγωνιστικούς ρόλους στις ταινίες του Aki Kaurismäki, όπως το πολυβραβευμένο Λιμάνι της Χάβρης (2011).

Παράλληλες Δράσεις

Τρίτη 25 Φεβρουαρίου: Masterclass από τον Heiner Goebbels
13:00-16:00 Αίθουσα χορού

Σύμφωνα με την κλασική έννοια, το «δράμα» εστιάζει συνήθως σε ψυχολογικές συγκρούσεις ανάμεσα σε αντιπροσωπευτικά πρόσωπα πάνω στη σκηνή. Σε αυτή τη διάλεξη, ο Χάινερ Γκαίμπελς αναπτύσσει –χρησιμοποιώντας παραδείγματα με βίντεο από τα δικά του έργα μουσικού θεάτρου– πώς αυτή η έννοια αντικαθίσταται από ένα «δράμα αντίληψης» για τον θεατή. Η πολυφωνία των μέσων και οι αντιστίξεις μεταξύ μουσικής και λογοτεχνίας, σώματος και φωνής, ακοής και όρασης κλπ., συνιστούν την καλλιτεχνική εξέλιξη προς ένα θέατρο ως εμπειρία – πέρα από μια γραμμική αφήγηση και πέρα από τη συμβατική έννοια του παρόντος και της δραματικής έντασης.

Απευθύνεται σε: Eπαγγελματίες από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους, όπως σκηνοθέτες,συνθέτες, συγγραφείς και ηθοποιούς.

Γλώσσα: Αγγλικά

Προϋποθέσεις: Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παρακολούθηση της παράστασης Eraritjaritjaka, το μουσείο των φράσεων.

Κόστος συμμετοχής: 15 €
Κρατήσεις: Tηλ: 213 017 8002 | Email: education@sgt.gr | Yπεύθυνη: Μυρτώ Λάβδα

Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου: Συζήτηση μετά την παράσταση με τον Heiner Goebbels

Συντονισμός: Κάτια Αρφαρά, Καλλιτεχνική Διευθύντρια Θεάτρου & Χορού και Χρήστος Καρράς, Εκτελεστικός Διευθυντής και Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μουσικής της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών.

Συντελεστές
Σύλληψη, Μουσική και Σκηνοθεσία: Heiner Goebbels
Σχεδιασμός Σκηνικών και Φωτισμών: Klaus Grünberg
Ζωντανά Βίντεο: Bruno Deville
Σχεδιασμός Κοστουμιών: Florence von Gerkan
Σχεδιασμός Ήχου: Willi Bopp
Δραματουργία και καλλιτεχνική συνεργασία: Stephan Buchberger
Βοηθός Σκηνοθέτη: Leman Yilmaz
Βοηθός Σχεδιασμού Σκηνικών και Κατασκευές: Anne Niederstadt
Με τον: André Wilms και το Mondriaan Quartet, Άμστερνταμ:
Jan Erik van Regteren Altena (βιολί), Edwin Blankenstijn (βιολί), Annette Bergman (βιόλα), Eduard van Regteren Altena (τσέλο) και εναλλακτικά Heleen Hulst (βιολί, βιόλα)
Παιδική φωνή: Jérémy Carruba
Γυναικεία φωνή: Florence von Gerkan
Μουσική των: Johann Sebastian Bach, Gavin Bryars, George Crumb, Vassily Lobanov, Alexeij Mossolov, Maurice Ravel, Dmitri Shostakovich, Heiner Goebbels

Παραγωγή: Théâtre Vidy-Lausanne (Ελβετία)
Συμπαραγωγή: schauspielfrankfurt (Γερμανία), spielzeiteuropa Berliner Festspiele (Γερμανία), Pour-cent culturel Migros (Ελβετία), T&M – Odéon Théâtre de l’Europe (Γαλλία), Wiener Festwochen (Αυστρία)

Με την υποστήριξη του Ιδρύματος Landis & Gyr, του προγράμματος Culture 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (UTE, Réseau Varèse) και του Pro Helvetia – Swiss Arts Council