Σέβη Δημητριάδου: Ρεĩ, μια παράσταση χορού για την έννοια της αέναης κίνησης

«Τα πάντα ρει»… η φράση του Ηράκλειτου αφορμή για την παράσταση χορού Ρει, που παρουσιάζει η ομάδα Ηχόδραμα στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Χορός, μουσική και εικόνα ενώνονται για να αναδείξουν την αέναη κίνηση στην τέχνη.

Η Σέβη Δημητριάδου, η οποία έχει αναλάβει τη δραματουργική επεξεργασία, μας μιλάει για τα έντονα δραματουργικά στοιχεία της παράστασης, αλλά και τον συμβολισμό αυτής της ατέλειωτης ροής.

C. N.: Στις 25 Απριλίου μαζί με την ομάδα Ηχόδραμα παρουσιάζετε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης την παράσταση χορού Ρει. Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση και τους συντελεστές της.

Η παράσταση «ρεĩ» είναι ένα χορόδραμα εμπνευσμένο από τη φιλοσοφία του Ηράκλειτου και ιδιαίτερα από τα αποφθέγματά του για την αέναη κίνηση. Το πιο γνωστό βέβαια είναι το «Τα πάντα ρει», αλλά υπάρχουν και πολλά άλλα, μεταξύ των οποίων και το «Δεν είναι δυνατόν να μπούμε δύο φορές στον ίδιο ποταμό, ούτε να αγγίξουμε δύο φορές την ίδια θνητή ουσία».

Οι συντελεστές της παράστασης είναι οι εξής: η Δανιέλα Πισιμίση στην επιμέλεια χορογραφιών και τις χορογραφίες μαζί με τον Alain Rivero Rodriguez, στη δραματουργία η Φαίδρα Πισιμίση, ο Alain Rivero Rodriguez κι εγώ, ο Γιάννης Πισιμίσης έχει αναλάβει τη μουσική σύνθεση (γραμμένη ειδικά για την παράσταση), ενώ χορεύουν οι Alain Rivero Rodriguez, Κατερίνα Αλεξανδράκη, Δημήτρης Αντωνόπουλος, Δημήτρης Κουδούνας, Έρη Παπαχαραλάμπους, Δανιέλα Πισιμίση, Φαίδρα Πισιμίση, Χρήστος Ταγρίδης και Τζένη Τοψίδου.

Ενώ το Video Art ανέλαβαν οι SK Audio and Light, Boomin, Φίλιππος Πανταζόπουλος, τον σχεδιασμό και κατασκευή κοστουμιών οι Λαμπρινή Κατσαούνου, Γιώργος Κατσιαούνος, την επιμέλεια φωτισμού ο Λίνος Μεϊτάνης, τη μελέτη φωτισμού ο Μανώλης Τσολάκης και την επιμέλεια promo ο Κωνσταντίνος Τσιτσάρας.

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι όλοι οι χορευτές της ομάδας εργάστηκαν με αγάπη και ζήλο πάνω στο δύσκολο αυτό φιλοσοφικό θέμα και συνεισέφεραν στις χορογραφίες.

C. N.: Με ποιο τρόπο η παράσταση αποδίδει τη ρήση του Ηράκλειτου, “τα πάντα ρει”, μέσα από το χορό, τη μουσική και την εικόνα. Πώς αποδίδεται αυτή η αέναη κίνηση μέσα από την τέχνη;

Η έννοια της ροής και της αέναης κίνησης στην τέχνη μπορεί να αποδοθεί με πολλούς τρόπους. Εναπόκειται στον κάθε καλλιτέχνη να τους ανακαλύψει και να τους εκφράσει μέσα από το δικό του καλλιτεχνικό πρίσμα. Στην παράσταση «ρεĩ», επιδιώξαμε να αποδώσουμε αυτές τις έννοιες με πολλούς τρόπους και σε διάφορα επίπεδα.

Κατ’ αρχάς, η χορευτική κίνηση η ίδια είναι ροή. Αυτό, βέβαια, δεν θα αρκούσε. Έγινε προσπάθεια να αποδοθεί η ροή χορευτικά μέσα από μια «ρευστή» κινησιολογία και «ρευστές» χορογραφίες. Σε ένα άλλο επίπεδο, η «ροή» αυτή πραγματοποιείται χορογραφικά από το ένα μέρος της παράστασης στο επόμενο.

Η μουσική, αποδίδει τη ροή με τρεις τρόπους. Σε πρώτο επίπεδο, την αποδίδει με την επιλογή ηχοχρωμάτων που «παραπέμπουν» σε ροή. Ο φυσικός ήχος του νερού που ρέει δίνει τη θέση του σταδιακά σε ήχους που είναι «ρευστοί» και σε ηλεκτρονικούς ήχους που θα μπορούσαν να αντιστοιχούν με ήχους που δημιουργούνται από τη ροή του αίματος μέχρι τη ροή υγρών σε έναν άγνωστο πλανήτη. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, οι μουσικές συνθέσεις οι ίδιες και η ενορχήστρωσή τους έγινε προσπάθεια να γίνουν πιο «ρευστές». Σε ένα τρίτο επίπεδο, όπως ακριβώς και με τις χορογραφίες, οι μουσικές συνθέσεις «ρέουν» από το ένα μέρος της παράστασης στο επόμενο.

Η εικόνα κάνει κάτι αντίστοιχο, υποβοηθώντας το χορό και τη μουσική. Απλές εικόνες ροής μετασχηματίζονται σταδιακά από το υγρό στοιχείο (ποτάμια, αίμα) σε ένα πιο γενικό φυσικό στοιχείο (διάστημα, γαλαξίες, πλανήτες) και ακολούθως σε ένα κοινωνικό στοιχείο: στη ροή διάφορων πολιτισμών μέσα στην ιστορία, καταλήγοντας στη σύγχρονη εποχή.

C. N.: Στην παράσταση έχετε αναλάβει τη δραματουργική επεξεργασία. Πείτε μας λίγα λόγια για τα δραματουργικά στοιχεία της παράστασης. Η μουσική και το βίντεο πόσο δυνατά στοιχεία είναι για αυτήν την παράσταση χορού;

Το πρώτο πράγμα που έπρεπε να γίνει δραματουργικά ήταν να «δομηθεί» η παράσταση. Να βρεθούν, δηλαδή, τα μέρη εκείνα από τα οποία θα αποτελούνταν. Παρ’ όλη τη δυσκολία του θέματος, λόγω της φιλοσοφικής του φύσης, δεν ήταν δύσκολο να βρεθεί η δομή του έργου, γιατί είχαμε στο μυαλό μας από την αρχή της επιλογής του θέματος τις διάφορες εκφάνσεις της «ροής». Γύρω μας, αλλά και μέσα μας. Μεταφερόμαστε, λοιπόν, από τη ροή του ποταμού στη ροή της καθημερινότητας, στη ροή των σκέψεων και των ανθρώπινων σχέσεων, στη ροή του αίματος, στην ατέλειωτη ροή και κίνηση στο σύμπαν και στη «ροή» των κοινωνιών, των πολιτισμών και του παρόντος συστήματος. Τελειώνουμε με τον κύκλο του θανάτου και της ζωής («είναι το ίδιο αυτό που ζει κι αυτό που πέθανε» και «ο ήλιος είναι νέος κάθε ημέρα», κατά τον Ηράκλειτο).

Το βασικό όμως δραματουργικό στοιχείο της παράστασης είναι η «δημιουργία» ενός χαρακτήρα που βιώνει τη ροή, αντιδρώντας αρχικά σ’ αυτήν, ενώ αργότερα συνειδητοποιεί όλες αυτές τις εκφάνσεις της ροής που μόλις αναφέραμε. Ο χαρακτήρας αυτός αποτελεί, δηλαδή, ένα δραματουργικό στοιχείο (που υποβοηθά την ταύτιση του θεατή με το θέμα) και ταυτόχρονα αποτελεί έναν συνδετικό κρίκο μεταξύ των «ροών»!

Η μουσική και το βίντεο είναι αναπόσπαστα κομμάτια της παράστασης. Αυτή η αρμονική σύμπραξη χορού, μουσικής και εικόνας, είναι ένα βασικό στοιχείο σε κάθε μας παραγωγή. Στην παράσταση «ρεĩ», η σύμπραξη αυτή βοηθά τον θεατή να «ζήσει» τη φιλοσοφία του Ηράκλειτου, να προβληματιστεί και ελπίζουμε να βγει από την παράσταση με μια νέα γνώση και ένα νέο τρόπο συνειδητοποίησης του τι συμβαίνει γύρω μας.

C. N.: Πόσο δυνατό στοιχείο μπορεί να είναι η δραματουργία σε μια παράσταση χορού;

Σε μια παράσταση χορού που έχει φιλοσοφικό υπόβαθρο και αποσκοπεί όχι μόνο στην οπτική τέρψη του θεατή, αλλά και στον προβληματισμό του και στην εξύψωσή του στη σφαίρα της συνειδητοποίησης, πιστεύω ότι η δραματουργία παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο.

C. N.: Τελικά, «Εν αρχή είναι ο λόγος» ακόμα και όταν τον πρώτο λόγο τον έχει η κίνηση;

Στη φιλοσοφία, ο «Λόγος» αναφέρεται ως η ρυθμιστική αρχή του σύμπαντος. Το «εν αρχή ην ο Λόγος» αναφέρεται στο τι υπάρχει πίσω από τα πράγματα, στο τι προϋπήρξε των αισθητών πραγμάτων, ποιός είναι δηλαδή ο λόγος, η αιτία ύπαρξής τους, με θρησκευτικές ή γενικότερα μεταφυσικές προεκτάσεις. Με τον ενδιαφέροντα παραλληλισμό που κάνετε εδώ, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ναι, υπάρχει ο λόγος-αιτία πίσω από την επιλογή αυτού του έργου και ναι, υπάρχει και ο λόγος-ομιλία μέσα από την «ομιλία» της κίνησης, υποβοηθούμενης από τη μουσική και την εικόνα για μια πιο συνολική εμπειρία.

C. N.: Η ομάδα Ηχόδραμα πότε δημιουργήθηκε και ποιο είναι το έργο της συνοπτικά μέχρι στιγμής;

Η ομάδα Ηχόδραμα δημιουργήθηκε το 2006, αλλά έχει τις ρίζες της πολύ βαθύτερα, στο καλλιτεχνικό παρελθόν των μελών της. Συνοπτικά, το έργο της περιλαμβάνει τις εξής παραγωγές-χοροδράματα: «Η Φόνισσα» ( βασισμένο στο ομώνυμο αριστούργημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη), «Μνήμες της Ολυμπίας» (βασισμένο σε μύθους και ιστορικά γεγονότα για τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες), «Απόλλων-Amaterasu: στα ίχνη του Ήλιου» (βασισμένο σε μύθους για του θεούς του Ήλιου της αρχαίας Ελλάδας και της Ιαπωνίας), «The Cave» (εμπνευσμένο από την αλληγορία της σπηλιάς από την «Πολιτεία» του Πλάτωνα) και «ρεĩ» (εμπνευσμένο από την έννοια της αέναης κίνησης στον Ηράκλειτο).

C. N.: Μετά την παρουσίαση της παράστασης στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, θα παρουσιαστεί και κάπου αλλού μέσα στο καλοκαίρι ή την επόμενη σεζόν; Υπάρχουν άλλα καλλιτεχνικά σχέδια της ομάδας;

Προσπαθώντας να δημιουργήσουμε δύο παραγωγές μέσα σε ενάμιση χρόνο, το «ρεĩ» και το «The Cave» (η περυσινή δουλειά μας, βασισμένη στην αλληγορία της σπηλιάς από την «Πολιτεία» του Πλάτωνα), λόγω των απαιτήσεων του προγράμματος επιχορήγησης που υλοποιούμε, δεν προλάβαμε να ασχοληθούμε λεπτομερώς με την προώθηση του «ρεĩ» πέρα από τις παραστάσεις στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Υπάρχουν προτάσεις για συμμετοχή σε καλοκαιρινά φεστιβάλ στην Ελλάδα και προτάσεις για προβολή των δύο αυτών παραγωγών την επόμενη χρονιά στην Ευρώπη και στην Αμερική. Βέβαια, όσον αφορά το εξωτερικό, θα πρέπει πρώτα να επιλυθούν κάποια διαδικαστικά προβλήματα, λόγω της μεγάλης δυσκολίας που υπάρχει στο να μετακινηθεί μια σχετικά μεγάλη ομάδα στο εξωτερικό, όπως συνέβη παλαιότερα με την περιοδεία μας με τη «Φόνισσα» σε 11 πόλεις της Γερμανίας.

Τα μελλοντικά καλλιτεχνικά σχέδια της ομάδας είναι να συνεχίσει να δημιουργεί χοροδράματα που συνδυάζουν χορό, μουσική και εικόνα, με θέματα από την ιστορία, τη λογοτεχνία και την παράδοση (τη δική μας κυρίως, αλλά ίσως μελλοντικά και άλλων λαών). Στα σχέδια αυτά περιλαμβάνονται και συνεργασίες με καλλιτέχνες και ομάδες του εξωτερικού.

Η παράσταση χορού Ρει θα παρουσιαστεί στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης από τις 25 Απριλίου 2014. Περισσότερες πληροφορίες