Αναδρομική έκθεση του Τάσου Ζωγράφου στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων

Η επί 60 χρόνια γόνιμη και δημιουργική πορεία του σκηνογράφου-εικαστικού καλλιτέχνη Τάσου Ζωγράφου παρουσιάζεται στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, από την Δευτέρα 12 Μαϊου έως και 30 Ιουνίου, προσφέροντας τη δυνατότητα στους φιλότεχνους να δουν 150 έργα, αντιπροσωπευτικά της δουλειάς του ως σκηνογράφου-ενδυματολόγου στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, καθώς και της ζωγραφικής του διαδρομής.

Η σημαντική παρουσία του Τάσου Ζωγράφου, ήδη από τη δεκαετία του ’50, σε περισσότερες από 120 θεατρικές παραστάσεις, 200 ταινίες και σε μεγάλο αριθμό ποιοτικών παραγωγών στη μικρή οθόνη, τον συνδέει άρρηκτα με την ιστορία του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου και κινηματογράφου και τον καταξιώνει, αναντίρρητα, ως έναν από τους πρωτοπόρους διαμορφωτές τους.

Συνεργάστηκε με συγγραφείς-σημεία αναφοράς στην εγχώρια και ξένη δραματουργία, με σημαντικούς σκηνοθέτες, ηθοποιούς και συνθέτες που συνέβαλαν στη μορφοποίηση του νεότερου θεατρικού και κινηματογραφικού τοπίου. Στο ενεργητικό του, μεταξύ άλλων, οι ταινίες-σταθμοί “O Δράκος” του Ν. Κούνδουρου, (1955), “Συνοικία το όνειρο” του Αλ. Αλεξανδράκη, (1961), αλλά και μεταγενέστερες “Tι έκανες στον πόλεμο Θανάση” (1971), “Θανάση πάρε τ΄όπλο σου” (1972) του Ντίνου Κατσουρίδη, “Παραγγελιά” του Π. Τάσιου, (1980), “Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο” του Ν. Τζήμα, (1980), “Ρόζα” του Χρ. Χριστοφή, (1982), “Η Σκιάχτρα” του Μ. Μανουσάκη, “Ένας ερωδιός για τη Γερμανία” του Στ. Τορνέ, (1987), “Oh Babylon” του Κ. Φέρρη, (1989), “Η Αριάδνη μένει στη Λέρο”, του Θ. Ρακιντζή, (1993).

Στο θέατρο ο Ζωγράφος μετακινήθηκε με άνεση από την αρχαία τραγωδία και τον Αριστοφάνη στο Σαίξπηρ και τον Μολιέρο, από τον Κορνάρο, το Χορτάτση και τον Ξενόπουλο στον Αρμπούζωφ τον Ουίλλιαμς και τον Φρις, από το μπουλβάρ στη σάτιρα και το πολιτικό θέατρο.

Δικά του και τα σκηνικά-κοστούμια στις τηλεοπτικές σειρές “Ο Χριστός ξανασταυρώνεται”, “Η Γαλήνη”, “Μενεξεδένια Πολιτεία”, “Βαμμένα κόκκινα
μαλλιά”, “Το τρίτο στεφάνι”, “Γεώργιος Βιζυηνός”.

Υπήρξε βαθύς γνώστης των υλικών, μάστορας ευρηματικός με ευφάνταστες λύσεις σε τεχνικά ζητήματα, υψηλή ποιότητα έργου, πάθος και πίστη για τη δουλειά του. Δεινός εικονογράφος και, ταυτόχρονα, συγγραφέας παραμυθιών και θεατρικών έργων, δάσκαλος στη Σχολή Σταυράκου και στο Θεατρικό Σύλλογο “Σκουφάς” στην Άρτα, εισηγητής σε συνέδρια, μέλος επιτροπών του ΥΠ.ΠΟ., της κριτικής επιτροπής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και ερασιτεχνικών θιάσων, συνεργάτης ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. σε όλη την Ελλάδα, εικαστικός καλλιτέχνης με προσωπικό, αναγνωρίσιμο ύφος, ο Τάσος Ζωγράφος, εμμένοντας διά βίου στην ουσία των πραγμάτων, επιβάλλεται ως συμπαγής, πολυδιάστατη οντότητα, αλλά και ως δοτική, χυμώδης προσωπικότητα ανυποχώρητου ήθους. Το σύνολο της σκηνογραφικής του δουλειάς τιμήθηκε με πολλά κρατικά βραβεία και στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Στη δεκαετία του ’70 ο Ζωγράφος βρέθηκε αντιμέτωπος με το καβαλέτο και έκανε την πρώτη του ατομική έκθεση έργων, το 1979, στο Ζυγό. Ήταν μεγάλη η ανάγκη του να αποτυπώσει τις δικές του εκφραστικές ανησυχίες, σε πεδίο εντελώς ιδιωτικό, μακριά από την υποστήριξη ενός συγκεκριμένου, κάθε φορά, θέματος από τον κινηματογράφο ή το θέατρο.

Η ζωγραφική του ορίζεται από αυτήν, ακριβώς, την πολύτιμη ελευθερία. Με παρακαταθήκες από τη λαϊκή παράδοση, ο Ζωγράφος δημιουργεί έναν κόσμο δικό του, στον οποίο πρωταγωνιστούν γοργόνες, νεοκλασικά, σκιάχτρα με τη συμβολική ή τη μεταφυσική τους εκδοχή, καράβια, κατάφορτες πορτοκαλιές, άγγελοι, γυναίκες χιμαιρικές, ο Διγενής, ο πατέρας του και οι ήρωες-άγιοί του, ο Καραγκιόζης και ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ να αιωρούνται σε απόλυτα υπερρεαλιστική διάσταση. Θέματα-φετίχ που επανέρχονται με συγκινητική συνέπεια και στοιχειοθετούν ένα παρηγορητικό σύμπαν από ψηφίδες της ιστορίας, του λαϊκού πολιτισμού, του αρχαίου μύθου, μιας παγανιστικής λατρείας προς τη φύση, όλα από το μοναδικό οίστρο, την Ελλάδα. Πολυκύμαντου, μεστού βίου άνθρωπος, ο Τάσος Ζωγράφος συμπυκνώνει στον εικαστικό λόγο του μια βαθύτατη ποιητική, πλήρη ομορφιάς και έρωτα προς την πατρίδα του και τη ζωή.

Ιδιαίτερη θέση στην έκθεση κατέχουν τα σχέδια συγκρατουμένων του από τη Μακρόνησο, όπου, εκτοπισμένος τα χρόνια 1948-1950, ξεκίνησε, με την ενθάρρυνση του Νίκου Κούνδουρου να δημιουργεί, με ανύπαρκτα σχεδόν μέσα, σκηνικά και κοστούμια για παραστάσεις στο θέατρο της εξορίας.

Την έκθεση πλαισιώνει κατάλογος 156 σελίδων με έργα και κείμενα του Τ. Ζωγράφου, καθώς και με κείμενα που έγραψαν γι’ αυτόν στο παρελθόν, αλλά και με αφορμή την έκθεση, η Νέλλη Κυριαζή, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, η Έφη Ζωγράφου, ο Δημήτρης Κακουλίδης, ο Νίκος Κούνδουρος, ο Μποστ, ο Χρήστος Σιάφκος, η Αγγέλα Ταμβάκη.

Την έκθεση διοργανώνει η σύζυγος του καλλιτέχνη, Έφη Ζωγράφου, με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού, Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων.

Την επιμέλεια της έκθεσης και του καταλόγου έχει η Νέλλη Κυριαζή, τη φωτογράφιση των έργων έκανε ο Νίκος Ζερβός και η καλλιτεχνική επιμέλεια του καταλόγου ανήκει στη Σαλώμη Παπαδοπούλου.