Ο Σωσίας από το ομώνυμο βιβλίο του Ντοστογιέφσκι στους κινηματογράφους

Η Odeon και η Weird Wave παρουσιάζουν στους κινηματογράφους, από 15 Μαΐου 2014, την νέα ταινία του Βρετανού σκηνοθέτη Richard Ayoade, με τίτλο «Ο Σωσίας», μια σκοτεινή σατιρική μεταφορά του γνωστού έργου του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι.

Πρωταγωνιστής είναι ο Jesse Eisenberg, σε μια δυνατή διπλή ερμηνεία, και μαζί του η Wasikowska, ο Wallace Shawn, ο Noah Taylor και η Cathy Moriarty.

ΣΥΝΟΨΗ

Ο Simon James είναι ένας τυπικός υπάλληλος γραφείου που εργάζεται σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία. Το αφεντικό του και οι συνάδελφοι του, τον υποτιμούν συνεχώς, η μητέρα του κάνει παράπονα για όλα και το χειρότερο όλων, η Hannah, η όμορφη βοηθός στο τμήμα φωτοαντίγραφων τον αγνοεί. Όπου και να στραφεί ο Simon βρίσκει μόνο εμπόδια και η ζωή του φαίνεται να μην έχει καμία απολύτως βελτίωση. Τα πράγματα θα χειροτερέψουν ακόμα περισσότερο με τον ερχομό του καινούριου συναδέλφου του, James Simon. Ο James είναι ολόιδιος εξωτερικά με τον Simon αλλά έχει όλα όσα του λείπουν. Αυτοπεποίθηση, χαρίσματα και ένα μοναδικό ταλέντο στο να σαγηνεύει τις γυναίκες. Αναπόφευκτα ο James θα αρχίσει να παίρνει την ζωή του Simon…

Στοιχεία ταινίας:

«Ο Σωσίας» / The Double ( 93’ )

2013| Έγχρωμη

Σκηνοθεσία: Richard Ayoade

Πρωταγωνιστούν: Jesse Eisenberg, Mia Wasikowska, Wallace Shawn, Noah Taylor, Cathy Moriarty

Διανομή: Weird Wave, Odeon

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

SIMON JAMES / JAMES SIMON: Jesse Eisenberg

Κάποιοι τον θυμάστε σαν τον κινηματογραφικό Mark Zuckerberg, οι μικρότεροι φίλοι και θαυμαστές του σαν τη φωνή του Blu στο «Rio». Ο Jesse Eisenberg γεννήθηκε στο Queens στη Νέα Υόρκη και μεγάλωσε στο New Jersey. Από τα 8 του χρόνια αγαπάει τη μουσική και παίζει ντραμς. Στα 10 του αποφασίζει ότι δεν είναι ιδανικός για ακαδημαϊκή καριέρα και εστιάζει την προσοχή του στην υποκριτική. Η μητέρα του ήταν επαγγελματίας κλόουν σε παιδικά πάρτι και ο πατέρας του καθηγητής. Η ερμηνεία του στο «Roger Dodger» είναι επίσημα το πρώτο του πέρασμα από τα κινηματογραφικά φεστιβάλ αλλά και το πρώτο του φιλί από την πρωταγωνίστρια του «Flashdance», Jennifer Beals. Τον βλέπουμε λίγο καιρό αργότερα στο πλευρό του Kalvin Kline στη «Λέσχη των Αυτοκρατόρων», που είχε θεωρηθεί η απάντηση στον «Κύκλο των χαμένων Ποιητών». Ακολουθεί η παρουσία του στη σκοτεινή ταινία του M. Night Shyamalan, «Σκοτεινό Χωριό», ενώ το υποψήφιο για Όσκαρ «Δεσμοί Διαζυγίου», θα τον οδηγήσει στη διεθνή εμπορική επιτυχία «Zobieland» (που φήμες θέλουν το στούντιο να συζητά την πιθανότητα σίκουελ στα επόμενα δύο χρόνια). Η υποψηφιότητα του για Όσκαρ στο «The Social Network», είναι στιγμή-σταθμός στην καριέρα του. Χαρίζει τη φωνή του στον κεντρικό χαρακτήρα της ταινίας «Rio» (και λίγα χρόνια αργότερα και στο δεύτερο μέρος της ταινίας) και συνεργάζεται με τον Woody Allen και την Penelope Cruz στο «Στη Ρώμη με Αγάπη». Ένα χρόνο πριν με τη «Συμμορία των Μάγων» κέρδισε τις πρώτες θέσεις στο Αμερικανικό και Ελληνικό Box Office, ταινία που και αυτή ενδέχεται να δούμε σε σίκουελ. Σύντομα θα τον δούμε και στο «The End of the Tour» με την Joan Cusack και τον Jason Segel, στο «American Ultra» με την Sharon Stone και για ακόμα μία φορά με την Kristen Stewart, ενώ θα υποδυθεί τον Lex Luthor στο πολυαναμενόμενο «Batman VS. Superman».

Η νεολαία τον αγαπά ιδιαίτερα για το site του oneupme.com, ένα site που προκαλείς τους φίλους σου να συνεχίζουν μια φράση προσθέτοντας τη δική τους εξυπνάδα. Όσοι βρεθείτε στους δρόμους της Νέας Υόρκης πάντως ενδέχεται να τον δείτε πάνω σε ένα ποδήλατο να σας στριμώχνει στο μετρό αφού είναι λάτρης της ποδηλασίας και δεν το αποχωρίζεται ποτέ σε κάθε του μετακίνηση

HANNAH: Mia Wasikowska

Γεννημένη στην επαρχιακή πόλη της Αυστραλίας Canberra, κόρη ζεύγους φωτογράφων, μεγάλωσε ανάμεσα στα flash των φωτογραφικών μηχανών των γονιών της. Το παιδικό της όνειρο ήταν να γίνει μπαλαρίνα και ξεκίνησε να το πραγματοποιεί όταν η οικογένεια της μετακόμισε για ένα χρόνο στην Πολωνία. Ένα ατύχημα στην ηλικία των 14 θα αποτελούσε τροχοπέδη στην καριέρα της στον κλασσικό χορό αλλά το πρώτο σημαντικό της βήμα στην υποκριτική.

Παράτησε το σχολείο (αποφοίτησε μέσω εκπαίδευσης από το σπίτι λίγα χρόνια αργότερα) και στα 15 της χρόνια, συμμετείχε σε μία τηλεοπτική σειρά και το 2006 έρχεται η πρώτη της κινηματογραφική ταινία. Ακολουθούν αρκετές ταινίες μικρού μήκους και ρόλοι σε τηλεοπτικές σειρές. Η σειρά που την έκανε να ξεχωρίσει ήταν το «In Treatment» με πρωταγωνιστή τον Gabriel Byrne και αποτέλεσε το διαβατήριο της για μια σειρά από ταινίες: «Εναντίωση» στο πλευρό του James Bond, Daniel Craig, τη βιογραφία της Αμέλια Έρχαρτ με τον Ewan McGregor, τον Richard Gere και τη Hilary Swank και μια -τότε- ανεξάρτητη ταινία που έμελε να πρωταγωνιστήσει στα Όσκαρ της επόμενης χρονιάς. Ο λόγος για το «Τα Παιδιά Είναι Εντάξει», που υποδύεται την κόρη της Julianne Moore και της Annette Bening. Στο πρόσωπο της μικροκαμωμένης Mia Wasikowska,  Tim Burton βρήκε την ιδανική Αλίκη για την κινηματογραφική μεταφορά της «Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων», η ταινία που την καθιέρωσε σε πρωταγωνιστικούς ρόλους τα επόμενα χρόνια. Άλλες ταινίες σταθμός στην καριέρα της, η μεταφορά της Jane Eyre μα την ίδια στον κεντρικό ρόλο από το βιβλίο της Charlotte Bronte –συμπρωταγωνιστεί με τον Michael Fassbender, Sally Hawkins (που συνεργάζονται μαζί και στον «Σωσία») και τον Jamie Bell-, το υποψήφιο για Όσκαρ, «Albert Nobbs» με την Glenn Close και το «Stoker» στο πλευρό της Nicole Kidman.Το 2010 βραβεύεται ως η ηθοποιός της χρονιάς από το Hollywood Film Festival. Πρόσφατα την είδαμε στη νέα ταινία του Jim Jarmusch στο πλευρό της Tilda Swinton,  «Μόνο οι Εραστές Μένουν Ζωντανοί». Οι ταινίες της που ακολουθούν είναι η νέα ταινία του David Cronenberg «Maps to the Stars» μαζί με τον Robert Pattinsonκαι την Julianne Moore, η «Madame Bovary», η νέα ταινία του Guillermo del Torroμε τίτλο «Crimson Reak» και το «Through the Looking Glass» στο πλευρό των Johnny Deep και Helena Bonham Carter που είχε συνεργαστεί ξανά στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων».

MR. PAPADOPOULOS: Wallas Shawn

Οι λάτρεις της τηλεόρασης θα τον θυμάστε από τον ρόλο του διευθυντή σε εταιρεία ανακύκλωσης σκουπιδιών στη σειρά «Νταντά Αμέσου Δράσεως», που με ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο έμεινε αξέχαστος, ή ίσως από τη συμμετοχή του στη σειρά «Murphy Brown», στο «The L Word», στο «Gossip Girl», στο σόου του Bill Cosby και το «Star Trek: Deep Space Nine». Ο Αμερικανός συγγραφέας και ηθοποιός Wallas Shawn είχε κάνει το ντεμπούτο του στον κινηματογράφο με το πολυβραβευμένο «Μανχάταν», του Woody Allen, στον ρόλο του πρώην συζύγου της Diane Keaton (συνεργασία που επαναλήφθηκε κάποια χρόνια αργότερα και στις «Ημέρες Ραδιοφώνου», στο «Μελίντα και Μελίντα» και στο «Η Κατάρα του Πράσινου Σκορπιού»).

O Νεοϋορκέζος καλλιτέχνης, σπούδασε ιστορία και αποφοίτησε από το Harvard πριν δοκιμαστεί στο θεατρικό σανίδι που τόσο αγαπάει. Η σύνδεση του με το θέατρο αποτυπώνεται στο κύκνειο άσμα του Luis Malle «Ο Βάνια στο Μπρόντγουεϋ» που υποδύθηκε τον θείο Βάνια του Τσέχοφ.

Στα πρώτα στάδια της κινηματογραφικής του καριέρας, συνάντησε την Jodie Foster, τον Rob Lowe και τον Beau Bridges στο «Η Πρώτη Φορά Είναι η Καλύτερη». Σημαντικοί σταθμοί επίσης ήταν το «Τρελές Ιστορίες Έρωτα και Φαντασίας», το «Τεντώστε τ’ Αυτιά σας», το «Δεν Είμαστε Άγγελοι», το «Κορίτσι του Μπέβερλυ Χιλς» και «Ο Φαύλος Κύκλος της Κυρίας Πάρκερ».

Τη φωνή του έχει χαρίσει μεταξύ άλλων στην «Γκουφοταινία», την τριλογία της «Toy Story» στο ρόλο του Rex του δεινοσαύρου, στο «Όλα τα καλά σκυλάκια πάνε στον Παράδεισο 2», στους «Απίθανους» ενώ στην τηλεοπτική σειρά «Family Guy» υποδύεται τον Bertram, τον αδελφό του Stewie.

RECEPTIONIST: Sally Hawkins

Πριν λίγα χρόνια δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι με την τρίτη συνεργασία της με τον Mike Leigh (μετά το «Όλα ή Τίποτα» και «Το Μυστικό της Vera Drake») για τον ρόλο της Poppy, μιας υπερβολικά χαρούμενης Βρετανίδας στο «Τυχερή και Ευτυχισμένη», θα έφτανε να είναι υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα. Η Sally Hawkins προτιμάει «Βρετανικά» και ίσως αυτό είναι και το μυστικό της επιτυχίας της. Ο Woody Allen την επιλέγει για το κοινωνικό θρίλερ «Το Όνειρο της Κασσάνδρας», στο πλευρό των Colin Farrell και τον Ewan McGregor. Άλλες ταινίες που την έχουμε δει, το «Layer Cake» μαζί με τον Daniel Craig, το «Λουλούδι της Ερήμου» βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο, στο «Μια Κάποια Εκπαίδευση», το «Μη μ’ Αφήσεις Ποτέ» με την Carey Mulligan και το «Γυναίκες Έτοιμες για Όλα». Πιο πρόσφατη παρουσία της ήταν στο «Θλιμμένη Τζάσμιν» του Woody Allen, που για την ερμηνεία ήταν υποψήφια για Όσκαρ. Σύντομα θα την δούμε στην ταινία «Paddington» με την Nicole Kidman και τον Colin Firth αλλά και στο πολυαναμενόμενο Godzilla.

Ο σκηνοθέτης του «Σωσία» Richard Ayoade πριν της δώσει τον ρόλο της κυρίας της ρεσεψιόν στην ταινία του, την είχε επιλέξει για την προηγούμενη ταινία του «Submarine».

MELANIE PAPADOPOULOS: Yasmin Paige

Η 23 ετών Yasmin Paige συνάντησε και αυτή τον σκηνοθέτη του «Σωσία», Richard Ayoade -πριν της δώσει τον ρόλο της Melanie Papadopoulos στην ταινία του-, στο «Submarine» που είχε υποδυθεί την Jordana Bevan. Η πιό γνωστή παρουσία της στην Ελλάδα ήταν στο «Ο Καινούριος της Μαμάς μου» μαζί με τη Saoirse Ronan (που πρωταγωνιστούσε στην ταινία «Σ’ Αγαπώ», τη διανομή της οποίας είχε αναλάβει η εταιρία μας) μαζί με τη Michelle Pfeiffer.

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ: Richard Ayoade

Η μητέρα του είναι από τη Νορβηγία και ο πατέρας του από τη Νιγηρία. Αυτός γέννημα θρέμα Βρετανός και από μικρός ήθελε να ανακαλύψει τα όρια του στον πειραματισμό και να τα ξεπεράσει.

Ο Richard Ayoade σπουδάζει νομική στο Cambridge, αυτό όμως δεν του αρκεί. Δοκιμάζει τις δυνατότητες του στην υποκριτική με επιτυχία.

Ως σκηνοθέτης συνδυάζει τις μεγάλες του αγάπες για τη μουσική και τη φόρμα σε μια σειρά από Videoclips και μία τηλεταινία πάνω στο συγκρότημα των AC/DC. Λάτρης της guilty pleasure θεωρίας στον κινηματογράφο, βάζει στόχο σε όλες του τις δουλειές να αναδείξει την «ομορφιά του άσχημου». Απόδειξη του παραπάνω, η συμμετοχή του χαρίζοντας τη φωνή του στο σκοτεινό κινούμενο σχέδιο «Τα Τερατοκουτάκια» που αναμένεται να δείτε την ερχόμενη κινηματογραφική σαιζόν.

Η πρώτη του μεγάλου μήκους κινηματογραφική ταινία «Submarine» αποσπά διθυραμβικές κριτικές και βρίσκει διεθνή διανομή.  «Ο Σωσίας» έκανε μια εντυπωσιακή φεστιβαλική πορεία με στάσεις μεταξύ άλλων στο Φεστιβάλ του Τορόντο, Φεστιβάλ του Τόκυο και στο Φεστιβάλ Λονδίνου.

FYODOR MIKHAILOVICH DOSTOYEVSKY

Ο Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky, γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1821 στη Μόσχα. Ο πατέρας του, Mikhail Andreevich ήταν γιός κληρικού, και ακολουθώντας τις παραδόσεις τις εποχής, έπρεπε να γίνει και ο ίδιος κληρικός. Αντιθέτως, κατόρθωσε να σπουδάσει ιατρική, έγινε στρατιωτικός γιατρός και με τη σταδιοδρομία του αυτή μπήκε στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Όταν ολοκλήρωσε τη στρατιωτική υπηρεσία, τελείωσε την καριέρα του ως διευθυντής ενός πτωχοκομείου στη Μόσχα.

Το κοινωνικό επίπεδο λοιπόν της οικογένειας τους Fyodor, πατούσε σε μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αριστοκρατία και την τάξη των Rasnotchinzen», μια τάξη ανθρώπων που ενώ δεν προέρχονταν από αριστοκρατικές οικογένειες είχαν καταφέρει να ανέλθουν μέσα από την επαγγελματική πορεία και τις ικανότητες τους. Συνήθως σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων, άνηκαν  πολλοί καλλιτέχνες, συγγραφείς, καθηγητές και γιατροί και γενικά επαγγέλματα όπου απαιτούσαν ένα υψηλότερο πνευματικό επίπεδο.

Παρόλα αυτά ο εθισμός του στο αλκοόλ τον έκανε βίαιο και σκληρό τόσο απέναντι στην οικογένεια του όσο και στους χωρικούς που είχε σαν εργάτες στο αγρόκτημα του. Αντιθέτως η γυναίκα του, Maria ήταν μια ήρεμη και καλοσυνάτη γυναίκα που ήταν το στήριγμα του Fyodor και πηγή έμπνευσης του για πολλές από τις ηρωίδες των βιβλίων του.

Ο Fyodor παρακολούθησε αρχικά, μαθήματα στο σπίτι, μέχρι και την ηλικία των 16 ετών, ηλικία στην οποία έχασε την μητέρα του από φυματίωση. Ένα χρόνο αργότερα, μαζί με τον αδερφό του Mikhail, μεταφέρθηκε σε οικοτροφείο στη Μόσχα. Σπούδασε στην Πετρούπολη, σε κρατική στρατιωτική σχολή μηχανικών αλλά ακολούθησε ελάχιστα στην ζωή του το συγκεκριμένο επάγγελμα καθώς η μεγάλη του αγάπη ήταν ανέκαθεν η λογοτεχνία.

Το 1846 εκδίδει το πρώτο του συγγραφικό έργο, «Φτωχόκοσμος» που κερδίζει τον έπαινο του κριτικού λογοτεχνίας Vissarion Belinsky. Αυτό είναι το εισιτήριο του για τους μεγάλους λογοτεχνικούς κύκλους της περιόδου. Στις 29 Απριλίου του 1849 όμως συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για την συμμετοχή του σε μια συνωμοσία για την ανατροπή του Τσάρου Νικόλαου του Α’. Παρότι δηλώνει αθώος, καταδικάζεται σε θάνατο και στις 22 Δεκεμβρίου οδηγείται στο εκτελεστικό απόσπασμα σε ηλικία 28 ετών. Ο Τσάρος όμως αποφασίζει να αλλάξει την ποινή σε καταναγκαστικά έργα και αυτό οδηγεί τον Fyodor να περάσει τέσσερα από τα δυσκολότερα χρόνια της ζωής του στην παγωμένη Σιβηρία. Το 1854 απελευθερώνεται από την φυλακή αλλά υποχρεώνεται να εκτίσει το δεύτερο μέρος της ποινής του, την στρατιωτική του θητεία στα σύνορα της Ρωσίας με την Κίνα. Οι κακουχίες θα επιδεινώσουν την ήδη βεβαρημένη υγεία του, καθώς πάσχει από επιληψία. Ταυτόχρονα θα του δημιουργήσουν και μια πολύ έντονη εσωτερική αλλαγή, κάνοντας τον πιο συντηρητικό και σκεπτικό απέναντι στα ευρωπαϊκά φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής. Επικεντρώνεται ακόμα περισσότερο στην λογοτεχνία, εστιάζοντας στην παραδοσιακές αξίες της ρώσικης υπαίθρου αλλά και στον γάμο του με την Maria Dmitrievna Isaev.

Το 1859 επιστρέφει στην Αγία Πετρούπολη και επιχειρεί με τον αδερφό του να εκδώσει 2 περιοδικά τα οποία όμως δεν έχουν επιτυχία. Πέντε χρόνια μετά όμως τα πράγματα θα δυσκολέψουν αρκετά μετά τον θάνατο της γυναίκας του αλλά και του αδερφού του. Τα χρέη του είναι ήδη μεγάλα και σε αυτά έρχονται να προστεθούν τα έξοδα συντήρησης της χήρας του αδερφού του και των παιδιών της. Πολλοί υποστηρίζουν ότι για να ανταπεξέλθει αναγκάστηκε να ολοκληρώσει πολύ βιαστικά το μεγαλύτερο του έργο «Έγκλημα και Τιμωρία», το οποίο δημοσιεύεται το 1866 στον «Ρώσο Αγγελιοφόρο» και το 1867 σε βιβλίο. Το ίδιο συμβαίνει και με τον «Παίκτη».

 Το 1867 παντρεύεται με την 20χρονη Anna Grigoryevna Snitkina και φεύγουν στην Ευρώπη. Η φήμη έχει αρχίσει και μεγαλώνει στην Ρωσία ενώ το όνομα του ακούγεται σε πολλές χώρες. Ακολουθούν τα βιβλία «Οι Δαιμονισμένοι» και «Αδερφοί Καραμαζώφ» την περίοδο 1879 – 1880, όπου ήδη θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της χώρας του.

Η αυλαία πέφτει το 1881 όπου σε ηλικία 60 ετών ο Fyodor Dostoyevsky πεθαίνει λόγω επιληπτικής κρίσης. Η κηδεία του συγκεντρώνει περίπου σαράντα χιλιάδες πολίτες και συγκινεί παγκοσμίως εκατοντάδες καλλιτέχνες και συγγραφείς. Το έργο του επηρέασε σημαντικές προσωπικότητες τόσο των γραμμάτων και των τεχνών, όσο και των επιστημών, ανάμεσα τους ο Nietzsche, ο Sigmund Freud, o Albert Camus, o Ernest Hemmingway αλλά και ο Albert Einstein. Παράλληλα ενέπνευσαν 205 ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους και mini σειρές.

Ο ΣΩΣΙΑΣ

Σε ηλικία 25 ετών ο Fyodor Dostoyevsky είχε ολοκληρώσει το πρώτο του συγγραφικό έργο, «Οι Φτωχοί», ένα έργο που εξασφάλισε την είσοδο του στον κόσμο των ήδη επιτυχημένων συναδέλφων του και στα μεγάλα σαλόνια. Αυτή η επιτυχία τον έκανε να χάσει τον εαυτό του και να αντιμετωπίζει με έπαρση και ματαιοδοξία την ζωή. Η επιτυχία γίνεται σταδιακά μια κατάσταση όπου η καθημερινή γελοιοποίηση του συγγραφέα είναι πλέον μια οδυνηρή πραγματικότητα. Μέσα από την καινούρια του πραγματικότητα ξεπηδά ο πρωταγωνιστής του «Σωσία», Goliatkin.

Ο Goliatkin είναι ένας ήρεμος συνηθισμένος άνθρωπος, αρκετά μοναχικός και εσωστρεφής που αποζητά την ανθρώπινη επαφή, χωρίς να είναι όμως σε θέση να την αποκτήσει. Είναι αόρατος σχεδόν για όλους τους ανθρώπους γύρω του, τους συναδέλφους, το αφεντικό του, των γνωστών του. Σε μια προσπάθεια να ανήκει κάπου, θα βρεθεί ακάλεστος στην δεξίωση ενός γνωστού του, του κρατικού συμβούλου Ivanovich ο οποίος όμως θα του αρνηθεί την είσοδο. Αυτό θα τον ωθήσει να κάνει μια ακραία πράξη που θα τον φέρει αντιμέτωπο με τους καλεσμένους της δεξίωσης και θα κατανοήσει ότι δεν μπορεί να ανήκει πουθενά. Η απόγνωση τον οδηγεί στο να χάσει σιγά σιγά τον έλεγχο, μέχρι την ώρα που ένας πανομοιότυπος άντρας θα εμφανιστεί στη ζωή του. Ένας καινούριος, καλύτερος Goliatkin που έχει όλα όσα λείπουν από τον αρχικό και που αργά αλλά σταθερά του κλέβει τη ζωή του.

*Το βιβλίο «Ο Σωσίας», του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι κυκλοφορεί:

από τις εκδόσεις «Νησίδες» σε μετάφραση Βασίλη Τομανά

από τις εκδόσεις «Ηριδανός» σε μετάφραση Γιάννη Κοτσίκα

από τις εκδόσεις «Ποντίκι» σε μετάφραση Αλέξη Ταμπούρα και Ευγενίας Μιγδουσοσίας