Ελισάβετ Ιωαννίδη: Ο εικαστικός θεραπευτής βοηθά το άτομο να επιτύχει την αλλαγή

Η τέχνη είναι ο μεσίτης εκείνου το οποίο δεν μπορείς να εκφράσεις

Γκαίτε

Πόσες φορές έχει τύχει να μη βρίσκουμε τα λόγια για να διατυπώσουμε αυτό που σκεφτόμαστε, νιώθουμε ή βιώνουμε; Ο πιο συνηθισμένος τρόπος έκφρασης, από την παιδική μας ακόμα ηλικία, είναι ο εικαστικός. Τις τελευταίες δεκαετίες οι εικαστικές τέχνες εφαρμόζονται και με θεραπευτικό σκοπό στο χώρο της ψυχικής υγείας.

Η εικαστική θεραπεία, η ένωση της τέχνης και της ψυχολογίας, εφαρμόζεται από το 1960 στη Μεγάλη Βρετανία και τις Η.Π.Α., ενώ στη χώρα μας, με ιδιωτική πρωτοβουλία, από το 1980. Η αρχή ότι μέσα από την τέχνη, ενήλικες και παιδιά, ατομικά ή σε ομάδες, μπορούν να επικοινωνήσουν και να δημιουργήσουν μια εικόνα του κόσμου όπως τον βιώνουν αποτελεί τη βάση της εικαστικής θεραπείας. Τα έργα που δημιουργούνται (μέσα από τη ζωγραφική, το κολλάζ, τη φωτογραφία, τη γλυπτική κτλ) γίνονται γέφυρες ανάμεσα στο λεκτικό και το μη λεκτικό, στο συνειδητό και το ασυνείδητο, στον εσωτερικό κόσμο και την εξωτερική πραγματικότητα. Η πρωταρχική σχέση δημιουργείται ανάμεσα στο εικαστικό έργο και το δημιουργό του. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας αναπτύσσεται μια τριαδική σχέση ανάμεσα στον θεραπευόμενο, το θεραπευτή και την εικαστική δημιουργία. Η μαγεία της εικαστικής θεραπείας έγκειται  στο ότι ο ίδιος ο θεραπευόμενος κάνει ανακαλύψεις με βάση το έργο του. Ο εικαστικός θεραπευτής μέσα από τις γνώσεις του βοηθά το άτομο να εκφραστεί και να επιτύχει την αλλαγή και την ανάπτυξη σε προσωπικό επίπεδο μέσα σ’ ένα πλαίσιο στο οποίο ο θεραπευόμενος νιώθει ασφαλής και ελεύθερος να εκφραστεί. Το έργο που δημιουργείται δε χρειάζεται να είναι αισθητικά ωραίο. Αλλά σε αντίθεση με τον προφορικό λόγο, το εικαστικό έργο είναι κάτι που μένει και στο οποίο ο θεραπευόμενος μπορεί να επιστρέψει κάποια άλλη στιγμή στη ζωή του και να το επανεξετάσει.

Η εικαστική θεραπεία  μπορεί να πετύχει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Πέρα από το να τους βοηθήσει να εκφραστούν, να διερευνήσουν και να κατανοήσουν συναισθήματα, σκέψεις ή θέματα που τους απασχολούν, ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν ή να επιλύσουν τις δυσκολίες τους, προσφέρει ένα υπέροχο ταξίδι ανακάλυψης του εαυτού με το εικαστικό έργο να παίζει ουσιαστικό ρόλο σ’ αυτό το ταξίδι συνειδητοποίησης.

Info: Η Ελισάβετ Ιωαννίδη είναι βοηθός επιμελήτρια στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) και εκπαιδευόμενη εικαστική ψυχοθεραπεύτρια στο Κέντρο Τέχνης και Ψυχοθεραπείας (http://www.art-therapy.gr/). Σπούδασε ψυχολογία και καλές τέχνες στο Brandeis University στη Βοστόνη και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία Τέχνης στο Courtauld Institute of Art στο Λονδίνο.

*Αναδημοσίευση από το περιοδικό Culturenow Mag, τεύχος 28