Βιβλίο: Ντζεμπέλ – Ζιλ Βενσάν

Όταν η αστυνομική πλοκή μπλέκει στα πόδια της ιστορία και πολιτική, δράση και αντίδραση, διάλογο και αντίλογο τότε το αποτέλεσμα έχει το ενδιαφέρον του. Γιατί ακόμα και το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει ανάγκη επιτακτική εκτός από φαντασία την αληθινή διάσταση της ζωής, οφείλει για να έχει ουσία και νόημα να μπλεχτεί στα δίχτυα των ανθρώπων και των στιγμών τους όπως το ψάρι πιάνεται στο παραγάδι.

Ο Βενσάν με το Ντζεμπέλ δεν αποσκοπεί απλά στην διαλεύκανση ενός ειδεχθούς εγκλήματος, δεν εξαντλεί την έμπνευση του στο κυνήγι των δολοφόνων όπως είναι η μόδα των σύγχρονων συγγραφέων του είδους, γιατί για αυτόν το μυθιστόρημα είναι ο καθρέφτης του. Εκείνος επιλέγει να εισχωρήσει βαθιά με την στολή ενός δύτη στα ιστορικά δεδομένα μίας άλλης εποχής, να αναζητήσει πηγές, να δώσει φως σε γεγονότα που ανήκουν στο παρελθόν και καίνε σαν φωτιά. Με φροντίδα λοιπόν οικοδομεί ένα νουάρ μυθιστόρημα που μοιάζει συμπαγές, άρτιο, ανθρώπινο και πάνω από όλα τίμιο. Γιατί η τιμιότητα είναι κάτι που λείπει από την σημερινή εποχή!

Πρόκειται για μία ιστορία δράσης που μας πηγαίνει πίσω στην Αλγερία της δεκαετίας του ’60 όταν ο πόλεμος μεταξύ Γάλλων εποίκων και Αλγερινών μαινόταν με σφοδρές συγκρούσεις σε διάφορα μέτωπα κοστίζοντας την ζωή χιλιάδων στρατιωτών αλλά και πολλών αμάχων για ένα πουκάμισο αδειανό για μίαν Ελένη για να θυμηθούμε και τους στίχους του Σεφέρη. Η αποικιοκρατία φλέγον ζήτημα της εποχής κατέστη υπεύθυνο και μάτωσε την ιστορία των χρόνων που θα ακολουθούσαν. Ο Βενσάν επικεντρώνεται με έντονο ζήλο στην ανάμνηση των όσων συνέβησαν εκείνη την τραγική περίοδο εντάσσοντας μία αφήγηση που εντείνει την δραματικότητα των γεγονότων χωρίς να καταντά μελόδραμα. Η αυτοκτονία ενός στρατιώτη, του Αντουάν Μπερτιέ που πιέστηκε να σκοτώσει εχθρούς για να μην γυρίσει στην πατρίδα “ντροπιασμένος” αφήνει ανεξίτηλα σημάδια για την φιλοσοφία της βιαιότητας και της ντροπής που διακατείχε ολόκληρες γενιές στρατιωτών σε διάφορα μήκη και πλάτη της γης. Μάχες, οδοφράγματα, μία Αφρική ανέκαθεν φλεγόμενη και μία Μέση Ανατολή υπό την επήρεια του μίσους και της μισαλλοδοξίας.

Ο Βενσάν έρχεται με δαιμόνιο λαγού να ξετρυπώσει και το μαστίγιο και το καρότο. Η αυτοκτονία του Μπερτιέ μήπως ήταν το αποτέλεσμα τύψεων για μία απονενοημένη πράξη που συνέβη για να εξιλεωθεί μπροστά στα μάτια των άλλων? Ποιο το τίμημα για ένα νεαρό παιδί που δεν φταίει αλλά εις το όνομα μίας παράλογης σταυροφορίας βάφει άνευ λόγου και αιτίας τα ίδια του τα χέρια με το αίμα του πολέμου? Δεν έχει καμία σημασία ποιος πυροβολείται, σημασία έχει πως πυροβολείται η ίδια η συνείδηση και αυτή για να κοιμηθεί πρέπει να ησυχάσει και να αναπαυθεί εν ειρήνη. Αυτήν την σκοτεινή υπόθεση επιχειρεί να διαλευκάνει υπό τις οδηγίες της αδερφής του Μπερτιέ ο αστυνόμος Τουρέν που έχει αναλάβει με ζήλο την υπόθεση εξιχνίασης της αποτρόπαιης αυτής πράξης. Σαν ένας Ιντιάνα Τζόουνς και με κίνδυνο της ζωής του όπως επιβάλλουν πάντα οι συνθήκες μίας τέτοιας συγκυρίας βαλτώνει στον βρώμικο κόσμο των αναμνήσεων και γίνεται μάρτυρας μιας σειράς δολοφονιών από έναν άνθρωπο-δολοφόνο που επιθυμεί την αποσιώπηση και την αρχειοθέτηση της υπόθεσης Μπερτιέ για να μην γίνει η προβολή ενός άνομου και άδικου παρελθόντος. Σκοτεινά μονοπάτια, αμαρτωλές συναντήσεις, ανειλικρινείς συνδιαλλαγές, όλα αυτά συνθέτουν το μωσαϊκό μίας πορείας ερευνών του Τουρέν που σκοντάφτει σε υφάλους για να ξανασηκωθεί και να ξανακυλιστεί στον βούρκο της αμφιβολίας.

Η επιτυχία του εγχειρήματος του Βενσάν έγκειται στην διάθεσή του να ακτινογραφήσει το πρόσωπο του αστυνόμου όπως ακριβώς θα έπραττε ο ψυχολόγος με τον ασθενή του για να τον βοηθήσει να ξεριζώσει το κεντρί που τον βασανίζει. Ο Τουρέν είναι ένας άνθρωπος ανήσυχος, έξυπνος, πολυμήχανος αλλά και ευαίσθητος. Είναι ένας μικρός ήρωας που προσπαθεί να σώσει και να σωθεί, να αποκαλύψει και να διδαχθεί, ένας αστυνόμος που κάλλιστα θα μπορούσε να κυκλοφορεί ανάμεσά μας για να επιλύσει μία δική μας υπόθεση. Αυτή η οικειότητα που χαρίζει στον αναγνώστη ο Βενσάν είναι που μετατρέπει το μυθιστόρημά του σε ένα παραμύθι που και αίσιο τέλος να μην έχει – και γιατί σώνει και καλά πρέπει να έχει – σε κάθε περίπτωση μοιράζεται με τον αναγνώστη την κάθε στιγμή αγωνίας, τον κάθε παλμό και τον χτύπο της καρδιάς του πρωταγωνιστή του όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με την αϋπνία του και την ανακάλυψη νέων στοιχείων που μπορεί και να τον οδηγήσουν στο τέλος του τούνελ. Η ιστορία πάντα θα γράφεται, σημασία έχει να υπάρχουν άνθρωποι που υπό κάποια μορφή θα μας την προσφέρουν όσο περισσότερο ορθόδοξη και ζωντανή. 

“Οι πόλεμοι χωρίς όνομα αφήνουν περισσότερα τραύματα απ’ τις συγκρούσεις που τολμάμε να ονοματίσουμε”

Το βιβλίο του Ζιλ Βενσάν, Ντζεμπέλ, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.