Λόγος IX: η επόμενη έκθεση της Photobiennale στη Στοά Μπεζεστίνι

Το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης παρουσιάζει την έκθεση «Λόγος ΙΧ» στη Στοά Μπεζεστένι, με έργα των Lucia Ganieva από τη Ρωσία, Sevim Sancaktar από την Τουρκία και Αθηνάς Καζολέα από την Ελλάδα.

Σημειώνεται ότι τα έργα από την έκθεση της Αθηνάς Καζολέα, παραγωγής του Μουσείου, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 2013 στο Σισμανόγλειο Μέγαρο στην Κωνσταντινούπολη, σε συνδιοργάνωση του ΜΦΘ με το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη (επιμέλεια: Βαγγέλης Ιωακειμίδης).

Lucia Ganieva

Το καλοκαίρι του 2010 προσκλήθηκα από την Σχολή Τέχνης Ροντσένκο της Μόσχας να επισκεφθώ τη φυλή των Ουντμούρτ που ζουν σε χωριά της κεντρικής Ρωσίας.

Οι Ουντμουρτιανοί είναι μια μικρή εθνική ομάδα που ζει στην κεντρική Ρωσία. Έχουν δικά τους ήθη, έθιμα, κουλτούρα και γλώσσα, που σχετίζονται με εκείνα των Ουγγρο-φιννικών φυλών. Η φιλοξενία τους είναι θερμή και ξεχωριστή. Όταν με προσκάλεσαν στα σπίτια τους, το εσωτερικό τους αποτέλεσε για μένα μια ευχάριστη έκπληξη: ήταν πολύ όμορφα τακτοποιημένα, γεμάτα λαμπερά χρώματα.
Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν οι φωτογραφικές ταπετσαρίες, που υπήρχαν σε κάθε σπίτι, στο καθιστικό, στα υπνοδωμάτια, στην κουζίνα. Πολλοί Ουντμουρτιανοί μού έδειξαν όνειρα ταπετσαρίας, ακόμη τυλιγμένα στο χαρτί τους, πολύ μεγάλα για να χωρέσουν στους τοίχους τους.

Είναι όλοι πολύ περήφανοι για τις επιτοίχιες διακοσμήσεις τους. Διακοσμώντας τους τοίχους των σπιτιών τους με φωτογραφικές ταπετσαρίες, έχουν βρει έναν τρόπο να υλοποιήσουν τα όνειρά τους για μακρινά και εξωτικά μέρη, μέρη που δεν θα μπορέσουν ποτέ να επισκεφτούν, παρά μονάχα στα όνειρά τους.

Εντυπωσιάστηκα από το πώς κατάφερναν να δημιουργούν ένα ξεχωριστό περιβάλλον συνδυάζοντας έπιπλα, φυτά, λουλούδια και ταπετσαρίες μ’ έναν λεπτό, σχεδόν καλλιτεχνικό τρόπο.

Σε άλλα σπίτια οι ταπετσαρίες είχαν μπει πριν από πολλά χρόνια, σε άλλα μόλις μερικές εβδομάδες προτού τα επισκεφτώ. Οι εικόνες μου δείχνουν αυτές τις επιτοίχιες διακοσμήσεις που έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι των εσωτερικών χώρων και, όπως και τα όνειρα των κατοίκων τους, δεν έχουν ξεκάθαρα όρια.

Γεννήθηκε στη Ρωσία. Ζει και εργάζεται στην Ολλανδία από το 1993. Στη Ρωσία παρακολούθησε σπουδές μόδας και στην Ολλανδία σπουδές διαχείρισης μόδας. Το 2003 άρχισε τυχαία να παρακολουθεί μαθήματα φωτογραφίας και αποφοίτησε από
Foto Academie του Άμστερνταμ το 2007 με τιμητικό δίπλωμα (cum laude).
Βραβεία: Gold + Silver Award PANL (Ολλανδία), 1η + 2η θέση IPA Awards (ΗΠΑ), Sony Awards, βραχεία λίστα, Selection for Critical Mass (ΗΠΑ), SCAN Ταραγκόνα, Βραβείο Foto Triennale Δανίας, Όντενσε, υποψήφια για Kandinsky Prize 2010.

Εκθέσεις: Παρίσι, Άρλ, Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες, Μόσχα, Αγ.Πετρούπολη, Βουκουρέστι, Ταραγκόνα, Σαν Φρανσίσκο, Ελσίνκι (Φιλανδικό Μουσείο Φωτογραφίας), Ντάρμσταντ, Λοτζ, Άμστερνταμ (Μουσείο Hermitage), Όντενσε, Ζάγκρεμπ. Ρέτζιο Εμίλια, Βερολίνο, Κάουνας, Νιούκαστλ. Δημοσιεύσεις σε πολλά διεθνή περιοδικά. Βιβλία: Tiltenberg and Ermitazhniki. www.luciaganieva.com

Sevim Sancaktar

Στη σειρά της «Transformer», η Sevim Sancaktar τραβάει κοντινά πλάνα (close-ups) των επιτοίχιων ψευδαισθήσεων που ζωγραφίζονται πάνω σε ηλεκτρικούς μετασχηματιστές σε όλη την Κωνσταντινούπολη και σε μερικές ακόμη κοντινές πόλεις. Απεικόνιση της εποχής τους όπως και παραμορφωμένη αντανάκλαση της αστικής ιστορίας, αρχιτεκτονικό στοιχείο όσο και καλλιτεχνική έκφραση, αυτές οι εικόνες σχηματίζουν ένα κοινωνικό και πολιτισμικό πορτρέτο της πόλης – μιας πόλης εκλεκτικιστικής όσο και ηλεκτρικής, η οποία αναμειγνύει στοιχεία δυτικά και ανατολικά, κλασικά και σύγχρονα, δημιουργώντας έτσι έναν ουτοπικό αναχρονισμό.

Παίζοντας με την παραπλανητική και αισθητική λειτουργία του θέματός της, η φωτογράφος δημιουργεί μια νέα ψευδαίσθηση αποσπώντας από την πραγματικότητα την τρισδιάστατη ουσία του θέματος. Η τετράγωνη φόρμα, χάρη στη μεθοδική σύνθεση της φωτογράφου (η οποία αφιερώνει τα πάνω δύο τρίτα στον μετασχηματιστή και το χαμηλότερο ένα τρίτο στο έδαφος), αποκαλύπτει την οφθαλμαπάτη. Ωστόσο, αυτά τα trompe-l’oeil δεν είναι διόλου απογοητευτικά. Γεμάτα λεκέδες και ίχνη προσφέρουν μια αισιόδοξη και οικουμενική θέαση της πραγματικότητας. Καθώς γίνονται αντιληπτά ως δυσδιάστατα – από τη μία πλευρά απτά και από την άλλη φανταστικά – ανοίγουν τις πύλες ενός καινούργιου κόσμου. Και είναι αυτός ο απέραντος κόσμος που εξερευνά με παράφορη ενέργεια η Sevim Sancaktar.

Η επανάληψη των σημείων, η εμφάνιση στοιχείων που ανήκουν στο πραγματικό περιβάλλον, τα παιχνίδι με τους όγκους όταν αντιπαραβάλλει διάφορες πλευρές ενός κύβου, η απώλεια των χωροχρονικών λεπτομερειών είναι μερικές από τις ενδείξεις που φανερώνουν την πολυπλοκότητα της πρόσληψης· της πρόσληψής της, την οποία εξερευνά επιδέξια, ταλαντευόμενη μεταξύ γεγονότος και επινόησης. Γιατί πίσω από την τυπολογική και εννοιακή διάσταση, κυριαρχεί η συγκίνηση. Η διαδικασία γίνεται ένα πρόσχημα για την εξερεύνηση της γενέτειράς της, με τη μεθοδικότητα για οδηγό της.

Γεννήθηκε το 1984 στην Κωνσταντινούπολη, όπου ζει και εργάζεται. Ήταν υποψήφια για το βραβείο Paul Huf που απένειμε το Μουσείο FOAM το 2014. Τα έργα της έχουν εκτεθεί και παρουσιαστεί σε πολλές διοργανώσεις, μουσεία και γκαλερί, και έχουν εμφανιστεί σε καταλόγους και περιοδικά. Εκπροσωπείται από την γκαλερί C.A.M Gallery Istanbul και είναι συνιδρύτρια της Κολλεκτίβας Rec Collective.

www.sevimsancaktar.com

Αθηνά Καζολέα

Σε μία φωτογραφική έκθεση για τα χάνια της Κωνσταντινούπολης ίσως κανείς να περιμένει να συναντήσει εικόνες αρχιτεκτονικές, περιγραφικές – οθωμανικών κτισμάτων, όπως τις έχει κατασκευάσει μέσα από τις αφηγήσεις.

Όμως η Αθηνά Καζολέα στη φωτογραφική της αυτή εργασία παρουσιάζει τα χάνια σε χρόνο ενεστώτα, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία της τη μνήμη και τη λήθη, αλλά πρωτίστως φέρνοντας στο προσκήνιο το έργο – μέσα από το οποίο τα πράγματα αποκτούν νόημα και ταυτότητα.

Δεν υπάρχουν βεβαίως ήρωες στις σειρές που παρουσιάζονται. Τα χέρια που δημιουργούν, τα σώματά των μαστόρων, τα υπολείμματα των γευμάτων, οι λεπτομέρειες των αντικειμένων υπονοούν τη ζωή που συνεχίζει ρυθμικά να κινεί τα χάνια μέσα στην ιστορία.

Πρόκειται για ένα ιστορικό σχόλιο, όπως αυτό σημειώνεται στο περιθώριο των μεγάλων αφηγήσεων, που ήθελαν τα χάνια στο κέντρο της εμπορικής ζωής, δεξαμενές και σταυροδρόμια εμπόρων. Μία αφορμή για να αναζητήσει κανείς την παράδοση των κοσμηματοπωλών, να αφουγκραστεί τα ζώα που σταυλίζονταν στα κελιά των κάτω ορόφων.

Το έργο όμως συνεχίζεται. Ένα τάβλι στη μέση της αυλής που όπως αναφέρει η φωτογράφος βρίσκεται εκεί ανοιχτό κάθε φορά που επισκέπτεται το χάνι δηλώνει με πλάγιο τρόπο στο θεατή πως το παιχνίδι, οι ανατροπές και οι προσαρμογές, βρίσκονται πάντοτε εκεί: οι τεχνίτες ως θραύσματα παρουσίας τα οποία όμως συνεχίζουν να σμιλεύουν τα κελύφή τους.

Αυτή την εργασία αποτυπώνει η δημιουργός καταφέρνοντας να ενώσει το παρόν και το παρελθόν σε ένα κράμα μέσα από τα ξεθωριασμένα αρχιτεκτονικά στολίδια της Πόλης σε μια εποχή μετάβασης.

Γεννήθηκε το 1958 στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σκηνοθεσία στο Παρίσι, στην Ecole Superieure des Etudes Cinematographiques. Το 2005-2006 εργάστηκε ως photo-editor στο ταξιδιωτικό περιοδικό Passport. Από το 1990 έως και σήμερα, δουλειές της έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά (Passport, ένθετο Κ της Καθημερινής, Marie Claire, Σινεμά, Δίφωνο, Μετρό, Ένα, Τα Νέα, Ταχυδρόμος κλπ.). Έχει πάρει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Έργα της ανήκουν στη συλλογή του ΜΦΘ.

www.kazolea.gr