10 χρόνια Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης: Νέο πρόγραμμα εκδηλώσεων

Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης που άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό τον Ιούλιο του 2004, φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια λειτουργίας στο νεοκλασικό κτήριο που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας κοντά στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, δωρεά του Λάμπρου Ευταξία.

Η συλλογή που συγκροτήθηκε από τον Αντώνη Μπενάκη και συνεχώς εμπλουτίζεται από δωρεές, είναι μοναδική τόσο στην Ελλάδα όσο και στα Βαλκάνια. Η σημασία του υλικού της συνίσταται στην καλλιτεχνική και ιστορική αξία των αντικειμένων που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μοναδικά παγκοσμίως.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης σε στενή εγγύτητα με την Μέση Ανατολή και οι πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις είναι ορατές σε διάφορες περιόδους. Βασικός σκοπός της δημιουργίας του παραρτήματος ήταν και είναι η ανάδειξη της τέχνης του ισλαμικού κόσμου και η γνωριμία και κατανόηση των γειτονικών λαών και πολιτισμών.

Με τη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων, εκδηλώσεων, ξεναγήσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης κατόρθωσε μέσα στα δέκα χρόνια λειτουργίας του να προβάλει με επιτυχία ποικίλες όψεις του ισλαμικού κόσμου και αποκτώντας ένα πιστό κοινό.

Η εκθεσιακή δραστηριότητα του μουσείου καλύπτει θεματικές που αφορούν πτυχές του ισλαμικού πολιτισμού αλλά και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Στους χώρους του φιλοξενήθηκαν έργα  Ελλήνων και ξένων δημιουργών, προσφέροντας στο κοινό τη δυνατότητα να δουν τον κόσμο της Ανατολής μέσα από μια σύγχρονη ματιά, όπως οι εκθέσεις:

Αλ-χαττ, η μαγική γραφή. Ένας εικαστικός διάλογος με τα εκθέματα του Μουσείου (2008), με εικαστικές κατασκευές της εικαστικού Ειρήνης Γκόνου που συνδιαλέγονταν με το χώρο -τόσο το φυσικό όσο και τον πολιτισμικό – αλλά και με τα ίδια τα εκθέματα του Ισλαμικού Μουσείου.

Γιάζντ. Φωτεινά νήματα στο παζάρι. Φωτοκεντήματα της Νάντια αλ-Φοντέρι (2009), μια έκθεση φωτογραφίας της Ελληνο-Κουβεϊτιανής εικαστικού, Νάντιας αλ-Φοντέρι, προϊόν της περιήγησής της στο Ιράν, το χειμώνα του 2007.

Nour. Κοσμήματα της Έλενας Σύρακα (2012), με δημιουργίες της Έλενας Σύρακα εμπνευσμένες από την ισλαμική τέχνη και τα έργα του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης.

Παράλληλα, το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης φιλοξένησε εκδηλώσεις ποικίλου ενδιαφέροντος, όπως ομιλίες ειδικού ενδιαφέροντος από Έλληνες και ξένους επιστήμονες και μελετητές, ημερίδες στο πλαίσιο εκθέσεων, μουσικές βραδιές και αφηγήσεις παραμυθιών, καθώς και ξεναγήσεις για το ευρύ κοινό από τους επιμελητές του Μουσείου.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εξής:

ΟΜΙΛΙΕΣ

«Silver from Byzantium to China: a work in process» του Oleg Grabar, σημαντικού μελετητή της ισλαμικής τέχνης και αρχιτεκτονικής του Institute for Advanced Study στο Princeton (2008).

“History through the Objects in Topkapi Palace” του ιστορικού Ilber Ortayli, διευθυντή του μουσείου Τοπκαπί και καθηγητή στα Πανεπιστήμια Γαλατάσαραι της Κωνσταντινούπολης και Μπιλκέντ της Άγκυρας (2011).

ΗΜΕΡΙΔΕΣ

– Ημερίδα στο πλαίσιο της έκθεσης «Από την Νουβία στο Σουδάν» με τη συμμετοχή του Timothy Insoll, καθηγητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Manchester και ειδικός στην αρχαιολογία του Ισλάμ και της Αφρικής και των αρχαιολόγων και δημιουργών της έκθεσης, Henriette Hafsaas-Tsakos και Αλέξανδρου Τσάκου (2011).

– Ημερίδα “Σουφισμός. Προσεγγίσεις και εμπειρίες” (Πειραιώς 138) με τη συμμετοχή των: Αγγελικής Ζιάκα, επίκουρης καθηγήτριας Θεολογικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης , Ελένης Κονδύλη-Μπασούκου, αναπληρώτριας καθηγήτριας του τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, S. Mohammad T. Shariat-Panahi, Post-doctoral Fellow του τμήματος Ιστορίας του Πανεπιστημίου Boğaziçi της Κωνσταντινούπολης, Γεράσιμου Μακρής, αναπληρωτή καθηγητή του τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Γιώργου Μαυρομάτης, λέκτορα του τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και Χρόνη Πεχλιβανίδη, σκηνοθέτη, με συντονίστρια την Μίνα Μωραΐτου, επιμελήτριας της ισλαμικής συλλογής του Μουσείου Μπενάκη.

ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ

– «ΑΜΡίΤΑ το νερό της ζωής. Ιστορήσεις στα μονοπάτια της Ινδίας με την παραμυθού Σάσα Βούλγαρη» με τη συνοδεία του μουσικού Σπύρου Παν (2010).( AMPiTA-2010.jpg)
– «Ερωτικές Ιστορίες του Αραβικού κόσμου» με την Lamia Bedioui με τη μουσική συνοδεία της Λουκίας Κωνσταντάτου (2014). (Lamia-Bedoui-Erotikes-istories.jpg)

ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΒΡΑΔΙΕΣ

– «Crucificat. Μουσική από την εποχή των Σταυροφόρων» με το σύνολο παλαιάς μουσικής Ex Silentio με καλεσμένο τον ουτίστα Ζιάντ Ρατζάμπ (2014).(Crucificat-2014.jpg)
– «Mosaic» με τον κιθαρίστα Γιώργο Τοσικιάν (2014).
– «Ταξίδι στην καθ’ημάς Ανατολή» με το μουσικό σύνολο Modal Scent Trio (2013).

Σημαντική δραστηριότητα από την έναρξη της λειτουργίας ου Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης έχουν να παρουσιάσουν τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα που πραγματοποιούνται στους χώρους του και απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους.

Οικογένειες και σχολικές ομάδες, μέσα από την παρατήρηση, το παιχνίδι και τη συζήτηση, εξερευνούν 13 αιώνες αδιάκοπης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Για την προσέγγιση του πολύτιμου υλικού και την πιο ολοκληρωμένη επεξεργασία του εκδόθηκαν εκπαιδευτικά έντυπα και σχετικό υποστηρικτικό εποπτικό υλικό που απευθύνεται σε μαθητές και εκπαιδευτικούς. Παράλληλα, για την εξοικείωση ενός όσο το δυνατόν ευρύτερου κοινού με το μουσείο, οργανώνονται σε σταθερή βάση εργαστήρια και διαλέξεις για ενηλίκους με θέματα εμπνευσμένα από τις συλλογές του.

Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης όμως ταξιδεύει εκτός συνόρων σε μουσεία της Ευρώπης, της Αμερικής και της Μέσης Ανατολής συμμετέχοντας ενεργά τα διεθνή δρώμενα. Η συλλογή του είναι ιδιαίτερα γνωστή στην διεθνή επιστημονική και μουσειακή κοινότητα και λαμβάνει κάθε χρόνο μέρος σε σημαντικές εκθέσεις του εξωτερικού, ενώ παράλληλα οι επιμελήτριες της συλλογής Ροζάννα Μπαλλιάν και Μίνα Μωραΐτου λαμβάνουν μέρος σε διεθνείς συναντήσεις και συνέδρια, προβάλλοντας τόσο το μουσείο όσο και την ελληνική συμβολή στην επιστημονική έρευνα.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εξής:

-“Byzantium and Islam, Age of Transition” στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (2012), όπου το Μουσείο Μπενάκη, ως ένας από τους βασικούς συντελεστές της έκθεσης, δάνεισε 31 αντικείμενα, μέσα στα οποία συγκαταλέγεται  ελεφαντοστέινο πλακίδιο του 8ου αιώνα που χρησίμευε ως διακοσμητικό επίπλου (φωτ. Benaki Museum 10411.tif και MET-NYork-2012.jpg).

– “Hajj: Journey to the Heart of Islam” στο Βρετανικό Μουσείο (2012), όπου το Μουσείο Μπενάκη, δάνεισε 7 αντικείμενα, μέσα στα οποία συγκαταλέγεται και ένα ενεπίγραφο σύνολο κεραμικών πλακιδίων Ιζνίκ του 17ου αιώνα (φωτ. Benaki Museum 9281.tif).

– “Beyond Boundaries, Islamic Art Across Culture” (2008) που διοργανώθηκε στο πλαίσιο των τριήμερων εγκαινίων του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης της Ντόχα (Κατάρ), όπου μουσεία από κάθε ήπειρο συμμετείχαν με ένα αντιπροσωπευτικό αντικείμενο. Το Μουσείο Μπενάκη συμμετέχει με τον δανεισμό μιας δίφυλλης πόρτας του 14ου αι. μ. Χ. από μια κοπτική εκκλησίας της Αιγύπτου (φωτ. Benaki Museum 9281.tif)

Πρόγραμμα του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης για το φθινόπωρο 2014

3/10 Ομιλία της καθηγήτριας Νάντια – Μαρία Ελ – Σέικ
Το Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες

Με την ευκαιρία της ελληνικής μετάφρασης του βιβλίου της Byzantium viewed by the Arabs από τις  Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2013

22/10 Παρουσίαση βιβλίου
Συλλογή Μαντώς και Λόντου Οικονομίδη από υαλί χρωματιστό, ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ, 8ο παράρτημα

Στην έκδοση δημοσιεύεται το σύνολο (περίπου 150 αντικείμενα) της σπάνιας συλλογής από γυάλινα αγγεία και οπαλίνες που η Μάντω και ο Λόντος Οικονομίδης συγκρότησαν τις δεκαετίες 1960-1970 και αργότερα δώρισαν στο Μουσείο Μπενάκη. Τα περισσότερα από τα έργα της δωρεάς είναι κατασκευασμένα τον 19ο αιώνα στα προάστια της Κωνσταντινούπολης και αντιπροσωπεύουν μια αισθητική τυπική ενός αθηναϊκού μεσοαστικού σπιτιού της εποχής του μεσοπολέμου. 


Έκθεση Δεκέμβριος 2014 – Φεβρουάριος 2015
Θεόδωρος Ράλλης: με το βλέμμα στην Ανατολή

Το καλλιτεχνικό έργο του Ράλλη εμπνευσμένο από την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή, καθώς ο καλλιτέχνης έχει καταγωγή από την Χίο, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και έζησε το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του στη Γαλλία, διαμορφωμένο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ρεύματος του Οριενταλισμού και εκτελεσμένο σύμφωνα με την ακαδημαϊκή τεχνική της γαλλικής σχολής, συνέβαλε στη δημιουργία της νεότερης καλλιτεχνικής παράδοσης στην Ελλάδα.

Στόχος της έκθεσης είναι η ανάδειξη του έργου του Θεόδωρου Ράλλη μέσα από επιλεγμένους πίνακες που θα συνδεθούν με τα εκθέματα του Μουσείου. Θα εκτεθούν αυτοπροσωπογραφίες, έγγραφα που σχετίζονται με τη φοίτησή του στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, επιστολές και φωτογραφίες του εργαστηρίου του. Επίσης, θα εκτεθούν σχέδια από την εικονογράφηση βιβλίων και έργα του που αντλούν το θέμα τους από τη λογοτεχνία και την ποίηση καθώς και αποσπάσματα από το ημερολόγιό του στο Άγιο Όρος και από την αρθρογραφία του στον τύπο της εποχής.

Επιδιώκεται να αναπτυχθεί ένας «διάλογος» μεταξύ των αντικειμένων από τον υλικό πολιτισμό της Ανατολής και των έργων του Ράλλη. Επιπλέον στόχος είναι να εξερευνήσει το «βλέμμα» της Δύσης προς την «άλλη» Ανατολή, καθώς η αναπαράστασή της, όπως έχει μελετηθεί μέχρι σήμερα, εγείρει πολλά ερωτήματα και υπόκειται σε συνεχείς ανασκευές.

Η έκθεση θα απαρτίζεται από τρεις ενότητες. Την πίστη στην Ανατολή, το χαρέμι και το λουτρό.

Η αναγνώριση της μοναδικότητάς και της προσφοράς του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, επισφραγίστηκε με την επιλογή του ως τιμώμενο μουσείο στο πλαίσιο του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων του 2010.