Το 2014 συμπληρώνονται 20 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου έλληνα ζωγράφου Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Το Μουσείο Μπενάκη τιμά τη μνήμη του οργανώνοντας ημερίδα και έκθεση στην Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα, στο κτήριο της οδού Κριεζώτου, δωρεά του ζωγράφου στο Μουσείο Μπενάκη, ένα σπίτι – σημείο αναφοράς για τον Γκίκα και τόπο κατοικίας του για περισσότερο από 40 χρόνια.
Ημερίδα
Στην Ημερίδα θα συμμετάσχουν παλιοί και νέοι γνώριμοι, φίλοι και συνεργάτες, μελετητές και ιστορικοί τέχνης για να τιμήσουν και εκείνοι τον μεγάλο δημιουργό. Οι ομιλητές, μέσα από μελέτες ή προσωπικές αναμνήσεις, θα επικεντρωθούν στις αναζητήσεις του Γκίκα στη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και τη σκηνογραφία, προσεγγίζοντας γνωστές και άγνωστες πτυχές της καλλιτεχνικής του δράσης.
Πρόγραμμα Ημερίδας *
Συντονισμός: Κωνσταντίνος Παπαχρίστου
* Μετά το τέλος της ημερίδας θα ακολουθήσουν τα εγκαίνια της έκθεσης «Γκίκας – Fermor – Craxton. 3 τόποι, 3 δημιουργοί»
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Πρωινή συνεδρία
10.00
Χαιρετισμός από τον επιμελητή της Πινακοθήκης Γκίκα, ιστορικό τέχνης Κωνσταντίνο Παπαχρίστου.
10.30 – 11.00
Άγγελος Δεληβορριάς. Καθηγητής, Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, η Πινακοθήκη του και η γενιά του Μεσοπολέμου.
11.00 – 11.30
Εβίτα Αράπογλου. Ιστορικός τέχνης
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας στην Κριεζώτου 3.
11.30 – 12.00
Αλέξανδρος Παπαγεωργίου Βενετάς. Καθηγητής πολεοδομίας
Παρουσία Νικολή Χατζηκυριάκου-Γκίκα.
12.00 – 12.30
Διάλειμμα
12.30 – 13.00
Κωνσταντίνος Ζαμάνης. Σκηνογράφος – ενδυματολόγος
Το σκηνογραφικό έργο του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα με αφορμή τις «Νεφέλες».
13.00 – 13.30
Κλεάνθη-Χριστίνα Βαλκανά. Δρ ιστορίας της τέχνης
Αφαίρεση και σινοϊαπωνική αισθητική: οι νέες κατευθύνσεις στο ζωγραφικό έργο του Γκίκα τη δεκαετία του ’50 και του ’60.
Απογευματινή συνεδρία
17.30 – 18.00
Σπύρος Μοσχονάς. Δρ ιστορίας της τέχνης
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας και ο «Αρμός».
18.00 – 18.30
Μάνος Ελευθερίου. Ποιητής – Συγγραφέας
Τέσσερα τραγούδια για τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα.
18.30 – 19.00
Διάλειμμα
19.00 – 19.30
Ιωάννα Προβίδη. Δρ Αρχαιολογίας
ΓΚΙΚΑΣ-ΦΕΡΜΟΡ-ΚΡΑΞΤΟΝ. Καλλιτεχνικοί δεσμοί του 20ού αιώνα.
19.30 – 20.00
Παναγιώτης Τέτσης. Ζωγράφος – Ακαδημαϊκός
Τρία σημεία για τον Νικολή Χατζηκυριάκο-Γκίκα.
Η έκθεση Γκίκας – Fermor – Craxton: 3 τόποι, 3 δημιουργοί
Η έκθεση φιλοξενείται στον εκθεσιακό χώρο που έχει διαμορφωθεί στο ισόγειο της Πινακοθήκης Ν. Χ’’Κυριάκου-Γκίκα και την επιμέλειά της έχει η Ιωάννα Μωραϊτη, υπεύθυνη του Αρχείου της Πινακοθήκης. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν, την Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2014, στις 20:00, μετά το τέλος της Ημερίδας και η έκθεση θα διαρκέσει έως 10 Ιανουαρίου 2015.
Η έκθεση είναι αφιερωμένη σε τρεις δημιουργούς που οι ζωές τους συνδέθηκαν μέσα από κοινούς τόπους έμπνευσης: Ύδρα, Καρδαμύλη, Κέρκυρα. Τρία σπίτια-καταφύγια, αποτέλεσαν πηγή καλλιτεχνικής δημιουργίας και στέγασαν μια φιλία που διήρκεσε περισσότερα από 40 χρόνια.
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας γνωρίστηκε με τον Sir Patrick Leigh Fermor, άγγλο περιηγητή και συγγραφέα αλλά και με τον John Craxton, άγγλο ζωγράφο, από τα μέσα της δεκαετίας του ’40 και έκτοτε διατήρησε στενή σχέση μαζί τους, όπως άλλωστε επιβεβαιώνει και η εκτενής μεταξύ τους αλληλογραφία.
Το σπίτι του Γκίκα στην Ύδρα αποτέλεσε την κατοικία του Fermor για δύο χρόνια, από το 1954 μέχρι το 1955, στο απομονωμένο εργαστήριο του οποίου, ο Fermor έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου του «Μάνη». Σε επιστολή του προς τον Γκίκα αναφέρει: «Είμαι σίγουρος ότι χωρίς την Ύδρα το βιβλίο δεν θα είχε ποτέ γραφτεί και γι’αυτό το λόγο καμία ευχαριστία δεν είναι αρκετή!».
Αλλά και ο John Craxton έζησε εκεί για κάποιο διάστημα το 1959, απεικονίζοντας το τοπίο της Ύδρας στα έργα του, ενώ η βοήθειά του υπήρξε πολύτιμη τις μέρες μετά την καταστροφή του υδραίικου αρχοντικού από πυρκαγιά, το 1961. Σταλμένος από τον Γκίκα εκεί για να συγκεντρώσει ό,τι είχε σωθεί από τις φλόγες, γράφει σε επιστολή του: «…Ίσως όμως κατά ένα περίεργο τρόπο είναι ένα σημάδι από το Θεό για να πάτε σε άλλα μέρη. Άλλωστε υπάρχει κάτι το αισιόδοξο σε σχέση με αυτά που διασώθηκαν: κενοί καμβάδες, μια λάμπα για το ατελιέ, ρολά από καμβάδες, μπογιές, μελάνια, φωτογραφίες…»
Η Καρδαμύλη, το σπίτι που έχτισε ο Fermor και το οποίο αργότερα κληροδότησε στο Μουσείο Μπενάκη, αποτέλεσε μαζί με το σπίτι των Γκίκα στην Κέρκυρα, τον τόπο συνάντησης από τη δεκαετία του 1960 και έκτοτε.
Σχέδια και προτάσεις του Fermor σχετικά με τη διαμόρφωση των εξωτερικών χώρων της Κέρκυρας, συνοδεύονται από έργα του Γκίκα για τη διακόσμηση της οικίας στην Καρδαμύλη. Επιστολές, χειρόγραφα, εκδόσεις και φωτογραφίες αποτελούν το κεντρικό θέμα της έκθεσης και πλαισιώνονται από σχέδια του Ν. Χ’’Κυριάκου-Γκίκα και του John Craxton.
Ξεχωριστή ενότητα αποτελούν τα έργα των δύο παραπάνω ζωγράφων που προέρχονται από την οικία του Fermor στην Καρδαμύλη. Οι επισκέπτες θα μπορούν επίσης σε ένα ειδικά διαμορφωμένο γραφείο να διαβάσουν αντίγραφα των επιστολών και να εισχωρήσουν έστω και για λίγο στη ζωή των τριών αυτών δημιουργών.
Η πλήρης αλληλογραφία του Νίκου Χ’’Κυριάκου-Γκίκα με τον Sir Patrick Leigh Fermor πρόκειται να εκδοθεί σύντομα από το Μουσείο Μπενάκη με την επιμέλεια της Δρ Ιωάννας Προβίδη.
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Στο πλαίσιο της ημερίδας θα πραγματοποιηθεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα στη μνήμη του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, καλωσορίζοντας τους νεαρούς φιλότεχνους στο σπίτι, στο εργαστήρι και στην Πινακοθήκη του καλλιτέχνη. Εκεί, το Σάββατο 18 Οκτωβρίου, 11.00 έως 13.00, τα παιδιά από 7 χρονών θα έχουν την ευκαιρία να ταξιδέψουν «στη μηχανή του χρόνου», κοιτώντας παλιές φωτογραφίες, να ξεφυλλίσουν παιδικές εκδόσεις παίζοντας, και να ανακατέψουν τα χρώματα, μπαίνοντας «στην…κουζίνα» μαζί με το ζωγράφο!
