Αφιέρωμα στον ποιητή Μίκη Θεοδωράκη στον Ιανό

Ο Ιανός μας προσκαλεί σε ένα αφιέρωμα στον ποιητή Μίκη Θεοδωράκη, με την Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης».

 
Θα ακουστούν τραγούδια σε στίχους του συνθέτη από τους κύκλους τραγουδιών: Παιδικά τραγούδια, Αρχιπέλαγος, Το τραγούδι του νεκρού αδελφού, Μαγική πόλη, Τραγούδια για το ΠΑΜ, Ο Ήλιος και ο Χρόνος, Τα τραγούδια του Ανδρέα, Αρκαδία Ι, Τα  τραγούδια του Αγώνα, Στην ανατολή, Τραγούδια για τον Αλέκο Παναγούλη, Της εξορίας, Ταξίδι μέσα στη νύχτα, Χαιρετισμοί, Διόνυσος.

 
“Ο μουσικός κόσμος του Μίκη Θεοδωράκη είναι άρρηκτα δεμένος με την ποίηση. Ο ίδιος έχει επανειλημμένα δηλώσει πως με τη μουσική του επιδίωκε πάντα να υπηρετεί τον ποιητικό λόγο. Όμως είναι εξίσου αλήθεια ότι εντός αυτής της δύσκολης διαλεκτικής μέλους και λόγου και η ποίηση «υπηρετεί» τη μουσική του. Πράγμα απόλυτα φυσικό αν αναλογιστεί κανείς τη στιβαρότητα της μουσικής αρχιτεκτονικής, τη συνάντηση της δυτικής μουσικής παράδοσης σε όλες της τις εκφάνσεις με τους λαϊκούς δρόμους, το βυζαντινό μέλος, το δημοτικό και το επαναστατικό τραγούδι σ’ ένα καινοτόμο αποτέλεσμα. Υπάρχουν ποιητικά έργα που δεν μπορούμε πια να τα διαβάσουμε δίχως να αναδυθεί αβίαστα εντός μας και να κυλήσει γρήγορα από το νου στα χείλη η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη  έτσι  που αυτός ο τόπος συνάντησης να γίνεται θεμέλιος λίθος της συλλογικής μας μνήμης και αυτογνωσίας. Ρίτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Αναγνωστάκης, Καρυωτάκης, Γκάτσος, Γ. Θεοδωράκης, Ρ. Χατζιδάκι, Τριπολίτης, Κατσαρός, Καβάφης, Σολωμός, Σικελιανός, Καμπανέλλης, Καρατζάς, Λόρκα, Νερούδα…

Όμως, μιλώντας για όλα αυτά, συχνά λησμονούμε πως στο θεοδωρακικό μουσικό σύμπαν υπάρχουν σπουδαία έργα σε ποίηση του ίδιου του δημιουργού. Και μάλιστα, πρόκειται στην πλειοψηφία τους για έργα κομβικά. Δεν αναφέρομαι μόνο  στα αγαπημένα τραγούδια από το Αρχιπέλαγος που, με την τρυφεράδα και την αισθαντικότητά τους, αποπνέουν τη δίψα για μια ελεύθερη ζωή γεμάτη από τη χαρά και τη δύναμη του έρωτα ή σ’ εκείνα της Μαγικής πόλης με τον προφητικό Καβαλάρη του ουρανού να δεσπόζει ανάμεσά τους. Κυρίως μιλώ για κύκλους τραγουδιών που μιλούν με τρόπο μοναδικό για τα σημαντικά επίδικα στην ιστορία του τόπου.«Δεν είμαι ποιητής», γράφει ο ίδιος στο “Χρέος”,» όταν όμως οι στίχοι άρχισαν να σφυροκοπούν το μυαλό μου, ένιωσα πόσο οι λέξεις μπορούν να ντυθούν στο αίμα· πόσο μπορεί να με λυτρώσουν». Το τραγούδι του νεκρού αδελφού. Ένας ποιητικός στοχασμός πάνω στα ερείπια του εμφυλίου, με δομή αρχαίας τραγωδίας. Μέσα του τα εμβληματικά Περιβόλια που γίνονται μαρμαρένια αλώνια αλλά και το υπέροχο Δοξαστικό με τον χορό να τραγουδά «Ενωθείτε». ΟΉλιος και ο Χρόνος. Διαχρονική, υπαρξιακή κραυγή ελευθερίας. Χαραμάδες φωτός μέσα στο σκοτάδι του εγκλεισμού.  Η στιγμή και το άπειρο.

Ο αυτοβιογραφικός Διόνυσος που ανοίγει τον κύκλο της μεταπολεμικής Ελλάδας μιλώντας χωρίς περιστροφές για τον Δεκέμβρη του ’44 για να τον οδηγήσει μέχρι το μετέωρο βήμα της μεταπολίτευσης, μια χωρο χρονική πομπή στους δρόμους της Αθήνας. Τα τραγούδια του χρέους. Γραμμένα στη φυλακή, στην εξορία ή στον αποκλεισμό στα βουνά της Αρκαδίας. Τραγούδια αντίστασης, αμφισβήτησης, αγώνα χωρίς αυταπάτες. Εμβληματικά τραγούδια που άλλοτε συντονίζονται με τους παλμούς της καρδιάς κι άλλοτε κοιτούν πίσω από τη σκιά των γεγονότων. Τραγούδια των απολογισμών, προσωπικών και συλλογικών με την εξεγερσιακή μελαγχολία της βαθιάς επίγνωσης των δυσκολιών. Το ερωτικό Ταξίδι μέσα στη νύχτα. Το δοξαστικό Χαίρε. «…Χαίρε κόκκινο τραγούδι απ’ το αίμα της καρδιάς». Τέχνη υψηλή, βαθιά προσωπική μα και αδιαπραγμάτευτα βγαλμένη από το καμίνι της ιστορίας. Τέχνη που μας μιλά επίμονα για εκείνο το μέλλον που δε γίναμε ακόμα”.

Ανδρέας Μαράτος
Γενάρης 2015

Ερμηνεύουν: Καλλιόπη Βέττα, Μπέττυ Χαρλαύτη, Ζαχαρίας Καρούνης.
Συμμετέχει ο Δώρος Δημοσθένους