Ρομαντισμός, από τον Θέμελη Γλυνάτση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Ο Θέμελης Γλυνάτσης σκηνοθετεί την ευρωπαϊκή κατάρρευση του 19ου αιώνα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, μέσα από την παράσταση Ρομαντισμός, βασισμένη στους «Υπνοβάτες» του Hermann Broch.

Ήταν, λοιπόν, ο Αδόλφος Χίτλερ ένας ρομαντικός; Μήπως, δηλαδή, η ενδογενής και ίσως αναπόδραστη αιτία της ανόδου του ναζισμού ήταν η ηθική και πνευματική αποσταθεροποίηση του 19ου αιώνα; Τέτοια ερωτήματα θα εγείρει η σκηνική μεταφορά της εμβληματικής μυθιστορηματικής τριλογίας του Hermann Broch, Οι υπνοβάτες (1932), αυτού του συγκλονιστικού χρονικού που χαρτογραφεί την τριακονταετία (1888-1918) κατά την οποία η Ευρώπη οδηγήθηκε από την παρακμή του ρομαντισμού στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στον εναγκαλισμό του φασισμού.



Λάτρης ενός θεάτρου του πυρετώδους λόγου και του ακραίου στοχασμού, ο νέος και ραγδαία ανερχόμενος σκηνοθέτης Θέμελης Γλυνάτσης, από τις πιο ξεχωριστές και ιδιαίτερες φωνές του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, καταπιάνεται με τον πρώτο τόμο της τριλογίας του Μπροχ. Πρεσβευτής μιας ολότελα νέας σκηνοθετικής γλώσσας, μακριά από τους μιμητισμούς του μεταμοντέρνου και της βεβιασμένης αφαιρετικότητας, ο Γλυνάτσης μας υπόσχεται μια παράσταση ποιητικής ατμόσφαιρας και μυσταγωγίας που δονείται από τον υπόκωφο ρυθμό κατάρρευσης του κόσμου του 1888 – ενός ρυθμού κι ενός κόσμου που σήμερα φαντάζουν ενοχλητικά γνώριμοι. 


Ένας θίασος άξιων ηθοποιών, νέων αλλά και βετεράνων, ζωντανεύει την ιστορία του νεαρού Γιόαχιμ φον Πάσενοβ, ο οποίος εξωθείται από την οικογένειά του σε μια καριέρα αξιωματικού, ενστερνίζεται τα απολυταρχικά και εθνικιστικά ιδεώδη του πρωσικού μιλιταρισμού και ζει, θαρρείς υπνοβατώντας, σαν ένας αντιηρωικός Φάουστ, σε έναν κόσμο «που κυριαρχείται από ένα είδος συναισθηματικής αδράνειας».

Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
Σκηνοθεσία: Θέμελης Γλυνάτσης
Δραματουργία: Ελένη Τριανταφυλλοπούλου
Σκηνικά: Αδριανός Ζαχαριάς
Κοστούμια: Μαργαρίτα Δοσούλα
Μουσική: Γιώργος Πούλιος
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βίντεο: Όλγα Μπρούμα
Πιάνο: Μιχάλης Παπαπέτρου

Ερμηνεύουν:
Θανάσης Δόβρης (Γιόαχιμ φον Πάσενοφ)
Νέστωρ Κοψιδάς (Έντουαρντ φον Μπέρτραντ)
Σοφιάννα Θεοφάνους (Ρούζενα Χρούσκα)
Αλεξάνδρα Ντεληθέου (Ελίζαμπετ φον Μπάντενσεν)
Σωτήρης Τσακομίδης (Κύριος φον Πάσενοφ)
Ασπασία Κράλλη (Κυρία φον Πάσενοφ)
Χρήστος Κεχρής (Χέλμουτ φον Πάσενοφ)
Ιερώνυμος Καλετσάνος (Μια φιγούρα)

Παραγωγή: Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών
Hermann Broch, “Die Schlafwandler. Eine Romantrilogie“ © Suhrkamp Verlag, Frankfurt a. M. 1978

Θέμελης Γλυνάτσης | Ρομαντισμός, στη Στέγη | Πρόβα from SGT | OCC on Vimeo.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΔΡΑΣΗ

Συζήτηση μετά την παράσταση “Ρομαντισμός” με τους συντελεστές
Πέμπτη 26 Μαρτίου 2015

Λάτρης ενός θεάτρου του πυρετώδους λόγου και του ακραίου στοχασμού, ο νέος και ραγδαία ανερχόμενος σκηνοθέτης Θέμελης Γλυνάτσης, από τις πιο ξεχωριστές και ιδιαίτερες φωνές του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, καταπιάνεται με τον πρώτο τόμο της τριλογίας του Μπροχ. Πρεσβευτής μιας ολότελα νέας σκηνοθετικής γλώσσας, μακριά από τους μιμητισμούς του μεταμοντέρνου και της βεβιασμένης αφαιρετικότητας, ο Γλυνάτσης μας υπόσχεται μια παράσταση ποιητικής ατμόσφαιρας και μυσταγωγίας που δονείται από τον υπόκωφο ρυθμό κατάρρευσης του κόσμου του 1888 – ενός ρυθμού κι ενός κόσμου που σήμερα φαντάζουν ενοχλητικά γνώριμοι.

Συντονισμός: Γρηγόρης Ιωαννίδης, κριτικός θεάτρου και επίκουρος καθηγητής του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών

Φωτό: Βασίλης Μακρής

Διαβάστε περισσότερα:

•    Ο Χέρμαν Μπροχ (Βιέννη 1886 – Νιού Χέηβεν, ΗΠΑ 1951) ήταν εβραϊκής καταγωγής Αυστριακός συγγραφέας και στοχαστής. Εργάστηκε επί μια εικοσαετία στην κλωστοϋφαντουργεία του πατέρα του. Το 1925, λίγο πριν κλείσει τα σαράντα του χρόνια, πούλησε την οικογενειακή επιχείρηση και στράφηκε στις πανεπιστημιακές σπουδές (μαθηματικά, φιλοσοφία και ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης). Οι υπνοβάτες (1932), το πρώτο του μυθιστόρημα, έμελλε να αποτελέσει έργο-ορόσημο στην εξέλιξη του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. Με την προσάρτηση της Αυστρίας από τους Ναζί (1938), συνελήφθη από την Γκεστάπο και αποφυλακίστηκε χάρη στην παρέμβαση των επιφανών φίλων του, και ιδίως του James Joyce. Αυτοεξορίστηκε, πρώτα στην Αγγλία και έπειτα στην Αμερική, όπου και πέθανε, σχεδόν ξεχασμένος, αφού ολοκλήρωσε το σημαντικότερο έργο του, Βιργιλίου θάνατος (1945). Αργότερα, αποθεώθηκε από τον Maurice Blanchot, τον George Steiner και τον Milan Kundera, ενώ σήμερα, σύμφωνα με τη λογοτεχνική κριτική, συγκαταλέγεται στο ίδιο πάνθεον με τους ομότεχνούς του Τζέημς Τζόυς, Marcel Proust, Thomas Mann, Elias Kanetti και Robert Musil. Εκτός από μυθιστορήματα, έγραψε επίσης ποιήματα, θεατρικά έργα, καθώς και κριτικά και φιλοσοφικά δοκίμια.

•    Η τριλογία του Χέρμαν Μπροχ, με το γενικό τίτλο Οι υπνοβάτες, πρωτοδημοσιεύτηκε το 1932 και αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά έργα του 20ού αιώνα. Ο πρώτος τόμος τιτλοφορείται Οι υπνοβάτες, 1888, Πάσενοβ ή Ο Ρομαντισμός, ο δεύτερος Οι υπνοβάτες, 1903, Ες ή Η Αναρχία, και ο τρίτος Οι υπνοβάτες, 1918, Χούγκεναου ή Ο Ρεαλισμός. Οι τρεις τόμοι κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μέδουσα, σε μετάφραση Κώστα Κουντούρη. 

•    Σύμφωνα με τον Μίλαν Κούντερα, Οι υπνοβάτες συνιστούν «τον ακρογωνιαίο λίθο της παράδοσης του σύγχρονου ευρωπαϊκού μυθιστορήματος και οι τρεις εποχές της τριλογίας του τις τρεις ιστορικές δυνατότητες της ευρωπαϊκής ύπαρξης». 

•    «Η Διήγηση της Υπηρέτριας Τσερλίνε», το πέμπτο κεφάλαιο από το μυθιστόρημα Οι αθώοι του Μπροχ, παρουσιάστηκε τη διετία 1991-92 στο Απλό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του Αντώνη Αντύπα, με πρωταγωνίστρια την Αλέκα Παΐζη.

•    Ο Θέμελης Γλυνάτσης, μετά την εκρηκτική σκηνοθεσία του έργου της Angélica Liddell, Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους, στο Φεστιβάλ Αθηνών, εμφανίζεται για πρώτη φορά στη Στέγη. Με σπουδές συγκριτικής λογοτεχνίας και θεάτρου και διδακτορική διατριβή πάνω στο «θέατρο της σκληρότητας» του Antonin Artaud, ο Γλυνάτσης έχει σκηνοθετήσει έργα των Σοφοκλή, Heiner Müller, Stéphane Mallarmé, Bernard-Marie Koltès, Μαρίας Ευσταθιάδη, Enric Nolla, Claudine Galea κ.ά., καθώς και παραστάσεις σωματικού θεάτρου δικής του επινόησης. Έχει επίσης δραματοποιήσει Τα νιάτα του Joseph Conrad και τον Φρανκενστάιν της Mary Shelley. Το 2012 οργάνωσε το Διεθνές Φεστιβάλ για τα 200 χρόνια από την πρώτη έκδοση των παραμυθιών των αδερφών Γκριμμ, που πραγματοποιήθηκε στη ΚΝΟΤ Gallery. Έχει διδάξει θέατρο στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και στη Δραματική Σχολή «Θέατρο των Αλλαγών», ενώ έχει παραδώσει σεμινάρια στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε συνιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεατρικού προγραμματισμού του performance space ΚΝΟΤGallery από το 2010 μέχρι το 2013.