Από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια κυκλοφορεί το βιβλίο του Frans de Waal με τίτλο Πρωτεύοντα και φιλόσοφοι. Πώς εξελίχθηκε η ηθική σε μετάφραση της Χρυσοβαλάντη Στεργίου και σε επιμέλεια του Κώστα Θεολόγου.
«Βγήκε το κτήνος από μέσα του!»
Έτσι λέμε όταν κάποιος κάνει κακό. Γιατί όχι όμως και όταν κάνει καλό; Ο Φρανς ντε Βάαλ αντιμετωπίζει αυτό το ερώτημα, διερευνώντας τα βιολογικά θεμέλια ενός από τα πιο εκτιμημένα γνωρίσματα της ανθρωπότητας: της ηθικής.
Στηριγμένο σε μια σειρά διαλέξεών του στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, το βιβλίο συμπεριλαμβάνει τα σχόλια που του έγιναν από τους φιλοσόφους Peter Singer, Christine M. Korsgaard, Philip Kitcher και τον συγγραφέα επιστημονικών έργων Robert Wright.
Το προκλητικό αυτό βιβλίο υποστηρίζει ότι η σύγχρονη εξελικτική βιολογία υιοθετεί μια υπερβολικά μουντή θεώρηση του φυσικού κόσμου υπογραμμίζοντας τα «εγωιστικά» μας γονίδια. Η επιστήμη επιτείνει έτσι τη διπλή συνήθειά μας να κατηγορούμε τη φύση για τις κακές μας πράξεις και να αποκαλούμε ό,τι καλό κάνουμε «ανθρώπινο»: αναζητώντας την προέλευση της ηθικής όχι στην εξέλιξη αλλά στον ανθρώπινο πολιτισμό, επιμένει ότι είμαστε ηθικοί από επιλογή και όχι εκ φύσεως.
Παραθέτοντας εντυπωσιακά τεκμήρια από τις εκτεταμένες έρευνές του για τη συμπεριφορά των πρωτευόντων, ο ντε Βάαλ αντικρούει τη «θεωρία του επιχρίσματος», σύμφωνα με την οποία η ηθική δεν είναι παρά η ισχνή επικάλυψη μιας κατά τα άλλα μοχθηρής φύσης. Αντλώντας τόσο από τον Δαρβίνο όσο και από πρόσφατα επιστημονικά επιτεύγματα, αναγνωρίζει τη συνέχεια μεταξύ ανθρώπινης και ζωικής συμπεριφοράς και εξηγεί πώς εξελιχθήκαμε από μια μακρά σειρά ζώων που ενδιαφέρονται για τα αδύναμα μέλη τους και επιδίδονται στη συνεργασία μέσα από αμοιβαίες ανταλλαγές.
«Ο Φρανς ντε Βάαλ, ο κορυφαίος ερευνητής της συμπεριφοράς των πρωτευόντων στον κόσμο, διεισδυτικός στοχαστής και δεξιοτέχνης συγγραφέας, παρουσιάζει εδώ τους καρπούς τριάντα χρόνων εμπειρικής έρευνας. Εξετάζοντας ορισμένα από τα πιο θεμελιώδη ζητήματα της κοινωνικής επιστήμης και της ηθικής θεωρίας, ο ίδιος και οι σχολιαστές του φτιάχνουν ένα βιβλίο εξαιρετικού και μακρόπνοου ενδιαφέροντος για φιλοσόφους, μελετητές κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας και όποιον θέλει να αποτιμήσει τις απόψεις τους γύρω από την ανθρώπινη φύση και τη φύση της ηθικής.»
John Gray, London School of Economics
«Ενάντια σε φιλοσόφους επικριτές, ο Φρανς ντε Βάαλ υπερασπίζεται την άποψή του ότι οι ρίζες της ηθικής μπορούν να αναγνωριστούν στην κοινωνική συμπεριφορά των πιθήκων . . . η ανθρώπινη ηθική θα ήταν αδύνατη χωρίς ορισμένους ακρογωνιαίους λίθους που είναι εμφανείς σε κοινωνίες χιμπαντζήδων.»
Nicholas Wade, The New York Times
« . . . μια διαφωτιστική συζήτηση ορισμένων θεμελιακών μεθοδολογικών και ηθικών ζητημάτων – όπως αν είναι κατ’ ανάγκην αθέμιτο να χαρακτηρίζουμε ‟ανθρωπομορφικά” τη συμπεριφορά των ζώων και αν είναι λογικό να αποδίδουμε στα ζώα ‟δικαιώματα”.»
Harry Frankfurt
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Frans de Waal γεννήθηκε στην Ολλανδία το 1948 και ζει στις ΗΠΑ από το 1981. Έλαβε διδακτορικό στη ζωολογία και την ηθολογία από το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και σήμερα διδάσκει ψυχολογία στο Yerkes National Primate Research Center του Πανεπιστημίου Έμορυ, στην Ατλάντα. Έργα του είναι: Peacemaking Among Primates (1989), Good Natured: The Origins of Right and Wrong in Humans and Other Animals (1996),Bonobo: The Forgotten Ape (με τον Frans Lanting, 1997), Natural Conflict Resolution (με τον Filippo Aureli, 2000), Chimpanzee Politics: Power and Sex among Apes (2007), The Ape and the Sushi Master, Cultural reflections by a primatologist (2001), Tree of Origin: What Primate Behavior Can Tell Us about Human Social Evolution (2001), My Family Album, Thirty Years of Primate Photography (2003), Animal Social Complexity: Intelligence, Culture, and Individualized Societies (με τον Peter L. Tyack, 2003), Our Inner Ape(2005), Primates and Philosophers: How Morality Evolved (2006), The Age of Empathy: Nature’s Lessons for a Kinder Society (2009), The Bonobo and the Atheist (2013).
