Il Signore Vittorio De Sica: Αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης

Τον χαρισματικό ιταλό δημιουργό Βιτόριο ντε Σίκα / Vittorio De Sica, πατέρα του ιταλικού νεορεαλισμού, ο οποίος σφράγισε με το έργο του την παγκόσμια κινηματογραφική ανθολογία, τιμά αυτή την εβδομάδα η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, μέσα από το αφιέρωμα «Il Signore Vittorio De Sica» που παρουσιάζεται από την Πέμπτη 28 έως και την Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016 στην αίθουσα Σταύρος Τορνές. 

Από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες, σεναριογράφους και ηθοποιούς του ιταλικού σινεμά, ο Βιτόριο ντε Σίκα υπέγραψε ορισμένα από τα πιο αδιαφιλονίκητα αριστουργήματα του περίφημου ιταλικού νεορεαλισμού. Στο πλαίσιο του αφιερώματος προβάλλονται τέσσερις εμβληματικές ταινίες του, με τις οποίες ξεκίνησε η συνεργασία ζωής του με τον συγγραφέα και σεναριογράφο Τσεζάρε Τζαβατίνι. Πρόκειται για τα φιλμ Sciuscià (1946), Ο κλέφτης των ποδηλάτων (1948), Θαύμα στο Μιλάνο (1951) και Ουμπέρτο Ντ. (1952). Οι ταινίες αυτές, που ξεπήδησαν θα έλεγε κανείς μέσα από τη σύγχυση, την αβεβαιότητα και την κρίση της μεταπολεμικής ιταλικής κοινωνίας, μαζί μ’ εκείνες του Ροσελίνι, του Βισκόντι, του Ντε Σάντις και άλλων δημιουργών, θεμελίωσαν τον ιταλικό νεορεαλισμό, που άνθισε στην Ιταλία μέσα από τα ερείπια που άφησε πίσω του ο πόλεμος και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ρεύματα στην ιστορία του κινηματογράφου. Τα έργα αυτά κατέγραψαν με αυθεντικότητα την πραγματικότητα της μεταπολεμικής Ιταλίας, όπως ακριβώς ήταν, χωρίς καμιά ωραιοποίηση και έδειξαν στην οθόνη του σινεμά το αληθινό της πρόσωπο. Με μεγάλη απλότητα στην ιστορία τους, διαθέτουν μεγάλο ηθικό βάρος και είναι φορτισμένες συγκινησιακά. Έτσι, ο θεατής συμπαραστέκεται στον απεγνωσμένο άνεργο εργάτη, ο οποίος αναζητώντας το ποδήλατό του αναζητά ταυτόχρονα το εργαλείο δουλειάς για να θρέψει την οικογένειά του και τη χαμένη του αξιοπρέπεια (Ο κλέφτης των ποδηλάτων), συμπάσχει με το δράμα και την οδύσσεια των δύο μικρών λούστρων στα ερείπια που άφησε πίσω του ο πόλεμος (Sciuscià), συμμετέχει στην περήφανη και γεμάτη αξιοπρέπεια μοναξιά του Ουμπέρτο Ντ. Και, τέλος, καβαλά κι αυτός το σκουπόξυλο και πετά στον ουρανό του Μιλάνου, με προορισμό το όνειρο μιας άλλης ζωής, στο εκπληκτικό τέλος του Θαύματος.

Αξίζει να θυμηθούμε ότι:

Οι ταινίες Sciuscià και Ο κλέφτης των ποδηλάτων τιμήθηκαν με Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ το Θαύμα στο Μιλάνο απέσπασε το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών.

Ο φειδωλός σε θετικές κρίσεις για ταινίες συναδέλφων του Όρσον Ουέλς αναφέρθηκε με σεβασμό και θαυμασμό στον Βιτόριο ντε Σίκα και το έργο του.

Η ταινία Ουμπέρτο Ντ., που θεωρείται από πολλούς το αριστούργημα του ντε Σίκα, προκάλεσε κοινοβουλευτική έρευνα στην οποία πρωτοστατούσε ο πολιτικός Τζούλιο Αντρεότι, διότι δήθεν το φιλμ παρουσίαζε μια στρεβλή και δυσφημιστική εικόνα της ιταλικής κοινωνίας. 

Να σημειωθεί ότι αποκλειστικά κατά τη διάρκεια του αφιερώματος θα πωλείται σε προσφορά η έκδοση «Vittorio De Sica», που κυκλοφόρησε το 2000 στο πλαίσιο αφιερώματος στο έργο του σκηνοθέτη (τιμή πώλησης: 5,00 ευρώ, από 8,00 ευρώ). 

Πρόγραμμα προβολών:

Πέμπτη 28/1

18:30 Sciuscià

21:00 Ουμπέρτο Ντ.

Παρασκευή 29/1

18:30 Ο κλέφτης των ποδηλάτων

21:00 Θαύμα στο Μιλάνο

Σάββατο 30/1

18:30 Ουμπέρτο Ντ.

21:00 Ο κλέφτης των ποδηλάτων

Κυριακή 31/1

18:30 Θαύμα στο Μιλάνο

21:00 Sciuscià

Οι ταινίες του αφιερώματος:

Sciuscià

Ιταλία, 1946

Σκηνοθεσία: Βιτόριο ντε Σίκα. Σενάριο: Sergio Amidei, Adolfo Franci, Cesare Giulio Viola, Cesare Zavattini. Ηθοποιοί: Rinaldo Smordoni, Franco Interlenghi, Annielo Mele. Ασπρόμαυρη, 93΄.

Ο Πασκουάλε και ο Τζουζέπε είναι δύο νεαροί φίλοι οι οποίοι μέσα σε μια ανάστατη Ρώμη, αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου, προσπαθούν να επιβιώσουν κάνοντας τους λούστρους και ονειρεύονται να καταφέρουν κάποια στιγμή να αγοράσουν ένα άσπρο άλογο. Όταν μπλέκονται σε μια ληστεία που κάνει ο μεγαλύτερος αδελφός του Τζουζέπε, συλλαμβάνονται και καταλήγουν στο αναμορφωτήριο. Ο καιρός περνά, η ζωή τους γίνεται όλο και πιο δύσκολη και θλιβερή, ενώ η φιλία τους δοκιμάζεται. Κατά τη διάρκεια της προβολής μιας ταινίας για τους έγκλειστους, τα δυο παιδιά καταφέρνουν να δραπετεύσουν μαζί με κάποιους άλλους, αλλά τα πράγματα παίρνουν μια απρόβλεπτη όσο και τραγική τροπή.

Ο κλέφτης των ποδηλάτων / Ladri di biciclette

Ιταλία, 1948

Σκηνοθεσία: Βιτόριο ντε Σίκα. Σενάριο: Cesare Zavattini, Luigi Bartolini (μυθιστόρημα).  Ηθοποιοί: Lamberto Maggiorani, Enzo Staiola, Lianella Carell. Ασπρόμαυρη, 89΄.

Ρώμη, 1947. Ο άνεργος εργάτης Αντόνιο Ρίτσι βρίσκει επιτέλους δουλειά ως τοιχοκολλητής αφισών στον Δήμο, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να δουλέψει, είναι να διαθέτει ποδήλατο. Όμως, το ποδήλατό του το έχει βάλει ενέχυρο, καθώς η οικογένειά του τα φέρνει δύσκολα πέρα. Όταν με τα χίλια ζόρια καταφέρνει να το πάρει πίσω, την πρώτη μέρα της δουλειάς κάποιος του το κλέβει. Απελπισμένος,  ρίχνεται αμέσως στο κυνήγι του κλέφτη -μαζί με τον μικρό του γιο- σ’ όλη την πόλη για να το ξαναβρεί, γιατί αλλιώς θα χάσει τη δουλειά του. Μια Οδύσσεια αρχίζει, στη διάρκεια της οποίας πατέρας και γιος θα πάρουν ένα μεγάλο μάθημα ζωής.

Θαύμα στο Μιλάνο / Miracolo a Milano

Ιταλία, 1951

Σκηνοθεσία: Βιτόριο ντε Σίκα. Σενάριο: Cesare Zavattini, Vittorio De Sica, Suso Cecchi D’Amico, Mario Chiari, Adolfo Franci. Ηθοποιοί: Emma Gramatica, Francesco Golisano, Paolo Stoppa. Ασπρόμαυρη, 100΄.

Η γριά Λολότα μεγαλώνει ένα παιδί, τον Τοτό, που το βρήκε εγκαταλελειμμένο ως βρέφος. Μετά τον θάνατό της, ο Τοτό οδηγείται στο ορφανοτροφείο. Όταν βγαίνει από εκεί, ύστερα από χρόνια, καταλήγει φιλοξενούμενος ενός περιπλανώμενου άστεγου, σε μια παραγκούπολη στην περιφέρεια του Μιλάνου. Με την αθωότητα και την καλοσύνη του ο Τοτό κερδίζει την συμπάθεια των περιθωριακών και πάμφτωχων ανθρώπων και τους πείθει πως αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουν να βελτιώσουν την κατάσταση μέσα στην οποία ζουν. Έτσι σιγά-σιγά η μίζερη παραγκούπολη μετατρέπεται σε μια αξιοπρεπή κοινότητα. Μια μέρα, ενώ σκάβουν, ανακαλύπτουν έναν πίδακα πετρελαίου. Μόλις ο πλούσιος και άπληστος Μόμπι μαθαίνει το νέο, προσπαθεί με κάθε τρόπο να τους διώξει από τη γη τους, για να οικειοποιηθεί το «μαύρο χρυσό»…

Ουμπέρτο Ντ. / Umberto D.

Ιταλία, 1952

Σκηνοθεσία: Βιτόριο ντε Σίκα. Σενάριο: Cesare Zavattini. Ηθοποιοί: Carlo Battisti, Maria Pia Casilio, Lina Gennari. Ασπρόμαυρη, 89΄.

Ο Ουμπέρτο Ντομένικο Φεράρι είναι ένας ηλικιωμένος  δημόσιος υπάλληλος  που ζει από μια πενιχρή σύνταξη σ΄ ένα ενοικιαζόμενο δωμάτιο μαζί με το σκυλάκι του, τον Φλικ. Η σπιτονοικοκυρά του Αντόνια, μια κακόψυχη γυναίκα απειλεί να τον πετάξει έξω από το σπίτι κάθε φορά που αργεί να της πληρώσει το νοίκι. Μόνη του παρηγοριά στις ατέλειωτες, θλιβερές, μοναχικές μέρες του, είναι η καλόκαρδη υπηρέτρια της πανσιόν Μαρία, μια αφελής και άμυαλη κοπέλα, η οποία όμως τον νοιάζεται. Όταν κάποια στιγμή αναγκάζεται να  νοσηλευτεί στο νοσοκομείο,  η Αντόνια βρίσκει ευκαιρία και του παίρνει το δωμάτιο. Εκείνος, καθώς δεν μπορεί να βρει τα χρήματα για να μπορέσει να το ξαναπάρει πίσω, αρχίζει να σκέφτεται το απονενοημένο διάβημα, αλλά Φλικ έχει διαφορετική «γνώμη»…