Ματωμένος Γάμος, της Πάουλα Ορτίθ

Η Tanweer παρουσιάζει στους κινηματογράφους από τις 14 Απριλίου 2016 την ταινία Ματωμένος Γάμος (LA NOVIA) σε σκηνοθεσία της Πάουλα Ορτίθ, βασισμένη στο αριστούργημα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Σύνοψη

Δύο άνδρες, μια γυναίκα, ένας έρωτας, ένα πάθος ισχυρότερο από την αγάπη και την άγρια φύση του κόσμου γύρω τους. Ο Λεονάρντο, Η Νύφη και Ο Γαμπρός είναι αχώριστη παρέα από μικρά παιδιά, αλλά ανάμεσα στον Λεονάρντο και Τη Νύφη υπάρχει ένας αόρατος, άγριος, άρρηκτος δεσμός… Τα χρόνια περνούν, κι εκείνη, ανήσυχη και δυστυχισμένη, ετοιμάζεται για το γάμο της με Τον Γαμπρό, στη μέση της Λευκής Ερήμου, όπου ζει με τον πατέρα της. Την ημέρα πριν την τελετή, στην πόρτα της εμφανίζεται μια γριά Ζητιάνα , που της προσφέρει ένα δώρο και μια συμβουλή: «Μην τον παντρευτείς, αν δεν τον αγαπάς», ενώ παράλληλα της δίνει δυο γυάλινα στιλέτα. Ένα ρίγος διαπερνά την ψυχή και το σώμα της Νύφης.

Η ταινία «Ματωμένος Γάμος», που αποτελεί μια ελεύθερή απόδοση του ομώνυμου θεατρικού κειμένου του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, είναι, πάνω απ’ όλα, μια ιστορία αγάπης, μια από τις πιο όμορφες και δυνατές τραγωδίες της  ισπανικής μυθοπλασίας, όπου το εντυπωσιακό τοπίο συνυπάρχει με συναρπαστικούς χαρακτήρες, ισάξιους με τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα του αγγλοσαξονικού πολιτισμού, δυο χαρακτήρες περικυκλωμένους από τον κόσμο της Μεσογείου.

Η σκηνοθεσία είναι της Πάουλα Ορτίθ, υποψήφιας για Βραβείο Γκόγια Καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη, το 2012, για την πρώτη της ταινία, «De Tu Ventana a La Mía».

Ο «Ματωμένος Γάμος» κέρδισε 2 Βραβεία Γκόγια (Β’ Γυναικείου Ρόλου για την Λουίσα Γκαβάσα και Καλύτερης Φωτογραφίας), ενώ είχε συνολικά 12 υποψηφιότητες, ανάμεσα στις οποίες Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Διασκευασμένου Σεναρίου, Α’ Ανδρικού και Α’ Γυναικείου Ρόλου. Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες και κριτικά αναγνωρισμένες ισπανικές ταινίες της φετινής κινηματογραφικής σαιζόν.

Πρωταγωνιστούν: Ίνμα Κουέστα, Άλεξ Γκαρθία, Ασιέρ Ετσεαντία, Λετίθια Ντολέρα, Λουίσα Γκαβάσα, Κάρλος Άλβαρεθ

Σκηνοθεσία:  Πάουλα Ορτίθ

Σενάριο: Χαβιέρ Γκαρθία Αρεντόντο, Πάουλα Ορτίθ

Βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Παραγωγή: Άλεξ Λαφουέντε, Ροσάνα Τόμας

Φωτογραφία: Μιγκέλ Άνχελ Αμοέντο

Καλλιτεχνική Διεύθυνση Χεσούς Μποσκέντ, Πιλάρ Κιντάνα

Μοντάζ: Χαβιέρα Γκαρθία Αρεντόντο

Μουσική: Σιγκέρου Ουμεμπαγιάσι

Κοστούμια: Αράντχα Εθκέρο

Διάρκεια: 96’

Διανομή: Tanweer

Βραβεία Γκόγια

Καλύτερου Β’ Γυναικείου Ρόλου: Λουίσα Γκαβάσα

Καλύτερης Φωτογραφίας

12 Συνολικά Υποψηφιότητες

Ανάμεσα στις οποίες Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Α’ Ανδρικού Ρόλου, Α’ Γυναικείου Ρόλου, Διασκευασμένου Σεναρίου, Μουσικής

Πληροφορίες Παραγωγής

Βασισμένη στον «Ματωμένο Γάμο» του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου ανάμεσα σε δύο άνδρες και μια γυναίκα. Δύο εραστές παρασύρονται από το πάθος τους αψηφώντας όλους τους ηθικούς και κοινωνικούς κανόνες, πηγαίνοντας κόντρα στη λογική. Τη μέρα του γάμου της, η Νύφη το σκάει με τον εραστή της, και η φυγή αυτή θα έχει καταστροφικές συνέπειες.

Χέρια λερωμένα, δάκρυα που πέφτουν στη γη. Το τρεμάμενο στόμα μιας γυναίκας που είναι εκτός ελέγχου, που ανασαίνει βαριά. Ακούμε την κραυγή της, το βογγητό της… Τα μάτια πλημμυρισμένα με δάκρυα. τα χέρια της γεμάτα χώμα. Το λευκό της φόρεμα φτιαγμένο από οργάντζα και τούλι σχεδόν κατεστραμμένο. Είναι καλυμμένη από λάσπη και αίμα.

Κοιτάζει μακριά στον ορίζοντα, της είναι δύσκολο ν’ αναπνεύσει. Το πρόσωπό της άψυχο. Κλαίει με αναφιλητά. Όσο και να προσπαθεί να ηρεμήσει, το κλάμα της γίνεται όλο και πιο δυνατό, όλο και πιο βαθύ. Είναι μόνη της, κάτω από ένα ξερό δέντρο, στη μέση ενός βαλτότοπου, φωνάζει δυνατά, απελπισμένα, ατελείωτα, απαρηγόρητα.

Ο Λεονάρντο, ο Γαμπρός και η Νύφη, παίζουν μαζί. Τρία παιδιά σε ένα δάσος, στις όχθες ενός ποταμού. Σχηματίζουν ένα αδιαίρετο τρίγωνο. Τους δένει μία αόρατη ατσάλινη κλωστή.

Τα χρόνια έχουν περάσει, και η Νύφη ετοιμάζεται για το γάμο της. Είναι δυστυχισμένη. Την βασανίζουν η αμφιβολία και το άγχος. Ζει στη μέση μιας απέραντης άγονης έκτασης, στο σπίτι του πατέρα της. Μία Ζητιάνα της χτυπά την πόρτα. Της δίνει ένα δώρο και μία συμβουλή. Ένα στιλέτο και μια προειδοποίηση: «Μην παντρευτείς αν δεν τον αγαπάς». Ολόκληρο το σώμα της ριγεί στο άκουσμα αυτών των λέξεων.

O γάμος γίνεται. Όλοι γίνονται μάρτυρες αυτής της ένωσης. Ο Λεονάρντο κοιτά τους νεόνυμφους αποσβολωμένος και οργισμένος. Το ακορντεόν παίζει, οι άνθρωποι γελούν, πίνουν, τραγουδούν, χορεύουν. Ο Γαμπρός χορεύει με την Νύφη, την πιάνει από τη μέση και τη φιλάει στο λαιμό, στο ρυθμό της μουσικής. Εκείνη, προσπαθεί να δείχνει χαμογελαστή, ρίχνει κλεφτές ματιές στον Λεονάρντο, έχει έναν κόμπο στο λαιμό. Εκείνος την κοιτάζει με βλέμμα σκοτεινό, έχοντας στο πλάι του τη σύζυγό του, που καταλαβαίνει τι συμβαίνει, αλλά δεν αντιδρά. Κάθε φορά που τα βλέμματά τους διασταυρώνονται, η Νύφη χάνει το χαμόγελό της και ένα σύννεφο σκιάζει το βλέμμα της. Ωστόσο, ανακτά γρήγορα την αυτοκυριαρχία της και συνεχίζει να προσποιείται. Η αόρατη κλωστή τους δένει και πάλι. Κάθε στιγμή και πιο πολύ, κάθε φορά τους φέρνει όλο και πιο κοντά.

Αγαπά τον σύζυγό της αλλά δεν είναι ερωτευμένη μαζί του, όχι όπως με τον Λεονάρντο. Το πάθος της γι’ αυτόν την κατασπαράζει, χρειάζεται αέρα, αισθάνεται ασφυξία αν δεν τον αισθάνεται κοντά της… Ξαφνικά, τον χάνει από τα μάτια της. Της κόβεται η αναπνοή. Κοιτάζει ξέφρενη γύρω της, δεν ακούει τίποτα, όλα θαμπώνουν. Ο χρόνος μεγαλώνει, κυλά αργά… Τίποτα δεν έχει νόημα. Μόνο το να τον βρει. Να τος! Την κοιτάζει. Αισθάνεται γυμνή. Ο Λεονάρντο αρχίζει να περπατά προς το μέρος της. Η καρδιά της χτυπά σαν τρελή. Ο Λεονάρντο την πλησιάζει με τέτοια ορμή που νομίζεις ότι θα συγκρουστούν. Την προσπερνά χωρίς να πει ούτε μια λέξη, αγγίζοντας τον αέρα που τους χωρίζει. Η Νύφη ανατριχιάζει, μυρίζει τον αέρα γύρω της… Δεν υπάρχει γυρισμός, τίποτα δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο.

Ο Γαμπρός μεθυσμένος αναζητά τη Νύφη. Τη βλέπει να τρέχει πάνω σ’ ένα άλογο, γραπωμένη πάνω στο σώμα του Λεονάρντο. Πηγαίνουν στο δάσος των παιδικών τους χρόνων. Εκεί απελευθερωμένοι, κάνουν έρωτα κάτω από το φως του φεγγαριού, πάνω στη μαύρη λάσπη.

Η Ζητιάνα κατασκοπεύει τους δύο εραστές. Στο χέρι της κρατά ένα στιλέτο, ίδιο με αυτό που έδωσε στη Νύφη. Πλησιάζει τον Γαμπρό και του δείχνει που πρέπει να πάει για να βρει τους εραστές.

Ο Γαμπρός τους ανακαλύπτει στο δάσος, γυμνούς, γεμάτους λάσπη, βρώμικους, εξαντλημένους από την επιθυμία, αγκαλιασμένους σφιχτά, σαν να είναι ένα σώμα. Τους ξυπνούν τα ουρλιαχτά του. Σπρώχνει με βία μακριά την Νύφη, την τραβά από τα μαλλιά. Κρατά στο χέρι του το στιλέτο που του έδωσε η Ζητιάνα. Το φονικό όπλο λάμπει στο φως του φεγγαριού. Ο Λεονάρντο κρατά και αυτός το στιλέτο της Νύφης. Παλεύουν, κυλιούνται μέσα στη λάσπη, μονομαχούν μέχρι θανάτου. Η Νύφη παραλύει. Είναι ανίκανη να παρέμβει.

Επιστρέφει σπίτι της ξυπόλητη, χαμένη. Τα χέρια της τραβούν μηχανικά τα γκέμια. Πάνω στο άλογο βρίσκονται τα πτώματα των δύο ανδρών. Η μητέρα και η σύζυγος του Λεονάρντο τη βλέπουν να καταφτάνει. Σπαράζουν, απειλούν, κραυγάζουν από πόνο. Η Νύφη ζητά από τη μητέρα να την σκοτώσει ή τουλάχιστον να της επιτρέψει να θρηνήσουν μαζί. Η μητέρα αρνείται και τα δύο.

Η Νύφη παίρνει το δρόμο για το σπίτι της. Διασχίζει την άγονη έκταση ξυπόλυτη, τρελή… Τη βλέπουμε από απόσταση να μεταμορφώνεται σε μία ζητιάνα και να χάνεται μακριά στον ορίζοντα.

“Για όλα φταίει η Γη” (Πάουλα Ορτίζ)

Ο “Ματωμένος Γάμος” είναι ένα  κλασικό έργο της σύγχρονης λογοτεχνίας. Θυμάμαι την αναστάτωση που μου προκάλεσε, την πρώτη φορά που το διάβασα, όταν ήμουν 14 ετών. 

Η πάλη μεταξύ του νόμου και της επιθυμίας, του πόνου και του πάθους, της φύσης και της μνήμης , το σπάραγμα της ψυχής, είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Στην εποχή μας, όπως και σε εκείνη του Λόρκα, η κοινωνία είναι διψασμένη για ιστορίες που να έχουν στο επίκεντρό τους ρήξεις, να αγγίζουν τις βαθιές μας επιθυμίες και τους φόβους μας, να δίνουν απαντήσεις για το πώς φτάσαμε ως εδώ …

Στο έργο του Λόρκα υπάρχει μία κεντρική αναζήτηση: τι είμαστε και τι φαντασιωνόμαστε, τι είναι αυτό που μας κάνει να αναπνέουμε, αλλά και που μας παγιδεύει ταυτόχρονα; Με συνεπαίρνει ο τρόπος με τον οποίο συνδέονται ένα παιδικό παιχνίδι με τη βαθιά άβυσσο του ανθρώπινου φόβου.

Όλοι μας έχουμε επιθυμήσει κάτι τόσο έντονα στη ζωή μας που μας κάνει να θέλουμε να ουρλιάξουμε…. “Όμως, δεν φταίμε εμείς. Φταίει η Γη… Αυτή είναι μια αιώνια ιστορία αγάπης, θανάτου, ποταμιών, γης και αστεριών. Υπάρχει κάποιος που να μη θέλει να βουτήξει σε αυτόν τον κόσμο;”

Σημειώσεις της παραγωγής

Ο “Ματωμένος Γάμος” γράφτηκε το 1932 από τον Federico Garcia Lorca και ανέβηκε για πρώτη φορά στη Μαδρίτη τον Μάρτιο του 1933. Πλέον αποτελεί ένα από τα αριστουργήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας και είναι ένα από τα πιο πολυμεταφρασμένα ισπανικά  έργα. Η ταινία είναι μια ελεύθερη διασκευή του “Ματωμένου Γάμου”, ειδομένη μέσα από το μοναδικό κινηματογραφικό βλέμμα της σκηνοθέτιδος Paula Ortiz. Πρόκειται για μία ευρωπαϊκή συμπαραγωγή, δεδομένης της διεθνούς απήχησης του πρωτότυπου έργου στο οποίο στηρίζεται. Η οπτική και αφηγηματική γλώσσα της σκηνοθέτιδας, όπως φάνηκε και στην πρώτη της ταινία «Chrysalis», είναι ένας κώδικας που δεν γνωρίζει σύνορα, όπως και το πρωτότυπο έργο του Λόρκα.

Παρόλο που πρόκειται για το πιο φημισμένο έργο του Λόρκα και ένα από τα πιο γνωστά και εύληπτα παγκοσμίως κείμενα, έχουν γίνει ελάχιστες διασκευές του. Η πιο γνωστή κινηματογραφική διασκευή ήταν η τριλογία του Κάρλος Σάουρα για το φλαμένκο (1981), η οποία βασίστηκε στη χορογραφία “Chronicle blood wedding event (1974)” του Antonio Gades.

Η παραγωγή της ταινίας ανταποκρίνεται άξια στην πρόκληση της διασκευής, αλλά και με απόλυτο σεβασμό στην υποβλητική αναπαράσταση του συμβολικού σύμπαντος του Λόρκα: την ξηρασία του εδάφους, το μαγνητισμό του φεγγαριού, την καθαρότητα του αίματος και τον πόνο της καρδιάς που βιώνουν οι πρωταγωνιστές. Γι’ αυτό και από την αρχή, είχε την αμέριστη υποστήριξη του Ιδρύματος Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Δεν υπάρχει διάλογος στην ταινία που δεν είναι γραμμένος από τον Λόρκα. Όλες οι εικόνες της ταινίας έχουν στόχο να φέρουν τον θεατή κοντά στο πολύ ιδιαίτερο σύμπαν του δημιουργού, μεταφέρνοντας την ιστορία σε έναν μαγικό τόπο και χρόνο που είναι δύσκολο να διευκρινιστούν, αλλά που έχουν σαφώς μεσογειακό χαρακτήρα.

Τα τοπία της Καππαδοκίας στην Τουρκία, όπου ολόκληρα σπίτια και πόλεις είναι λαξευμένα στους βράχους και τη Γη, αποτέλεσαν το ιδανικό φυσικό σκηνικό για την ταινία. Επίσης, στην Αραγόνα, οι άνυδρες εκτάσεις της περιοχής “Monegros», και στο “Cinco Villas”, επέτρεψαν στην παραγωγή να δημιουργήσει αυτό το απομονωμένο σύμπαν στο οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία.

Μια άλλη πρόκληση ήταν η επιλογή των κατάλληλων ηθοποιών. Η ομορφιά, το βλέμμα και η εσωτερική δύναμη της Inma Cuesta ήταν αυτό ακριβώς που ζητούσε η παραγωγή για το χαρακτήρα της Νύφης.  Ο Alex Garcia , ταυτόχρονα δυναμικός και εύθραυστος, παίζει τον Λεονάρντο, το αντικείμενο του πόθου της Νύφης. Ο Asier Etxeandía ενσαρκώνει τον Γαμπρό και ισορροπεί εκπληκτικά μεταξύ της ευγένειας και της δύναμης ενός ανθρώπου που είναι καταδικασμένος να ζήσει μία τραγωδία.

Ένα άλλο βασικό στοιχείο της ταινίας είναι η μουσική του Shigeru Umebayashi, ενός από τους σημαντικότερους συνθέτες στον κόσμου και δημιουργού των soundtracks «Mood for Love», «2046» του Wong Kar Wai, «House of Flying Daggers» του Zhang Yimou κλπ. Η λεπτότητα και η δύναμη της μουσικής του, που ηχογραφήθηκε στο Gran Teatre del Liceu της Βαρκελώνης, συνοδεύουν τους τραγικούς χαρακτήρες της ταινίας και τους συνδέουν με ένα αδιόρατο νήμα που τους ενώνει από την παιδική ηλικία έως το τραγικό τους τέλος. Μερικοί από τους ηθοποιούς τραγουδούν στην ταινία, όπως η Inma Cuesta που ερμηνεύει δημοφιλή παραδοσιακά ισπανικά τραγούδια όπως το “The Four mules” και το “La Tarara”.

Η μουσική είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της ταινίας και η συμμετοχή του Shigery Umebayashi ήταν ένας από τους κύριους λόγους για να συμμετάσχει στην παραγωγή η Fortissimo Films, η οποία είναι υπεύθυνη για την προώθηση και διανομή της ταινίας. Ο Berenice Fugard, υπεύθυνος για τις εξαγορές της Fortissimo δίνοντας συνέντευξη στο περιοδικο Variety δήλωσε για την ταινία: “Σπάνια έχουμε δει στη μεγάλη οθόνη, τον πόθο και την αγάπη να αναπαρίστανται, με τον τρόπο που ξέρει να το κάνει η Ortiz. Πρόκειται για μία ιδιαίτερη παραγωγή,  γι΄ αυτό και θελήσαμε να συμμετέχουμε ώστε το κοινό σε όλο τον κόσμο να έχει την ευκαιρία να ζήσει τη μοναδική αυτή κινηματογραφική εμπειρία”.

Ο Ματωμένος Γάμος του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη, στη συλλογή με τίτλο Θέατρο και Ποίηση, σε απόδοση Νίκου Γκάτσου.