After Europe / Μετά την Ευρώπη: Έκθεση του Jonas Staal στην State of Concept

Η State of Concept παρουσιάζει τη Τρίτη 21 Ιουνίου 2016 την πρώτη ατομική έκθεση στην Ελλάδα του Ολλανδού καλλιτέχνη Jonas Staal, με τίτλο After Europe/ Μετά την Ευρώπη σε επιμέλεια της Ηλιάνας Φωκιανάκη.

Η έκθεση εστιάζει στην τρέχουσα πολιτική, οικονομική και ανθρωπιστική κρίση στην Ευρώπη. Απορρίπτοντας τις επικρατούσες διαχειριστικές – και σχεδόν – «εταιρικές» πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά ταυτόχρονα και την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην ευρωπαϊκή επικράτεια, ο Staal προτείνει την τέχνη ως πεδίο για κριτική και επαναθεώρηση της ιδέας της πολιτικής Ένωσης. Τι θα ακολουθήσει μετά την Ευρώπη που ξέρουμε ως σήμερα; Πού μπορεί να μας οδηγήσει η επιθυμία και η φαντασιακή διάσταση της τέχνης, ώστε να εγκαθιδρύσουμε μια νέα δια-δημοκρατική Ένωση;

Στο πρώτο μέρος της έκθεσης παρουσιάζεται το New World Summit, ο καλλιτεχνικός και πολιτικός οργανισμός που ίδρυσε ο καλλιτέχνης το 2012, ο οποίος αναπτύχθηκε μέσα από την δημιουργία «εναλλακτικών κοινοβουλίων» για τους πολιτικούς οργανισμούς ανά τον κόσμο που δεν αναγνωρίζονται από το κυρίαρχο κράτος και βρίσκονται σε μαύρες λίστες. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, αυτά τα κοινοβούλια έχουν πάρει την μορφή αρχιτεκτονικών κατασκευών μεγάλης κλίμακας μέσα σε θέατρα, δημόσιους χώρους και καλλιτεχνικά ιδρύματα. Σε αυτά, ο καλλιτέχνης προσκαλεί αντιπροσώπους αυτών των πολιτικών οργανισμών να συζητήσουν για τις πολιτικές ιστορίες των οργανώσεών τους και τις εναλλακτικές που εκπροσωπούν, καθώς και να εξετάσουν τις βίαιες πρακτικές που έχουν υποστεί από τις Δυτικές δημοκρατίες στο όνομα ενός Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας. Τα κοινοβούλια αυτά, έχουν φιλοξενήσει μεταξύ άλλων τα απελευθερωτικά κινήματα των Βάσκων, των Κούρδων και των Ταμίλ, και εξελίχθηκαν σε χώρους συνάθροισης για τη δημιουργία μιας νέας εναλλακτικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.

Αυτή την περίοδο το New World Summit του Staal έχει προσκληθεί από την αυτόνομη κουρδική κοινότητα της Ρόζαβα στην Βόρεια Συρία να κατασκευάσει ένα μόνιμο δημόσιο κοινοβουλίο. Η κατασκευή βρίσκεται στο τελικό στάδιο και παρουσιάζεται στην έκθεση.

Το New World Summit επιχειρεί ως επί το πλείστον να καταστήσει ορατές τις βίαιες πολιτικές που προωθούνται στο όνομα της δημοκρατίας, –  μεταξύ άλλων και της Ευρωπαϊκής – ενώ παράλληλα προβάλλει τις εναλλακτικές πολιτικές που έχουν προταθεί από όσους αντιστέκονται στις νεοαποικιακές και νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Στο δεύτερο μέρος της έκθεσης παρουσιάζεται για πρώτη φορά το νέο έργο του Staal με τίτλο New Unions (Νέες Ενώσεις), που βρίσκεται σε εξέλιξη και ξεκίνησε μέσα από μια πολύμηνη ερευνητική δαδικασία που πραγματοποίησε ο καλλιτέχνης στην Αθήνα. Έχοντας ως σημείο εκκίνησης τις τρέχουσες Ευρωπαϊκές κρίσεις, το έργο παίρνει την μορφή μιας καλλιτεχνικής εκστρατείας, για την υποστήριξη των προοδευτικών, απελευθερωτικών και αυτονομιστικών κινημάτων της Ευρωπαϊκής ηπείρου, διευρευνόντας την πιθανότητα εγκαθίδρυσης μιας νέας δια-δημοκρατικής Ένωσης.

Με τον όρο «δια-δημοκρατία» ο καλλιτέχνης αναφέρεται στην μαζική άνοδο των κοινωνικών κινημάτων και των νέων πολιτικών κομμάτων ανά την Ευρώπη, που αμφισβητούν τις παραδοσιακές θεσμικές δομές δημιουργώντας νέα μοντέλα πολιτικής συνάθροισης και λήψης αποφάσεων, όπως για παράδειγμα το κοινωνικό εγχείρημα στην Ισλανδία για την συλλογική επαναδιάρθρωση του συντάγματος μετά την οικονομική κρίση, αλλά και οι νέες πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που αντιτάσσονται στην οικονομική τρομοκρατία έναντι της Ελλάδας. Συνολικά, τα πολιτικά αυτά εγχειρήματα που αναδύονται στην Ευρώπη προτάσσουν νέες δια-δημοκρατικές μορφές πρακτικών που δεν οριοθετούνται από υπάρχοντα κρατικά σύνορα. Στην έκθεση αυτή ο καλλιτέχνης παρουσιάζει για πρώτη φορά το σχεδίασμα αυτής της εκστρατείας με τίτλο New Unions (Νέες Ενώσεις).

Τα δύο αυτά έργα, το New World Summit και το New Unions, επιχειρούν να συμβάλλουν στην δημιουργία ενός νέου φαντασιακού πεδίου για μια εποχή μετά την Ευρώπη.

Την ημέρα των εγκαινίων ο καλλιτέχνης και η επιμελήτρια θα ανοίξουν την συζήτηση για το τι ακολουθεί μετά την Ευρώπη όπως την ξέρουμε σήμερα δίνοντας τον λόγο σε ακτιβιστές, στοχαστές και θεωρητικούς. Οι προσκεκλημένοι ομιλητές είναι ο Quim Arrufat (Popular Unity Candidacy, Καταλονία), η Άντζελα Δημητρακάκη (συγγραφέας και θεωρητικός, Ελλάδα/Σκωτία), η Maria Hlavajova (καλλιτεχνική διευθύντρια του BAK, basis voor actuele kunst, Ουτρέχτη, Ολλανδία), η Δέσποινα Κουτσούμπα (αρχαιολόγος, ιστορικός, μέλος του ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α., Ελλάδα) και ο Vincent W.J. Van Gerven Oei (εκδότης, punctum books, ΗΠΑ/Αλβανία).

Ο Jonas Staal (1981) ζει και εργάζεται στο Ρότερνταμ. Σπούδασε στο Ενσέντε (Ολλανδία) και στην Βοστώνη (Η.Π.Α.) και αυτή την περίοδο ολοκληρώνει την διδακτορική του διατριβή με θέμα Τέχνη και Προπαγάνδα στον 21ο αιώνα στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν (Ολλανδία). Το έργο του επικεντρώνεται στην σχέση μεταξύ τέχνης, δημοκρατίας και προπαγάνδας και περιλαμβάνει παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο, εκθέσεις, θεατρικά, εκδόσεις και ομιλίες. Ο Staal ίδρυσε τον καλλιτεχνικό και πολιτικό οργανισμό New World Summit και μαζί με το ινστιτούτο BAK, basis voor actuele kunst (Ουτρέχτη), ξεκίνησε το New World Academy. Η πρώτη παρουσίαση του New World Summit έγινε στην Moderna Galerija στην Λιουμπλιάνα (“Art of the Stateless State,” 2015), ενώ το New World Academy παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Centraal Museum στην Ουτρέχτη (“New World Academy,” 2015). Τα έργα του Staal έχουν παρουσιαστεί στην 7η Μπιενάλε του Βερολίνου (2012) και στην 31η Μπιενάλε του Σάο Πάολο (2014), ενώ μεταξύ άλλων αποτελούν μέρος των συλλογών του Van Abbemuseum, Αϊντχόφεν και του Kadist Art Foundation, Παρίσι/Σαν Φρανσίσκο. Ο Staal δημοσιεύει τακτικά σε περιοδικά και έντυπα όπως το e-flux journal, Art Papers, Manifesta journal, Frakcija magazine, Metropolis M, nY, NRC Handelsblad και Groene Amsterdammer. Εκπροσωπείται από την γκαλερί Laveronica Arte Contemporanea, Μόντικα (Ιταλία).

Photo: New Unions – Athens (Study), 2016, Studio Jonas Staal.