Οι καλλιτέχνες θα ερμηνεύσουν τέσσερα νέα έργα για αφηγητή και κουιντέτο πνευστών – αναθέσεις του Κέντρου Ελληνικής Μουσικής σε τέσσερις διαπρεπείς συνθέτες. Το Ωρολόγιο του Κυρρήστου του Γιώργου Σταματόπουλου, το 36°26’24″N 28°12’42″E του Σάββα Τσιλιγκιρίδη, ο Βορέας Κελαδεινός του Παναγιώτη Λιαρόπουλου και το Πεντάνεμον του Μηνά Ι. Αλεξιάδη, είναι τα έργα που θα ακουστούν για πρώτη φορά και αντλούν την έμπνευσή τους από κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας που σχετίζονται με τον Αίολο και τους ανέμους που κρατούσε στον ασκό του. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται από τη σουίτα της όπερας Βορεάδες του Jean-Philippe Rameau σε μεταγραφή για κουιντέτο πνευστών από τον Γιάννη Τσελίκα.
Την επιλογή των κειμένων έκανε ο φιλόλογος Αγαμέμνων Τσελίκας.
Πρόκειται για πέντε μοναδικές μουσικές συνθέσεις που εμπνέονται, κάθε μια με τον δικό της τρόπο, από τους ανέμους: τους Βορεάδες, το μνημείο των (οκτώ) Αέρηδων στην Πλάκα, τους ομηρικούς ανέμους, αλλά και τον Ζέφυρο, τον Λεβάντε, την ‘Οστρια, τον Σιρόκο και τον Βοριά, αναδεικνύοντας, μέσω της μουσικής, τον διαχρονικά καθοριστικό ρόλο των ανέμων στη ζωή των ανθρώπων.
ΤΑ ΕΡΓΑ
Jean–Philippe Rameau Οι Βορεάδες
σουίτα από την όπερα σε μεταγραφή για κουιντέτο πνευστών του Γιάννη Τσελίκα
Η λυρική τραγωδία Oι Βορεάδες του Jean-Philippe Rameau (1683-1764) βασίζεται στον μύθο του Άβαρι του Υπερβόρειου. Με τον Άβαρι είναι ερωτευμένη η πριγκίπισσα της Βακτρίας, Αλφίς, ωστόσο σύμφωνα με τις παραδόσεις του τόπου της θα πρέπει να παντρευτεί μόνο κάποιο απόγονο του Βορέα.
Όταν παραιτείται από τον θρόνο, ο Βορέας εκνευρισμένος την απαγάγει. Εμφανίζεται όμως ο Απόλλων ως από μηχανής θεός και αποκαλύπτει ότι ο Άβαρις είναι γιος του Βορέα, οπότε μπορεί να παντρευτεί την αγαπημένη του χωρίς κανένα εμπόδιο. Τα τέσσερα μέρη της σουίτας από την όπερα Οι Βορεάδες σε μεταγραφή για κουιντέτο πνευστών του Γιάννη Τσελίκα, είναι αυτά όπου ο Ramaeu περιγράφει τους ανέμους.
Τη μουσική θα πλαισιώσει απόσπασμα από το δεύτερο βιβλίο της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του Διόδωρου Σικελιώτη το οποίο αναφέρεται στον Άβαρι και τους Υπερβόρειους και το οποίο αποτέλεσε μία από τις πηγές έμπνευσης για τη δημιουργία της όπερας.
Γιώργος Σταματόπουλος Το Ωρολόγιον του Κυρρήστου
Το Ωρολόγιον του Κυρρήστου για κουιντέτο πνευστών και αφηγητή είναι εμπνευσμένο από το μνημείο των Αέρηδων στην Πλάκα που φέρει το ίδιο όνομα, το οποίο ανεγέρθηκε από τον Έλληνα αστρονόμο Ανδρόνικο περίπου το 100 π.Χ. Αποτυπώνει μουσικά τον καθένα από τους οκτώ Αέρηδες που απεικονίζονται στο γνωστό μνημείο, διαφοροποιώντας τους μεταξύ τους, καθώς ο καθένας από αυτούς είχε τα δικά του χαρακτηριστικά ως προς την προέλευση, την ένταση, το συσχετισμό με τις εποχές αλλά και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ταυτόχρονα σκοπός είναι να αναδειχθεί το στοιχείο που τους ενώνει, αυτό του αέρα, δημιουργώντας μια συμπαγή μουσική γλώσσα που δίνει ομοιογένεια στο έργο.
Σάββας Τσιλιγκιρίδης 36°26’24″N 28°12’42″E
Πρόκειται για το 2ο Κουιντέτο Ξύλινων Πνευστών γραμμένο και αυτό για το σύνολο «Αίολος». Τίτλος του έργου είναι οι γεωγραφικές συντεταγμένες της τοποθεσίας που πραγματοποιείται η πρώτη του εκτέλεση, το Αρχαίο Ωδείο Ρόδου. Η αφήγηση αποτελεί συρραφή αποσπασμάτων της Ραψωδίας κ της Οδύσσειας του Ομήρου και αναφορών στους Ανέμους από κείμενα της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας.
Παναγιώτης Λιαρόπουλος Βορέας Κελαδεινός
Ο Βορέας Κελαδεινός για κουιντέτο πνευστών είναι εμπνευσμένος από τη ραψωδία Ψ της Ιλιάδας όπου απαντάται η σημαντικότερη ίσως αναφορά στον καθοριστικό ρόλο των ανέμων στη ζωή των ανθρώπων. Ο Αχιλλέας επικαλείται τη συνδρομή του Ζεφύρου και του Βορέα για να ανάψουν με την πνοή τους τη νεκρική πυρά του Πατρόκλου. Την ικεσία του ήρωα μεταφέρει η Ίρις στα ανάκτορα του Ζεφύρου στη Θράκη, όπου συναντά και τους άλλους ανέμους συγκεντρωμένους σε κοινό συμπόσιο. Η ανταπόκριση των ανέμων είναι άμεση. Πετώντας με θεϊκή ορμή ο Ζέφυρος και ο Βορέας διώχνουν τα σύννεφα και φτάνουν στην Τροία, όπου ανάβουν την πυρά. Ο Όμηρος περιγράφει γλαφυρά το θυελλώδες ταξίδι τους και τη δραματική τους άφιξη στην Τροία.
Μηνάς Ι. Αλεξιάδης Πεντάνεμον
Το νέο έργο, Πεντάνεμον, αφιερωμένο στο κουιντέτο πνευστών “Αίολος” αποτελείται από πέντε δίλεπτα μέρη, τα οποία συνταιριάζονται με τα πέντε πνευστά όργανα και αντιστοιχίζονται σε πέντε ανέμους: Ζέφυρος, Λεβάντες, Όστρια, Σιρόκος και Βοριάς.
O συνθέτης δημιουργεί εδώ ένα ιδιαίτερο μουσικό ιδίωμα, με ετεροφωνικό (διατονικό και χρωματικό) μελωδικό υλικό, βασισμένο στην ελληνική παραδοσιακή μουσική.
ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
Κουιντέτο πνευστών «Αίολος»
Το κουιντέτο ξύλινων πνευστών «Αίολος» ιδρύθηκε το 2009 στην Αθήνα από καταξιωμένους σολίστ πνευστών οργάνων, μέλη ελληνικών συμφωνικών ορχηστρών. Προσδοκία του συνόλου είναι η προβολή του πλούσιου διεθνούς και ελληνικού ρεπερτορίου το οποίο παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστο, η ανάδειξη έργων Ελλήνων συνθετών και ταυτόχρονα ο εμπλουτισμός του ρεπερτορίου με παραγγελίες νέων έργων.
Το κουιντέτο «Αίολος» έχει οργανώσει ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα και έχει συμπράξει με σύνολα εγχόρδων, με χορωδίες και με σολίστ μονωδούς σε αυθεντικά έργα ή μεταγραφές που επιμελούνται τα ίδια τα μέλη του συγκροτήματος. Έχει εμφανιστεί στις πιο σημαντικές αίθουσες συναυλιών της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, του Ωδείου Φίλιππος Νάκας, του Ωδείου Αθηνών και του Δημοτικού Θεάτρου Κερκύρας, ενώ έχει ηχογραφήσει για την Ελληνική Ραδιοφωνία.
Το ρεπερτόριο, το οποίο ξεπερνά ήδη τα 130 έργα, δεν καλύπτει μόνον όλο το εύρος της φιλολογίας του κουιντέτου πνευστών αλλά και έργα για μεγαλύτερα σύνολα. Μεταξύ των καλλιτεχνών με τους οποίους έχει συνεργαστεί, είτε ως παρακολούθηση σεμιναρίου είτε ως σύμπραξη, βρίσκονται οι Hansjörg Schellenberger, Gunther Schuller, Philippe Berrod και Guy Dangain.
Το 2018 κυκλοφόρησε την πρώτη δισκογραφική του εργασία για την εταιρεία NAXOS η οποία περιλαμβάνει έργα Ελλήνων Συνθετών για κουιντέτο πνευστών (Πονηρίδη, Κωνσταντινίδη, Μακρή, Αντωνίου, Καλογερόπουλου, Μπαλτά και Κουμεντάκη) τα περισσότερα σε πρώτη ηχογράφηση. Από την εταιρεία Irida Classical κυκλοφορεί επίσης η ηχογράφηση της Σερενάτας για κουιντέτο ξύλινων πνευστών του Μπάμπη Κανά.
Τηλέμαχος Κρεβάικας
Γεννήθηκε στις Σέρρες και είναι αριστούχος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Ως performer έχει πάρει μέρος στα έργα “Αναπαράστασις Ι ο Βαρύτονος” και “Αναπαράστασις ΙΙΙ ο Πιανίστας” του Γιάννη Χρήστου, “Metamorfosis” του Λεόντιου Χατζηλεοντιάδη, “Ορφικοί Ύμνοι” του Γιάννη Παπαϊωάννου, “Ζαλούχ” του Δημήτρη Δραγατάκη, “Mesostics” και “Theater Piece” του John Cage και στην όπερα “Βάκχες” του Θόδωρου Αντωνίου. Ως μουσικός, στις παραστάσεις “Βάτραχοι”, “Ορέστεια” και “Τρωάδες” σε μουσική Θόδωρου Αντωνίου, “Γέρμα” σε μουσική Γιώργου Χριστιανάκη, “Ρωμαίος και Ιουλιέτα” σε μουσική Νίκου Κυπουργού. Έχει σκηνοθετήσει την παράσταση “Μαύρο Αίμα”, βασισμένη στην Ορέστεια του Αισχύλου. Έχει επιμεληθεί τη σκηνοθεσία, τη σκηνογραφία, την επιλογή και την απόδοση αποσπασμάτων από την Κόλαση του Δάντη στην παραγωγή του ΜΜΑ, INFERNO που παρουσιάστηκε στο Υποσκήνιο της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη, από το συγκρότημα Ex Silentio. Ως ηθοποιός έχει πάρει μέρος σε παραστάσεις στο Εθνικό Θέατρο (“Αντιγόνη”, “Γέρμα”, “Όρνιθες”, “Βάτραχοι”, “Στοιχειωμένο Σπίτι”), το ΚΘΒΕ (“Ιππής”), το Ανοιχτό Θέατρο (“Άμλετ”, “Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας”), το Αμφιθέατρο (“Απόψε Αυτοσχεδιάζουμε”), το Σύγχρονο Θέατρο της Αθήνας (“Οιδίπους Τύραννος”, “Ψύλλοι στ’ Αυτιά”, “Βολπόνε”, “Μάκβεθ”) και το ελεύθερο θέατρο (“Προμηθεύς Δεσμώτης”, “Ηλέκτρα”, “Οικόπεδα με Θέα”, “Festen”, “Ο Δον Ζουάν στο Σόχο”, “Από μακριά”, “The Return”, “Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι”, “Το παιχνίδι του έρωτα και της τύχης”). Έχει δανείσει τη φωνή του σε ένα μεγάλο αριθμό ταινιών κινουμένων σχεδίων της Disney, της Dreamworks και της Universal, καθώς και σε σειρές για την τηλεόραση.
Γιώργος Σταματόπουλος
Ο Γιώργος Σταματόπουλος (γ. 1990) είναι κάτοχος των πτυχίων των ανώτερων θεωρητικών από το Εθνικό Ωδείο καθώς και του διπλώματος σύνθεσης από το Ωδείο Αθηνών, στην τάξη του Φίλιππου Τσαλαχούρη, στο οποίο και διακρίθηκε με το Α’ Βραβείο. Από το φθινόπωρο θα συνεχίσει τις σπουδές του στο Ωδείο Αθηνών στο μάθημα της σύνθεσης σε επίπεδο μεταπτυχιακών σπουδών. Έχει συμμετάσχει σε επιλεκτικό σεμινάριο σύνθεσης του Alain Louvier στην Αθήνα καθώς και σε ένα επιλεκτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, επίσης στη σύνθεση, στο Βασιλικό Ωδείο της Σκωτίας. Ταυτόχρονα είναι φοιτητής στο Hellenic American University με ειδίκευση στην Θεωρία της Μουσικής. Κάποιες ευρύτερες ερευνητικές αναζητήσεις εμπεριέχουν την ψυχολογία και τη γνωστική της μουσικής με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην απόλυτη ακοή ως επίκτητη ικανότητα. Το πλαίσιο της ευρείας δραστηριότητάς του αποσκοπεί στην ολιστική προσέγγιση της μουσικής η οποία προσφέρει πολλές διαφορετικές οπτικές, οι οποίες προσφέρουν ευρύτητα ιδεών και δημιουργικότητας στις προκλήσεις που αυτή η μορφή τέχνης δημιουργεί.
Σάββας Τσιλιγκιρίδης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1977. Σπούδασε πιάνο και ανώτερα θεωρητικά στο Μακεδονικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και σύνθεση με τον Θ. Αντωνίου. Έργα του παρουσιάζονται συχνά στην Ευρώπη και την Αμερική. Έχει λάβει παραγγελίες μεταξύ άλλων, από την Ορχήστρα των Χρωμάτων, το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ., το Σύλλογο Φίλων Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, το μουσικό σύνολο Idée Fixe, την Alea III, την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.
Παναγιώτης Λιαρόπουλος
Ο Παναγιώτης Λιαρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι κάτοχος Διδακτορικού Διπλώματος στη Σύνθεση από το Boston University (Η.Π.Α.), όπου σπούδασε ως υπότροφος του ιδρύματος Fulbright κοντά στον Θόδωρο Αντωνίου και το Lukas Foss και αποφοίτησε λαμβάνοντας τιμητική διάκριση για εξαιρετική επίδοση στη Σύνθεση στα Ανώτερα Θεωρητικά.
Ο κ. Λιαρόπουλος σπούδασε πιάνο και ανώτερα θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και σύνθεση στο Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης με τον Χρήστο Σαμαρά. Είναι επίσης απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ.
Οι συνθέσεις του περιλαμβάνουν έργα για σόλο όργανα, για σύνολα μουσικής δωματίου, καθώς και για ορχηστρικά σύνολα. ‘Έργα του έχουν εκτελεστεί και διακριθεί στις Η.Π.Α, στην Ελλάδα καθώς και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Ανάμεσα στις διεθνείς διακρίσεις έργων του συμπεριλαμβάνεται και το πρώτο βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό σύνθεσης ALEA III (2002) για το έργο “Orientations Beta” για Μέτζο Σοπράνο και Ορχήστρα Δωματίου, και το δεύτερο βραβείο για το Κοντσέρτο για Φλάουτο και Ορχήστρα στο διεθνή διαγωνισμό σύνθεσης Δημήτρη Μητρόπουλου (2005).
Έργα του κ. Λιαρόπουλου έχουν παραγγελθεί και εκτελεστεί από σημαντικά ορχηστρικά σύνολα και σύνολα μουσικής δωματίου στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα ακόλουθα: Boston Pops Symphony Orchestra, Albany Symphony Orchestra, Alea III Contemporary Music Ensemble, Greek Ensemble for Contemporary Music και άλλα.
Το φθινόπωρο του 2018 ο κ. Λιαρόπουλος απέσπασε νέα ακαδημαϊκή υποτροφία από το ίδρυμα Fulbright δημιουργώντας ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο τη συλλογή και διάσωση της παραδοσιακής μουσικής της Αμοργού και των Μικρών Κυκλάδων. Το πρόγραμμα στοχεύει στη δημιουργία του πρώτου Οπτικοακουστικού ψηφιακού αρχείου της Παραδοσιακής Μουσικής αυτών των νησιών. Στο Αρχείο θα στεγαστούν σε μορφή ψηφιακών δεδομένων όλα τα είδη παραδοσιακής μουσικής των νησιών και θα είναι διαθέσιμα στην Ελληνική και τη διεθνή κοινότητα για περαιτέρω μελέτη και έρευνα.
Ο κ. Λιαρόπουλος ζει στη Βοστώνη των Ηνωμένων Πολιτειών και είναι αναπληρωτής καθηγητής σύνθεσης στο Berklee College of Music και καθηγητής Πιάνου στο μουσικό τμήμα του University of Massachusetts Boston. Είναι επίσης ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Συνόλου Ελληνικής Μουσικής, το οποίο ειδικεύεται στην κριτική ερμηνεία και εκτέλεση έντεχνης, αστικής και παραδοσιακής Ελληνικής μουσικής.
Mηνάς I. Aλεξιάδης
Μουσικολόγος και συνθέτης, καθηγητής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διπλωματούχος σύνθεσης και live ηλεκτρονικής μουσικής του Πανεπιστημίου Robert Schumann του Nτύσσελντορφ, πτυχιούχος της Νομικής Σχολής και διδάκτωρ μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Συνθέσεις του έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα, σε όλες τις Σκανδιναβικές χώρες, Κύπρο, Ιταλία, Γερμανία, Αγγλία, Ελβετία, Ολλανδία, Βέλγιο, Τσεχία, Βουλγαρία, Πολωνία, Ισραήλ, Αίγυπτο, Μαρόκο, Αυστραλία, HΠA, Καναδά, Ιαπωνία, Κίνα, έχουν βραβευθεί σε διαγωνισμούς, έχουν δισκογραφηθεί σε 25 συνολικά δίσκους βινυλίου και CD σε Ελλάδα, Ιταλία, Ιαπωνία, Γερμανία, Αγγλία και έχουν μεταδοθεί από ραδιοφωνίες και τηλεοπτικά δίκτυα διεθνώς.
Έχει συνθέσει όπερες και μουσικοθεατρικά έργα (Viva La Vida /Frida Kahlo, Η Αρπαγή της Ηνωμένης Ευρώπης σε δικό του κείμενο κ.α.), “Ο Γύρος του κόσμου και 80 μέρες” (Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 2014-2017), μουσική συμφωνική, δωματίου, ηλεκτρονική, μουσική για μπαλέτο, για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Από το 1989-2013 διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. και Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και από το 2002-2006 μέλος του Δ.Σ. και γενικός γραμματέας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Εισηγήσεις σε πανελλήνια και διεθνή μουσικολογικά και θεατρολογικά συνέδρια και σεμινάρια, μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά, σε μουσικολογικές, θεατρολογικές και άλλες επιστημονικές εκδόσεις.
Το 2003 εξεδόθη η μονογραφία του “Η Ιστορία του Στρατιώτη: Μορφή, περιεχόμενο και ανάλυση της μουσικής του Igor Stravinsky” και το 2010 το σύγγραμμά του “Ο Μαγικός Αυλός του Ορφέα: 10 μελετήματα για την όπερα και το μουσικό θέατρο.”
Συνθέσεις του έχουν εκδοθεί από τις μουσικές εκδόσεις Τrevco Music Publishing (Η.Π.Α), «Panas» και «Κέντρο Ελληνικής Μουσικής». Κείμενα και μονογραφίες του από τις Εκδόσεις Παπαζήση, «Φίλιππος Νάκας», Peter Lang – International Academic Publishers κ.α.