Αφιέρωμα στον Olivier Messiaen από την Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση

Ένα αφιέρωμα με συναυλίες, ομιλίες, ανοιχτά μαθήματα για σπουδαστές οργάνων και συνθέτες, με προσκεκλημένους τον πιανίστα Florent Boffard και τον συνθέτη Alain Louvier, δύο εξέχουσες προσωπικότητες της γαλλικής μουσικής.

Ο Ολιβιέ Μεσσιάν υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της σύγχρονης μουσικής και εφευρέτης του style oiseau (ύφος πουλιού), επηρεάζοντας τη μουσική σκέψη πολλών άλλων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα. Με αφορμή τα 110 χρόνια που συμπληρώθηκαν το 2018 από τη γέννηση του μεγάλου θεωρητικού, οργανίστα, συνθέτη και καθηγητή σύνθεσης, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση συνεργάζεται με οργανισμούς που έχουν τις ίδιες δημιουργικές ανησυχίες με αυτήν, όπως το Ωδείο Αθηνών και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, και από τις 4 έως τις 7 Μαρτίου 2019 κάνουν ένα αφιέρωμα στον Ολιβιέ Μεσσιάν και το έργο του, με σκοπό την ενίσχυση της επαφής των σπουδαστών μουσικής –αλλά και του ευρύτερου κοινού– με το μοντέρνο και σύγχρονο ρεπερτόριο.

Το πρωτοποριακό έργο του συνθέτη και η εμπνευσμένη διδασκαλία του θα παρουσιαστούν με τη συνδρομή του πιανίστα Φλοράν Μποφάρ, μαθητή της Yvonne Loriod, συζύγου του Μεσσιάν και ιδανικής ερμηνεύτριας των έργων του, καθώς και του συνθέτη Αλαίν Λουβιέ, που μαθήτευσε στην τάξη του Μεσσιάν, από την οποία πέρασαν μερικοί από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΔΕΥΤΕΡΑ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ

20:30 | Ρεσιτάλ πιάνου του Φλοράν Μποφάρ

Olivier Messiaen: “Le Courlis cendré”
Tristan Murail: “La Mandragore”
Olivier Messiaen: “L’Alouette lulu”
George Benjamin: “Shadowlines”
Olivier Messiaen: “Le Loriot”

ΤΡΙΤΗ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ

9:30-13:00 και 15:00-18:00 | Masterclass πιάνου και μουσικής δωματίου του Φλοράν Μποφάρ σε έργα του Ολιβιέ Μεσσιάν και μαθητών του (στα αγγλικά, χωρίς μετάφραση).

20:30 | Διάλεξη του Αλαίν Λουβιέ, με θέμα «Ο Μεσσιάν και η συναυλία της φύσης» (στα γαλλικά, με υπότιτλους στα ελληνικά).

ΤΕΤΑΡΤΗ 6 ΜΑΡΤΙΟΥ

10:00-13:00 | Masterclass ανάλυσης του Αλαίν Λουβιέ

Ανάλυση των έργων του Μεσσιάν, “Regard des Anges” για πιάνο (από τα «20 βλέμματα πάνω στο Θείο Βρέφος»), “La chouette hulotte” για πιάνο (από τον «Κατάλογο των πουλιών») και “Couleurs de la Cité Céleste” για ορχήστρα. Η ανάλυση θα γίνει στα γαλλικά, με διαδοχική μετάφραση.

15:00-18:00 | Masterclass σύνθεσης του Αλαίν Λουβιέ σε επιλεγμένα έργα των συμμετεχόντων, τα οποία βασίζονται πάνω σε στοιχεία που προέρχονται από το έργο του Μεσσιάν (στα γαλλικά, με διαδοχική μετάφραση).

20:30 | Συναυλία καθηγητών του Ωδείου Αθηνών, με τη συμμετοχή του Αλαίν Λουβιέ και της Marie-Paule Siruguet (πιάνο 4 χέρια), με έργα των Ολιβιέ Μεσσιάν, Gérard Grisey, François-Bernard Mâche, Αλαίν Λουβιέ και Γιώργου Κουρουπού.

Συμμετέχουν οι: Δημήτρης Δεσύλλας, Μαρία Ευστρατιάδη, Ναταλία Γεράκη, Μαρία Μυλαράκη, Μυρσίνη Μαργαρίτη, Λευκή Καρποδίνη, Τίτος Γουβέλης, Άγγελος Λιακάκης, Σπύρος Μουρίκης, Βαγγέλης Νίνα, Οδυσσέας Κορέλλης.

ΠΕΜΠΤΗ 7 ΜΑΡΤΙΟΥ

16:00-18:00 | Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, με θέμα «Η ερμηνεία των έργων του Ολιβιέ Μεσσιάν», με τον Φλοράν Μποφάρ και Έλληνες πιανίστες που έχουν εντάξει στο ρεπερτόριό τους έργα του Μεσσιάν. Συντονισμός: Λορέντα Ράμου (στα αγγλικά, χωρίς μετάφραση).

19:00 | Ο Φρανσουά-Μπερνάρ Μας, ο Γιώργος Κουρουπός και ο Αλαίν Λουβιέ μιλούν για τις σπουδές τους με τον Μεσσιάν (στα ελληνικά και τα γαλλικά, με διαδοχική μετάφραση).

20:30 | Συναυλία μαθητών του Ωδείου Αθηνών και συμμετεχόντων στα masterclasses, με έργα του Μεσσιάν, μαθητών του και νέων συνθετών.

Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στην αίθουσα «Άρης Γαρουφαλής» του Ωδείου Αθηνών, εκτός από τη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης (Πέμπτη 7 Μαρτίου, 16:00-18:00), που θα διεξαχθεί στην αίθουσα 35.

Συντελεστές

Επιμέλεια αφιερώματος: Νίκος Αθηναίος, Λορέντα Ράμου

Το αφιέρωμα πραγματοποιείται χάρη στη συνεργασία του Ωδείου Αθηνών, της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος και του Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse de Paris.

Διαβάστε περισσότερα

Ολιβιέ Μεσσιάν

Ο Ολιβιέ Μεσσιάν (Αβινιόν 1918 – Κλισύ 1992) είναι ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα. Οργανίστας, πιανίστας, αλλά και ορνιθολόγος, αναγνωρίστηκε διεθνώς για την εμπνευσμένη διδασκαλία του στο Conservatoire του Παρισιού. Κοντά του μελέτησαν συνθέτες όπως ο Pierre Boulez, ο Karlheinz Stockhausen, ο Ιάννης Ξενάκης, ο Gérard Grisey, ο Tristan Murail και ο György Kurtág. Ο Μεσσιάν ανέπτυξε μια προσωπική μουσική γλώσσα, που βασίζεται σε ρυθμούς της ινδικής μουσικής και τη μετρική της αρχαίας ελληνικής μουσικής, σε ένα ολοκληρωμένο αρμονικό σύστημα το οποίο συνδύαζε με χρωματικές αντιστοιχίες, στην ενσωμάτωση μεταγραφών από φωνές πουλιών, στην περίτεχνη ενορχήστρωση και στη χρήση σπάνιων οργάνων (όπως τα κύματα Μαρτενό).

Πολλά έργα του έχουν έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα, καθώς η πίστη ήταν γι’ αυτόν μια δημιουργική κινητήρια δύναμη. Συνέθεσε μεγάλους κύκλους έργων για σόλο πιάνο («20 βλέμματα πάνω στο Θείο Βρέφος», «Κατάλογος των πουλιών»), για εκκλησιαστικό όργανο («Λειτουργία της Πεντηκοστής», «Βιβλίο για όργανο»), μουσική δωματίου («Κουαρτέτο για το τέλος του χρόνου», «Ο μαύρος κότσυφας»), έργα για φωνή («Ποιήματα για τη Μι», «Τραγούδια της γης και του ουρανού», “Harawi”), για μεγάλη ορχήστρα («Η Ανάληψη», Συμφωνία “Turangalila”), την όπερα «Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης» κ.ά.

Αλαίν Λουβιέ

O Αλαίν Λουβιέ (γενν. 1945) σπούδασε μαθηματικά, παράλληλα με τις σπουδές του στο Ανώτατο Εθνικό Ωδείο του Παρισιού κοντά στον Ολιβιέ Μεσσιάν και τον Manuel Rosenthal. Αποφοίτησε με 9 πρώτα βραβεία, ενώ τιμήθηκε επίσης με το Grand Prix de Rome από το Γαλλικό Ινστιτούτο. Του απονεμήθηκαν τα βραβεία Honegger (1975), Paul Gilson (1981) και Georges Enesco από τη SACEM (1986). Παράλληλα με την καριέρα του ως συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας, ανέλαβε τη διεύθυνση του Ωδείου της Boulogne-Billancourt (1972-86) και στη συνέχεια του Ανώτατου Εθνικού Ωδείου του Παρισιού (1986-91), πραγματοποιώντας τη μεταφορά του στη Cité de la Musique και ιδρύοντας νέα τμήματα. Από το 1991 έως το 2009 ανέλαβε την τάξη της ανάλυσης, ενώ από το 2009 επανήλθε στη διεύθυνση του Ωδείου της Boulogne-Billancourt.

Ως μαέστρος, έχει συνεργαστεί ιδιαίτερα με το Ensemble de l’Itinéraire, παρουσιάζοντας πρεμιέρες έργων των Karlheinz Stockhausen, Giacinto Scelsi, Gérard Grisey, Tristan Murail, Michaël Lévinas, Bruno Mantovani κ.ά. Ως συνθέτης, εισήγαγε από το 1964 μια ειδική σημειογραφία και τρόπους παιξίματος στα έργα του για πιάνο. Ενδιαφέρεται επίσης για τη μουσική μεταφορά μαθηματικών εννοιών στη σύνθεση και τη χρήση μικροδιαστημάτων. Τα έργα του για ορχήστρα συνδυάζουν έναν προσωπικό, ποιητικό χαρακτήρα με την κληρονομιά της γαλλικής μουσικής.

Φλοράν Μποφάρ

Ο Φλοράν Μποφάρ έγινε δεκτός σε ηλικία 12 ετών στο Ανώτατο Εθνικό Ωδείο του Παρισιού, στην τάξη της Yvonne Loriod, απ’ όπου αποφοίτησε με το πρώτο βραβείο πιάνου και τα πρώτα βραβεία μουσικής δωματίου, συνοδείας στο πιάνο, αρμονίας και αντίστιξης. Έχει εμφανιστεί σε κορυφαία φεστιβάλ (Ζάλτσμπουργκ, Μπαθ, Βερολίνο, Άλντεμπουργκ, La Roque d’Anthéron κ.ά.) και έχει παίξει υπό τη διεύθυνση των Pierre Boulez, Simon Rattle, Leon Fleisher και Péter Eötvös, με την Εθνική Ορχήστρα της Λυών, τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Φράιμπουργκ, την Ορχήστρα ΝDR Elbphilharmonie και τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Γαλλικής Ραδιοφωνίας. Σολίστας στο Ensemble Intercontemporain από το 1988 έως το 1999, συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους σύγχρονους συνθέτες και παρουσίασε πρώτες εκτελέσεις έργων των Μπουλέζ, Franco Donatoni, György Ligeti κ.ά.

Το ενδιαφέρον του να κάνει το σύγχρονο ρεπερτόριο πιο κατανοητό στο κοινό τον οδήγησε να υλοποιήσει εργαστήρια και συναυλιακές παρουσιάσεις, ενώ έγραψε και το κείμενο του φιλμ “Schoenberg, le malentendu” (Σένμπεργκ, ο παρεξηγημένος), που συνόδευε την ηχογράφησή του με τα πιανιστικά άπαντα του συνθέτη το 2015. Έχει επίσης ηχογραφήσει έργα των Μπουλέζ, Gabriel Fauré, Claude Debussy, Béla Bartók και Luciano Berio. Του έχει απονεμηθεί το βραβείο Belmont για την αφοσίωσή του στη σύγχρονη μουσική. Διδάσκει πιάνο στο Ανώτατο Εθνικό Ωδείο του Παρισιού.