Η 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) είναι μία διοργάνωση του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-HELEXPO, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τους Συλλόγους Ελλήνων Εκδοτών και ανεξάρτητους εκδότες, με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στηρίζει την προβολή του ελληνικού βιβλίου διεθνώς οργανώνοντας τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης που αποτελεί τον κορυφαίο θεσμό προβολής του βιβλίου στη χώρα μας.
Οι βασικοί θεματικοί άξονες της φετινής έκθεσης είναι Λογοτεχνία και Μνήμη, Η προσφυγική εμπειρία και Βιβλίο και Performance, ενώ το καθιερωμένο πρόγραμμα εκδηλώσεων θα περιλαμβάνει παρουσιάσεις νέων εκδόσεων και συζητήσεις με συγγραφείς, ειδικό αφιέρωμα στην αστυνομική λογοτεχνία με τη συμμετοχή διακεκριμένων ξένων συγγραφέων, συναντήσεις μεταξύ των επαγγελματιών του βιβλίου, θεματικές εκθέσεις και προβολές, και βέβαια, το 5ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών, το 3ο Φεστιβάλ Μετάφρασης, καθώς και ποικίλες δράσεις στην Παιδική και Εφηβική Γωνιά, που φέτος θα έχει το δικό της ξεχωριστό Περίπτερο, στο κτήριο 14.
Επιπλέον, φέτος στο πλαίσιο της 15ης ΔΕΒΘ θα διοργανωθούν ιδιαίτερες συζητήσεις και ομιλίες για τα επαγγελματικά προβλήματα του εκδοτικού κλάδου, με έμφαση στην υποδοχή του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό, κυρίως στη Γαλλία αλλά και στο βαλκανικό χώρο, με τη συμμετοχή σημαντικών παραγόντων των εκδόσεων. «Η έκθεση βιβλίου της Θεσσαλονίκης θέλει να αφουγκράζεται τα προβλήματα του καιρού της, να τα συζητά με τη βοήθεια των βιβλίων και των ανθρώπων που τα γράφουν, τα αξιολογούν, τα μεταφράζουν, τα εκδίδουν», υπογραμμίζει ο διευθυντής της ΔΕΒΘ Μανώλης Πιμπλής. «Είναι μια έκθεση σκεπτόμενη, που προσπαθεί να καλλιεργήσει έναν δημιουργικό προβληματισμό. Αν θα θέλαμε να συνοψίσουμε τη στάση της ΔΕΒΘ με ένα σλόγκαν, αυτό θα ήταν “αφουγκραζόμαστε, διαβάζουμε, συζητάμε”».
Αναλυτικότερα, η φετινή, πολλαπλών δράσεων, διοργάνωση περιλαμβάνει:
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Τιμώμενες οι χώρες της Γαλλοφωνίας
Δέκα χρόνια μετά την έναρξη του θεσμού της τιμώμενης χώρας τον οποίο εγκαινίασε η Γαλλία, τιμώμενες θα είναι οι χώρες της Γαλλοφωνίας. Η 15η ΔΕΒΘ θα φιλοξενήσει σε ειδικά σχεδιασμένο Περίπτερο 350 τ.μ. μια πλειάδα συγγραφέων, εκδοτών, βιβλίων και εκδηλώσεων λόγου και τέχνης από το δίκτυο των γαλλόφωνων χωρών ανά τον κόσμο, σε συνεργασία με τη Γαλλική Πρεσβεία, τα Γαλλικά Ινστιτούτα Ελλάδος και Θεσσαλονίκης, τις γαλλικές προξενικές αρχές της Θεσσαλονίκης αλλά και με άλλες πρεσβείες και μορφωτικά ινστιτούτα του εξωτερικού.
Περισσότεροι από τριάντα γαλλόφωνοι συγγραφείς θα παρευρεθούν για να παρουσιάσουν το έργο τους, να συμμετάσχουν σε συζητήσεις και να εξηγήσουν τη σχέση τους με τη γαλλική γλώσσα, ανάμεσα στους οποίους οι Kaouther Adimi, Metin Arditi, Marion Billet, Barbara Cassin, Olivier Guez, Thomas Gunzig, Leslie Kaplan, Philippe Lechermeier, Yamen Manaï, Dominique Manotti, Laure Marchand, Daniel Maximin, Anna Moï, Gilles Ortlieb, Michel Piquemal, Nathalie Quintane, Claude Rizzo, François Soulages, Brina Svit, Sami Tchak, Fréderic Worms, αλλά και οι ελληνικής καταγωγής Άννα Αγγελοπούλου, Κατερίνα Δασκαλάκη, Γιάννης Κιουρτσάκης, Γιώργος Πρεβελάκης, κ.ά.
Όλα τα είδη του λόγου (μυθιστόρημα, ποίηση, δοκίμιο, θέατρο, κλπ.) αλλά και τα κόμικς, η φωτογραφία, η μουσική θα έχουν την τιμητική τους με παρουσιάσεις και συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης στο μεγάλο περίπτερο της Γαλλοφωνίας, το οποίο περιβάλλει κυκλικά τον κεντρικό χώρο εκδηλώσεων, την «αγορά». Στο πρόγραμμα συμπεριλαμβάνονται ψυχαγωγικά και παιδαγωγικά εργαστήρια για παιδιά, εργαστήρια ψηφιακών μέσων και γαστρονομικές παρουσιάσεις. Περισσότεροι από 40 εκδοτικοί οίκοι θα παρουσιάσουν την ποικιλομορφία του γραπτού λόγου στη γαλλική γλώσσα και η πόλη της Νίκαιας θα εορτάσει την αδελφοποίησή της με τη Θεσσαλονίκη.
Οι θεματικοί άξονες της 15ης ΔΕΒΘ
Η Δημοκρατία τον 21ο Αιώνα
Συνεχίζοντας να αναδεικνύει καίρια προβλήματα του σημερινού κόσμου, η ΔΕΒΘ συμμετέχει στην προσπάθεια να συζητηθεί σε βάθος η δημοκρατία ως ζητούμενο σε εποχή έξαρσης των εθνικισμών και αμφισβήτησης δημοκρατικών κεκτημένων, ακόμη και στην καρδιά της Ευρώπης. Διακόσια σαράντα χρόνια από τον θάνατο του Βολταίρου και πενήντα χρόνια από τον Μάη του ’68, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που δίνει τη δική της μάχη για τη δημοκρατία μέσα στην κρίση, η ΔΕΒΘ θέλει να υπενθυμίσει πως το αίτημα της δημοκρατίας παραμένει ζωντανό, πολύπλοκο και εκκρεμές, όπως σταθερά αποτυπώνεται στην ελληνική και παγκόσμια σύγχρονη λογοτεχνία, αλλά και σε πρόσφατες θεωρητικές αναζητήσεις. Θα διοργανωθούν συζητήσεις μεταξύ λογοτεχνών, ιστορικών, πολιτικών επιστημόνων, φιλοσόφων και δημοσιογράφων, με αφορμή την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή σχετικά με το θέμα της Δημοκρατίας σε κρίσιμους καιρούς.
Πιο συγκεκριμένα θα συζητηθούν τα εξής:
«Η άνοδος της ακροδεξιάς σήμερα: Αναλογίες και διαφορές με το παρελθόν»
«Μεταδημοκρατία: Βαίνουμε προς εμβάθυνση ή προς συρρίκνωση των δημοκρατικών θεσμών διεθνώς;»
«Ευρώπη, υπερεθνικοί θεσμοί, κοινωνικό συμβόλαιο: Πόσες κρατικές ή εθνικές αρμοδιότητες είμαστε διατεθειμένοι να παραχωρήσουμε και με ποιους όρους;»
«Δημοκρατία και οικονομία: Σχέση στοργής ή οργής; Υπάρχει αντινομία μεταξύ ελεύθερης αγοράς και δημοκρατίας;»
«ΜΜΕ και Δημοκρατία: Πώς μπορεί να αποφευχθεί ο έλεγχος των ΜΜΕ είτε από το κράτος είτε από μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα;»
Εξάλλου, τις ημέρες της έκθεσης συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εξέγερση του Μάη του ’68. Στο πλαίσιο αυτό, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού διοργανώνει ειδική έκθεση, ενώ σε συνεργασία με τα Γαλλικά Ινστιτούτα Ελλάδος και Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση με ομιλητές που συμμετείχαν ενεργά στο πολυδιάστατο αυτό επαναστατικό γεγονός.
Λογοτεχνία και Μνήμη
Προσεγγίζουμε τη λογοτεχνία ως φορέα συλλογικής, ατομικής και πολιτισμικής μνήμης που καθορίζει την ιστορική συνείδηση και, επομένως, το παρόν μας. Στο πλαίσιο αυτού του αφιερώματος θα πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις: α) για λογοτεχνικά είδη που προτάσσουν θέματα μνήμης και λήθης, όπως το μυθιστόρημα-ντοκουμέντο ή, αντίστροφα, το δοκίμιο με στοιχεία μυθιστορίας, β) για τo εβραϊκό βίωμα στον ελλαδικό χώρο και ευρύτερα, γ) για σημαντικές λογοτεχνικές επετείους συνδεδεμένες με τις εξής θεματικές: Λογοτεχνία και Θεσσαλονίκη (Ζωή Καρέλλη, Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης, Ηλίας Πετρόπουλος), Δημιουργία, Νόσος και Θεραπεία (Μαργαρίτα Καραπάνου, Κώστας Καρυωτάκης, Γιώργος Χειμωνάς), Γραφή και Πολιτική (Άρης Αλεξάνδρου, Γιάννης Μπεράτης, Νικόλας Κάλας).
Η προσφυγική εμπειρία: Μοιραζόμαστε Βιβλία, μοιραζόμαστε Πατρίδες*
Για τρίτη συνεχή χρονιά θα υλοποιηθούν δράσεις για μικρούς και μεγάλους και θα διοργανωθούν βιωματικά εργαστήρια, έκθεση φωτογραφίας, παρουσιάσεις σημαντικών βιβλίων που γράφτηκαν και μεταφράστηκαν στη γλώσσα μας με αφορμή την προσφυγική εμπειρία, καθώς και συζητήσεις με κύριο θέμα τη ζωή των προσφύγων, τη φωνή, τις ανάγκες, τις αγωνίες τους, το ζήτημα της ενσωμάτωσης τους, αλλά και την προσφορά τους στη χώρα μας. Η 15η ΔΕΒΘ, φιλοξενώντας μια θεματική ενότητα που βρίσκεται στο κέντρο των παγκόσμιων εξελίξεων, ιδιαιτέρως σύγχρονη και διανοητικά προκλητική, υπογραμμίζει τη σημασία της προσκαλώντας όλο τον κόσμο σε διάλογο.
*Τίτλος δράσης του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Βιβλίο και Performance
Οι πολλαπλές όψεις της λογοτεχνικής περιπέτειας: ένα δια-καλλιτεχνικό ταξίδι: Η σχέση του βιβλίου με τις τέχνες του θεάματος ευρύτερα και της performance ειδικότερα, θα διερευνηθεί μέσα από πρωτοποριακές αναγνώσεις, εικαστικές δράσεις, διαδραστικά εργαστήρια, θεατρικά ανεβάσματα ποιητικών και πεζογραφικών έργων, δρώμενα βασισμένα σε κλασικά ή νεότερα λογοτεχνικά κείμενα, που θα φιλοξενηθούν στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα «Μονόκερως». Στόχος είναι ο μετασχηματισμός της λογοτεχνικής περιπέτειας και η ανάδειξη της σχέσης του βιβλίου με άλλες μορφές τέχνης ως ενός δημιουργικού πεδίου συνάντησης μέσων και ανθρώπων που δίνει χώρο στην πολυσυλλεκτικότητα και την τόσο απαραίτητη για την ουσία της κάθε τέχνης, διεύρυνση των ορίων του ταξιδιού που αυτή προσφέρει.
Αστυνομική λογοτεχνία
Ένα μίνι αφιέρωμα στην αστυνομική λογοτεχνία, γαλλόφωνη και όχι μόνο, με τη συμμετοχή σημαντικών ξένων συγγραφέων, όπως οι Γάλλοι Jean-Bernard Pouy, Caryl Férey, ο Σουηδός Arne Dahl κ.ά.
Τα Φεστιβάλ της 15ης ΔΕΒΘ
5ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών
Ένα διήμερο φεστιβάλ που διοργανώνεται για πέμπτη χρονιά στα πλαίσια της ΔΕΒΘ και φέρνει σε επαφή το κοινό με την δυναμική νέα γενιά των Ελλήνων συγγραφέων και την πολυμορφία της σύγχρονης λογοτεχνίας. Οι ποικίλες εκφάνσεις του ποιητικού λόγου, το μυθιστόρημα, το διήγημα, η νουβέλα και οι υβριδικές μορφές αφήγησης παρουσιάζονται και αναδεικνύονται μέσα από μια σειρά συζητήσεων, συνεντεύξεων και αναγνώσεων με τους ίδιους τους συγγραφείς και άλλους ανθρώπους του λόγου.
Η γλώσσα της ποίησης που στοχάζεται και επινοεί, οι αφηγηματικοί λαβύρινθοι, οι δυναμικές της λογοτεχνικής κατασκευής και τα όριά της, το πολιτικό και το ηθικό, η αλήθεια και η ψευδαίσθηση, η ενηλικίωση και οι δύσκολες παραδοχές της, ο ρεαλισμός και το παράλογο, η Ιστορία και το ατομικό πεπρωμένο, ξεδιπλώνονται σε μια σειρά πυκνών παρουσιάσεων όπου οι νέοι-ες πεζογράφοι και ποιητές-τριες μας μιλούν για το έργο τους και την σχέση τους με τη γραφή και διαβάζουν αποσπάσματα από τα βιβλία τους.
Παράλληλα διοργανώνονται ανοιχτές συζητήσεις όπου οι συγγραφείς αλλά και το κοινό θα έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν με θεωρητικούς και κριτικούς λογοτεχνίας για τις πολλαπλές όψεις του σύγχρονου λογοτεχνικού πεδίου και τη σημασία της λογοτεχνίας στη ζωή μας. Το φεστιβάλ συντονίζει και επιμελείται η ποιήτρια Κατερίνα Ηλιοπούλου.
3ο Φεστιβάλ Μετάφρασης
Με τα λόγια του Paul Auster, «Οι μεταφραστές είναι οι αφανείς ήρωες της λογοτεχνίας, τα συχνά ξεχασμένα όργανα που επιτρέπουν στους διαφορετικούς πολιτισμούς να συνομιλήσουν μεταξύ τους, που μας δίνουν τη δυνατότητα να καταλάβουμε ότι όλοι, από κάθε μέρος του κόσμου, ζούμε στον ίδιο κόσμο». Επιχειρώντας την ανάδειξη της σημασίας των μεταφραστών και την αναγνώριση του ρόλου τους στην προώθηση της λογοτεχνίας, το Φεστιβάλ Μετάφρασης είναι για τρίτη χρονιά αφιερωμένο στους ανθρώπους αυτούς που διευκολύνουν την επικοινωνία μεταξύ των πολιτισμών. Μέσα από ποικίλες εκδηλώσεις που αφορούν τόσο την «εισαγωγή» της ξένης λογοτεχνίας στην Ελλάδα όσο και την «εξαγωγή» της ελληνικής λογοτεχνίας σε όλο τον κόσμο, και με τη συμμετοχή εκδοτών, συγγραφέων, επιμελητών και φυσικά, πολλών μεταφραστών, το 3ο Φεστιβάλ Μετάφρασης εστιάζει στα διαφορετικά είδη λογοτεχνικής μετάφρασης, συνομιλώντας με τις βασικές θεματικές της έκθεσης.
Παιδική Γωνιά – Γωνιά Εφήβων – Γωνιά Εκπαιδευτικών
Όπως κάθε χρόνο, οι εκδηλώσεις για παιδιά, εφήβους και εκπαιδευτικούς αποτελούν έναν από τους δυναμικότερους πόλους έλξης της ΔΕΒΘ. Οι ειδικά διαμορφωμένοι χώροι θα δώσουν τη σκυτάλη σε μικρούς και μεγαλύτερους βιβλιόφιλους προκειμένου να ανακαλύψουν τον κόσμο του βιβλίου καλύπτοντας όλα τα γούστα κι όλες τις θεματικές: Συναντήσεις με συγγραφείς, εικονογράφους, εκδότες και βιβλιοθηκονόμους, παρουσιάσεις βιβλίων, μουσικά, θεατρικά και εικαστικά δρώμενα με αφορμή βιβλία, επισκέψεις οργανωμένων ομάδων μαθητών, γνωριμία με δημιουργούς από το εξωτερικό, εκθέσεις εικονογράφησης, γωνιά ανάγνωσης και πολλές ακόμα μικρές και μεγαλύτερες εκπλήξεις!
Η 15η ΔΕΒΘ συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020.