Η οπτικοακουστική, σκηνική σύνθεση «Μαρμαρωμένες Τρωάδες» της Λουΐζας Κωστούλα, που βασίζεται στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη σε μετάφραση του Μιχάλη Κακογιάννη, ύστερα από την πρώτη παρουσίασή της στην αίθουσα αετωμάτων του Μουσείου της Αρχαίας Ολυμπίας (20 Απριλίου), πρόκειται να ανέβει στις 22 και 23 Μαΐου, στο Θέατρο του Ιδρύματος Μ. Κακογιάννης, με την Αγλαΐα Παππά στο ρόλο της Εκάβης.
Με αφορμή αυτή την ιδιαίτερη παράσταση, είχα την χαρά και την τιμή να ακούσω από την άλλη άκρη του ακουστικού μου την καθαρή, θερμή και βαθιά φωνή της Αγλαΐας Παππά, να μιλάει για οικουμενικά ζητήματα, ωραίες ¨συναντήσεις¨, μεγάλα έργα, σπουδαίους συγγραφείς και πολλά άλλα…
Σε μία σκοτεινή εποχή πολυδιάστατης κρίσης, όπου ιδέες, έννοιες και συναισθήματα καταρρέουν, τα λόγια της αλλά και η παρουσία της είναι μία αχτίδα φωτός!
Συνέντευξη: Ερριέττα Μπελέκου
Στις 22 και 23 Μαΐου θα έχουμε την ευκαιρία να σας δούμε στην παράσταση «Μαρμαρωμένες Τρωάδες», της Λουΐζας Κωστούλα, που πρόκειται να παρουσιαστεί στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Πείτε μας λίγα λόγια για την ιδέα πίσω από την παράσταση, που είναι εμπνευσμένη από τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη.
Το ¨ταξίδι¨ της παράστασης ξεκίνησε μέσα από τις παράλληλες εκδηλώσεις που γίνονται φέτος με την ευκαιρία της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην αίθουσα αετωμάτων του Μουσείου της Ολυμπίας, την παραμονή της τελετής της Αφής. Σκεφτήκαμε λοιπόν, και κυρίως η σκηνοθέτις, η σκηνική μας δράση να είναι ενταγμένη μέσα στο περιβάλλον χωρίς να χαλάσουμε την αρμονία του χώρου. Πιο πολύ προσπαθήσαμε να υποταχθούμε εμείς σ’ αυτό το τόσο επιβλητικό πράγμα. Πως άλλωστε να συναγωνιστείς ένα τέτοιο κάλλος; Η αρχική ιδέα ήταν να γίνει μία παράσταση όχι με την κλασική της μορφή αλλά με μία πιο σύγχρονη ματιά, όσον αφορά τη δομή του έργου και την σκηνική του παρουσίαση.
Η παράσταση παραμένει κοντά στο αρχικό κείμενο;
Φυσικά! Στην παράσταση διατρέχεται όλο το κείμενο του Ευριπίδη συντετμημένο, απλώς είναι μικρότερο. Υπάρχουν όλα τα χορικά και τα διαλογικά μέρη, όλα τα πρόσωπα -τα οποία παίζονται από τρεις ηθοποιούς-, με βασικό άξονα την Εκάβη, την οποία έχω επωμισθεί εγώ. Τον Ταλθύβιο υποδύεται ο Παναγιώτης Γαρμπής, ενώ η Λουΐζα Κωστούλα είναι η Ανδρομάχη και η Κασσάνδρα, και συγχρόνως κρατάει και τα χορικά μέρη, χειριζόμενη ζωντανά επί σκηνής ένα είδος μουσικής σύνθεσης, το οποίο έχει φτιάξει η ίδια. Υπάρχει ένας απόλυτος σεβασμός στο κείμενο αλλά και στη μετάφραση του Μιχάλη Κακογιάννη…
Μία μετάφραση που ¨γνωρίσατε¨ περίπου είκοσι χρόνια πριν, όταν συμμετείχατε στις «Τρωάδες» του Μιχάλη Κακογιάννη.
Ναι, στα πρώτα μου χρόνια, το 1996, είχα την μεγάλη τύχη να παίξω στην παράσταση του Μιχάλη Κακογιάννη… Είναι μία πολύ ευχάριστη και συγκινητική ¨συνάντηση¨. Ξέρετε, σαν να έχεις συναντηθεί κάποια στιγμή με κάτι και περνάνε τα χρόνια και το ξανασυναντάς διαφορετικά, με ωριμότητα, με άλλη αντίληψη για τα πράγματα. Αυτό όμως παραμένει το ίδιο! Έχει επίσης ενδιαφέρον το πόσο πολύ είχε καταγραφεί στη μνήμη μου η παράσταση αλλά και η πρόβα. Θυμάμαι ακόμα τον Μιχάλη Κακογιάννη, πως σκηνοθετούσε, τις παρατηρήσεις του, μέχρι και το κείμενο της μετάφρασης. Έχει απίστευτη ρυθμολογία και εξαιρετική μουσική αυτή η μετάφραση! Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι ο Μ. Κακογιάννης ήταν Κύπριος και οι Κύπριοι γνωρίζουν καλύτερα την μουσικότητα της γλώσσας απ’ ότι εμείς.
Ας επιστρέψουμε στη δική σας παράσταση… Θα θέλατε να μας δώσετε λίγες πληροφορίες γι’ αυτή την οπτικοακουστική, σκηνική σύνθεση που θα δούμε;
Η παράσταση στηρίζεται σε αυτό που λέμε «σύγχρονα πολυμέσα». Δηλαδή, έχει πολλή μουσική, η οποία είναι ηχητική σύνθεση της Λουΐζας Κωστούλα και για την παραγωγή της χρησιμοποιήθηκαν σύγχρονα μέσα. Συγχρόνως, υπάρχουν προβολές, που έχουν γίνει με εξαιρετική αισθητική προσέγγιση, οι οποίες διατρέχουν ολόκληρη την παράσταση.
Όσον αφορά το δικό σας ρόλο;
Τον ρόλο της Εκάβης; Αχ, τι να πω εγώ για την Εκάβη; Η Εκάβη είναι ένας ρόλος ορόσημο, όπως και όλοι οι ρόλοι στο αρχαίο δράμα. Και όταν λέω αρχαίο δράμα, εννοώ κωμωδία και τραγωδία. Αυτοί οι ρόλοι έχουν γραφεί για να ξεπερνάνε το μέτρο μας, είναι πρόσωπα οικουμενικά γιατί χειρίζονται τα βασικά ζητήματα της ζωής. Δεν αφορούν τα μικρότερα ατομικά μας ζητήματα που έχουμε μάθει τον τελευταίο αιώνα να ασχολούμαστε ή να βλέπουμε μέσα από την κλειδαρότρυπα στο σπίτι του άλλου.
Εδώ μιλάμε για μεγάλα θέματα που αφορούν την ανθρώπινη ύπαρξη. Τα πιο σπουδαία είναι η ζωή και ο θάνατος, και κατ’ επέκταση τι είδους ζωή και τι είδους θάνατος. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να ξέρουμε και να σκεφτόμαστε τι ζωή κάνουμε. Επίσης, με τι τρόπο φεύγουμε από τη ζωή. Αν φεύγουμε υποτελείς ή όχι. Βλέπετε ότι οι άνθρωποι αγωνίζονται παντού για την ελευθερία τους. Κανείς δεν θέλει φύγει από αυτή τη ζωή υποτελής… Αυτά είναι και τα θέματα που προσεγγίζουμε εμείς μέσα από την παράσταση.
Θέματα που ξεπερνάνε τις εποχές και μας αφορούν πάντα.
Ακριβώς έτσι! Μπορεί σήμερα να βλέπουμε αντίστοιχα ερεθίσματα, αλλά μην κοιτάμε μόνο το τώρα. Ο πόλεμος υπάρχει διαρκώς γύρω μας. Είναι σχεδόν μία διαστροφή της ανθρώπινης φύσης. Ξέρετε, κανένα ζώο δεν είναι τόσο άγριο με το δικό του είδος όσο είναι ο άνθρωπος. Είναι φορές που αν το σκεφτείς δεν το χωράει ο νους σου. Βία, βαρβαρότητα, ξεριζωμοί, πόλεμος, καταστροφή του είδους από το ίδιο το είδος. Και δεν λέω κάτι διαφορετικό, μια κοινοτοπία λέω.
Η παράστασή σας τί θέλει να πει στο σημερινό θεατή;
Αυτό που θέλει να πει και ο ίδιος ο Ευριπίδης στις «Τρωάδες»! Όταν έχουν μιλήσει τόσο μεγάλοι συγγραφείς, τι να πούμε εμείς; Είναι όλα μέσα στα κείμενα που έχουν αφήσει πίσω τους. Αυτά τα κείμενα είναι λαμπερά και φωτεινά, δεν έχουν τίποτα κρυφό που πρέπει να ψάξεις για να το βρεις. Στο φέρνουν μπροστά σου με μία απλότητα, αυτή την απλότητα που έχει η πραγματική σκέψη. Ένα και ένα κάνουν δύο! Εσύ τι θα κάνεις; Τα ερωτήματα που θέτουν αυτά τα έργα είναι σε άμεση σχέση με αυτόν που τα βλέπει. Εγώ στο είπα αυτό που είχα να πω. Εσύ τώρα τι θα κάνεις; Φυσικά και δεν πρόκειται να σου δώσουν την απάντηση. Σου δίνουν τη βάση για να σκεφτείς και να τοποθετηθείς απέναντι σε αυτά τα θέματα που σαφώς, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, αργά ή γρήγορα, θα σε απασχολήσουν.
Από εκεί και πέρα, κάθε παράσταση οφείλει να προκαλεί ένα μικρό ταρακούνημα για να ξυπνήσει κάτι μέσα στον καθένα. Οφείλει να προσφέρει σίγουρα και ευχαρίστηση -με μία πολύ ευρεία έννοια-, χαρά -πάλι με μία ευρεία έννοια-, αλλά και να δημιουργήσει εκείνη τη συνθήκη και εκείνον το χώρο που θα επιτρέψει στον θεατή να σκεφτεί. Να μην του κουνήσει το δάχτυλο από πάνω, αλλά ούτε και να τον κοιμίσει. Τόσο απλά.
Πως λειτούργησε η συνεργασία σας με την Λουΐζα Κωστούλα;
Υπέροχα! Η Λουίζα είναι ένα εξαιρετικό πλάσμα, έχει μία φοβερή αισθητική και δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε όλα. Πιστεύω πως θα μας απασχολήσει πολύ στο μέλλον…
Με ποια κριτήρια επιλέγετε την εκάστοτε συνεργασία σας;
Όσον αφορά την κάθε δουλειά που επιλέγω -το λέω αρκετά συχνά στις συνεντεύξεις που δίνω-, έχω δύο τρόπους να εργάζομαι ή μάλλον να συν- εργάζομαι. Από τη μία, να βρίσκομαι με καταξιωμένους σκηνοθέτες και να συνεχίζω διαρκώς την δική μου εκπαίδευση (όπως οι: Θεοδώρος Τερζόπουλος, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Ανατόλι Βασίλιεφ, παλαιότερα ο Λευτέρης Βογιατζής) και από την άλλη μεριά, κάθε φορά που έχω την δυνατότητα, να συνεργάζομαι συγχρόνως με νεώτερους ανθρώπους (όπως: ο Κωνσταντίνος Χατζής, η Λουΐζα Κωστούλα κ.α.) για δύο λόγους. Πρώτον, για να μου φρεσκάρουν εμένα το δικό μου μυαλό και, δεύτερον, για να μπορώ εγώ να τους μεταδώσω ό, τι έχω μάθει όλα αυτά τα χρόνια. Πρέπει να μεταδίδουμε τη γνώση μας. Αυτός που έρχεται, να μαθαίνει τι είχαν ¨κατακτήσει¨ οι προηγούμενοι. Πιστεύω πολύ σ’ αυτές τις ¨συναντήσεις¨.
Με αυτή την αφορμή ας μιλήσουμε και για μία άλλη ¨συνάντηση¨. Το καλοκαίρι θα συμμετέχετε και στην «Λυσιστράτη» του Μιχαήλ Μαρμαρινού.
Αυτή είναι άλλη μία φοβερή ¨συνάντηση¨ από όλες τις απόψεις! Δεν έχω ξαναπαίξει σε έργο του Αριστοφάνη. Έχω λοιπόν την χαρά να γνωρίσω έναν ιδιοφυή ποιητή· έναν δαιμόνιο και κρυφό ποιητή που έχει τον τρόπο να μιλάει για τα πολύ σοβαρά πράγματα με μία στροφή. Είναι κάτι διαφορετικό, η συνάντηση όμως γίνεται με τον ίδιο τρόπο. Ξέρετε, ο τρόπος της δουλειάς είναι κοινός. Η κωμωδία και η τραγωδία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Θέλω να φέρω ένα πιο ακραίο παράδειγμα. Θυμάμαι τρία χρόνια πριν, μόλις έφευγα από το Θέατρο Άττις, συνεργαζόμουν αμέσως μετά με τον Σταμάτη Κραουνάκη και τα παιδιά της Σπείρας- Σπείρας. Δεν άλλαζε τίποτα! Το πώς στεκόμουν πάνω στη σκηνή, στην μία και στην άλλη παράσταση, δεν είχε διαφορά. Εν πάση περιπτώσει, για να επιστρέψω στη «Λυσιστράτη», μόλις έχουμε ξεκινήσει τις πρόβες μας και είμαι πολύ χαρούμενη.
Ακούγεστε ενθουσιασμένη με όλα όσα καταπιάνεστε.
Μου το λένε συχνά! (γέλια) Αυτό όμως συμβαίνει όταν σε αφορά τόσο πολύ αυτό που κάνεις… Κι εμένα με αφορά! Μόλις πατήσω το πόδι μου στην πρόβα, όλη μου η προσωπικότητα είναι σε εκείνο το τώρα, σε εκείνη τη στιγμή. Το θέατρο με αφορά πολύ και είναι και το μεγάλο μου στήριγμα πάντα, καλώς ή κακώς…
Αλήθεια, πώς αντικρίζετε την σύγχρονη πραγματικότητα;
Δύσκολα! Ξέρετε όμως ποιο είναι το θέμα που θίγεται για μένα αυτή τη στιγμή; Το να μην συνηθίζουμε αυτά που βλέπουμε γύρω μας. Επειδή πλέον η πληροφόρηση είναι γρήγορη, τρομερή και από παντού, φτάνουμε σε ένα σημείο αυτό που την μία μέρα μας σοκάρει, την επόμενη να βρισκόμαστε συμφιλιωμένοι μαζί του. Αυτό με ανησυχεί βαθύτατα. Η συμφιλίωση με κάτι που λίγο πριν μας τάραξε σημαίνει αγρανάπαυση. Δεν σας κρύβω πως κι εγώ πιάνω συχνά τον εαυτό μου να το κάνει. Περνάω με τη μηχανή, βλέπω κάτι που με τραβάει και αν το δω δύο- τρεις φορές μπορεί και να το προσπεράσω. Δυστυχώς είναι η καθημερινότητά μας. Για να το αλλάξουμε όμως αυτό πρέπει να είμαστε διαρκώς σε μία αντίσταση. Στον εαυτό μου το λέω πρώτα.
Είστε αισιόδοξη για το μέλλον; Πιστεύετε πως θα αλλάξει κάτι προς το καλύτερο;
Δυστυχώς όχι. Η ελπίδα πάντα υπάρχει, αλλά δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξη… Δεν θα πάψω όμως να προσπαθώ.
Φτάνοντας στο τέλος της κουβέντας μας, μετά από όλα αυτά τα χρόνια θεατρικής διαδρομής, θα λέγατε ότι υπάρχει κάποιος ρόλος με τον οποίο επιθυμείτε να αναμετρηθείτε;
Να σας πω κάτι; Αν υπάρχει ένα πράγμα που με έλκει, αυτό είναι τα έργα και όχι οι ρόλοι. Ομολογώ λοιπόν ότι τα έργα του Σαίξπηρ με ελκύουν βαθύτατα. Αισθάνομαι ότι τα δικά μας έργα έχουν έναν αρκετά μεγάλο βαθμό δυσκολίας γιατί οι γέφυρές μας με το τότε έχουν κοπεί. Θα δείτε άλλωστε πως οι περισσότεροι σκηνοθέτες, μελετητές, φιλόλογοι σε όλο τον κόσμο τα πλησιάζουν με μεγάλη προσοχή και πάντα επισημαίνοντας αυτό που είπα παραπάνω. Από την άλλη, ειδικά για εμάς –το λέγαμε και στην πρόβα προχθές- είναι απίθανο το γεγονός ότι βρισκόμαστε στον ίδιο τόπο! Δηλαδή, μιλάμε για την Ακρόπολη και έχουμε αντίκρισμα κανονικό. Αυτό το πράγμα είναι μαγικό. Τι να λέμε τώρα…
Για να επανέλθω όμως στον Σαίξπηρ, νιώθω πως οι γέφυρές μου φτάνουν μέχρι εκεί. Ένα από τα αγαπημένα μου έργα είναι ο «Ριχάρδος Γ’» , το οποίο έχω ήδη παίξει. Θεωρώ πως είναι ένα πολύ επίκαιρο έργο, όσον αφορά την ανθρώπινη φύση και την κατάσταση που βρισκόμαστε, γιατί μιλάει για την άνοδο του ανθρώπου, την μετάβασή του από το σκοτάδι στο φως που πρέπει να γίνει με την απόλυτη πτώση… Και νομίζω ότι είμαστε στην πτώση.
*Σημ.: Στο τέλος, μου ζήτησε να αναφέρω όλους τους συντελεστές της παράστασης, τους οποίους και παραθέτω παρακάτω:
Σκηνοθεσία , μουσική, σύνθεση ήχου: Λουΐζα Κωστούλα (Violet Louise) – www.violetlouise.com
Οπτικός Σχεδιασμός: Βασίλης Κουντούρης (Studio 19)
Ηχητικός Σχεδιασμός: Κώστας Μπώκος (Studio19)
Δημιουργική ομάδα στα οπτικά υλικά: Νίκος Λεβαντής, Λουΐζα Κωστούλα, Βασίλης Κουντούρης
Κοστούμια: Λἰλιαν Ξυδιά
Βοηθός σκηνοθέτη: Eλίνα Μαντίδη
Ερμηνεύουν: Αγλαΐα Παππά, Παναγιώτης Γαρμπής, Λουΐζα Κωστούλα
~ Η παράσταση «Μαρμαρωμένες Τρωάδες» θα παρουσιαστεί στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, μόνο για δύο μέρες, στις 22 & 23 Μαΐου. Περισσότερες πληροφορίες
~ Η «Λυσιστράτη» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, η τρίτη καλοκαιρινή παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου για φέτος, θα κάνει πρεμιέρα 5 & 6 Αυγούστου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. Περισσότερες πληροφορίες