Στο έργο του The Location of Culture, o θεωρητικός της μεταποικιοκρατικής θεωρίας Homi Bhabha, εισάγει την έννοια του “τρίτου χώρου”, ως ένα πεδίο διαμόρφωσης της πολιτιστικής ταυτότητας – ατομικής και συλλογικής- που υπερβαίνει τον διαχωρισμό ανάμεσα σε επικρατούσα και υποτελή κουλτούρα (π.χ. αποικιοκράτης/αποικιοκρατούμενος, μέλος ενός κράτους/μετανάστης). Το υποκείμενο (στην περίπτωση του Bhabha το υποτελές υποκείμενο της αποικιοκρατίας) δημιουργεί έναν νέο, υβριδικό χώρο όπου η διαμόρφωση νέων ταυτοτήτων και τρόπων που αντιλαμβάνεται κανείς τον εαυτό του ατομικά και συλλογικά, είναι μία σύνθεση όλων των πολιτισμικών επιρροών, που επιτρέπει ανεξάντλητες δυνατότητες επανακαθορισμού τόσο της ατομικής όσο και της συλλογικής ταυτότητας. Αυτός ο τρίτος χώρος δεν αποτελεί το άθροισμα διαφορετικών πολιτισμών ούτε κατέχει μία θέση “μεταξύ” δύο αντιθέτων, αλλά είναι ένας χώρος δυναμικός και διαρκώς μεταβαλλόμενος που θέτει διαρκώς υπό αμφισβήτηση τις έννοιες της παράδοσης και της νεωτερικότητας, του παρόντος και του παρελθόντος, της εξουσίας και της αντίθεσης προς αυτήν.
Εμπνεόμενος από τον Bhabha, ο Αμερικανός θεωρητικός του αστικού χώρου Edward Soja, μεταφέρει την ιδέα του “τρίτου χώρου” στην προσέγγιση του αστικού τοπίου. Αντιτιθέμενος στην παραδοσιακή γραμμική αντίληψη του αστικού χώρου σαν κάτι το παγιωμένο, μονολιθικό, τετελεσμένο, προτείνει μια δυναμική, διαλεκτική προσέγγιση συνυφασμένη με τις κοινωνικές διαδικασίες διαμόρφωσής του: η πόλη είναι ένα περίπλοκο δίκτυο σχέσεων, ένα συνονθύλευμα σπαραγμάτων που δεν μπορεί να ερμηνευθεί βάσει μιας γραμμικής μετάβασης από μία ιστορική φάση στην επόμενη, αλλά βάσει κοινωνικών σχέσεων στο χώρο και της ανθρώπινης γεωγραφίας και πώς αυτή διαρκώς παράγει και μεταβάλλει τις σχέσεις στο χώρο.
Με το Dissolving Localities, οι καλλιτέχνες, επιχειρούν ένα διαπολιτισμικό διάλογο αφού συνδέουν πόλεις μεταξύ τους μέσω μίας ενιαίας και επαναλαμβανόμενης μεθοδολογίας με διαφορετικό κάθε φορά αποτέλεσμα: συνεργαζόμενοι πάντα με έναν καλλιτέχνη της πόλης στην οποία βρίσκονται, καταγράφουν εικόνες και ήχους – από πάρκα, αγορές, μνημεία, δρόμους, εκκλησίες κ.λ.π. – τις οποίες μετά ανασυνθέτουν ζωντανά επί σκηνής σε μία διαδικασία απρόσμενη τόσο για το κοινό όσο και για τους ίδιους. Στην πραγματικότητα, πολύ περισσότερο από έναν διαπολιτισμικό διάλογο, το Dissolving Localities επιτυγχάνει την επί σκηνής αναπαράσταση του “τρίτου χώρου”: η εκάστοτε πόλη επαναπροβάλλεται στους κατοίκους της ως σύνθεση των ίδιων της των σπαραγμάτων, ανασυντίθεται διαρκώς και με τρόπους αναπάντεχους επί σκηνής με τρόπο που καταργεί την έννοια της γραμμικής ιστορίας και της παγιωμένης αντίληψης του χώρου. Δημιουργείται έτσι το πεδίο για έναν ζωντανό διάλογο των κατοίκων με το τοπίο, την ιστορία, τις ταυτότητες που διαμορφώνουν και διαμορφώνονται στην πόλη, μια δημιουργική διαδικασία αμφισβήτησης και αναθεώρησης του οικείου και του καθημερινού η υπέρβαση του οποίου μας επιτρέπει να φανταστούμε τους μυριάδες διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να (συν)υπάρχουμε.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Info:
H Ακτίνα Σταθάκη είναι θεατρολόγος και παραγωγός και ειδικεύεται στις διεθνείς πολιτιστικές ανταλλαγές. Έχει εργαστεί μεταξύ άλλων στους οργανισμούς Joyce Theatre, Women’s Project Theatre, HERE arts center, New York City Center (Νέα Υόρκη), International Theatre Institute (Σαγκάη) ενώ πρόσφατα διετέλεσε ειδική σύμβουλος στον τομέα των διεθνών σχέσεων στο Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας .
Είναι καλλιτεχνική διευθύντρια του Μεσογειακού οργανισμού Between the Seas που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και την Αμερική με στόχο την προώθηση της σύγχρονης Μεσογειακής δημιουργίας διεθνώς και την ενδυνάμωση της ανεξάρτητης Μεσογειακής παραγωγής. Είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Για τη δουλειά της ως παραγωγός στη Νέα Υόρκη έχει λάβει το Time Warner Fellowship ενώ για το διαπολιτισμικό της έργο έχει λάβει το United Nations Alliance of Civilizations Fellowship.
* Η δημιουργία και η παρουσίαση του Dissolving Localities στην Αθήνα έχει την υποστήριξη του Οργανισμού ΝΕΟΝ και της Πρεσβείας του Ισραήλ.
Διαβάστε επίσης:
Dissolving Localities: Μία οπτικοακουστική περφόρμανς στην ΑΣΚΤ – 8 Οκτωβρίου 2018