Αλέκος Βρέττος – Φένια Παπαδόδημα και Τάκης Μπαρμπέρης: Για το 6ο Δεκαήμερο Ελληνικής Τζαζ στο Half Note

Τρεις καλλιτέχνες που συμμετέχουν στη φετινή διοργάνωση, και χαρακτηρίζονται για την προσωπική τους σφραγίδα στο χώρο και το ξεχωριστό και ενδιαφέρον μουσικό τους έργο απαντούν στις ερωτήσεις του Culturenow.gr για τον θεσμό του «Δεκαημέρου», το πρόγραμμα που θα μας παρουσιάσουν και τα άμεσα καλλιτεχνικά τους σχέδια!

Αλέκος Βρέττος, Φένια Παπαδόδημα και Τάκης Μπαρμπέρης στο Culturenow.gr! Καλή «ακρόαση…!»

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Το Half Note Jazz Club παρουσιάζει το 6ο Δεκαήμερο Ελληνικής Τζαζ! Πείτε μας την άποψή σας για ένα τέτοιο θεσμό και πώς νιώθετε ως καλλιτέχνης που θα εμφανιστείτε – στο πλαίσιο του δεκαημέρου αυτού –  σ’ έναν ιστορικό τζαζ χώρο όπως το Half Note που έχει φιλοξενήσει μεγάλα ονόματα της διεθνούς τζαζ σκηνής;

Αλέκος Βρέττος: Είναι μία αναγνώριση, καταρχήν, και τιμή συνάμα να με καλούν να παίξω τη μουσική μου σε έναν χώρο, μέσα στον οποίο έχω παρακολουθήσει μεγάλα ονόματα της jazz. Σαν μαθητές, τότε, δεν χάναμε ευκαιρία να πάμε στο Half Note για να ακούσουμε πράγματα που δεν έρχονταν συχνά στην Ελλάδα τότε. Ο, δε, θεσμός του Δεκαημέρου Ελληνικής Τζαζ είναι για τους Έλληνες τζαζίστες και μουσικούς εν γένει μία ευκαιρία να μάθουν ο ένας από τον άλλον. Τι κάνουμε, πώς και γιατί, είναι ερωτήματα τα οποία πρέπει να απαντώνται μεταξύ μας, πράγμα που δεν πολυγίνεται δυστυχώς. Επίσης, η προβολή που προσφέρει ένας τέτοιος χώρος στην δουλειά ενός μουσικού, από όπου και να είναι, είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την μετέπειτα πορεία του, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

Φένια Παπαδόδημα: Πιστεύω ότι είναι ζωτικής σημασίας η ύπαρξη ενός τέτοιου φεστιβάλ, όχι μόνο για τους Έλληνες καλλιτέχνες – δημιουργούς μιας νέας και αυθεντικής σκηνής, όχι μόνο για το ευρύ κοινό που ευαισθητοποιείται όλο και περισσότερο ως προς τον αναπροσδιορισμό της “ελληνικότητάς” του, αλλά και ως προς τους έφηβους κυρίως που αποτελούν το νέο δημιουργικό αίμα και έχουν την μεγάλη τύχη να δέχονται πιο πλούσια, απρόσμενα και αυθεντικά ερεθίσματα.

Πιστεύω πως έχει ανάγκη ο Έλληνας και ως δημιουργός και ως θεατής ν’ ανοίξει τους ορίζοντές του, να πειραματιστεί, να πάρει εντελώς  διαφορετικά ακούσματα, για να επιστρέψει στις δικές του ρίζες.

Έχει, επίσης, ανάγκη να δει και ν’ ακούσει επί σκηνής άλλους Έλληνες που το έχουν κάνει αυτό κι έχει αποφέρει καρπούς.  Γι’ αυτούς τους λόγους, το συγκεκριμένο φεστιβάλ είναι τεράστιας σημασίας για το ελληνικό κοινό αλλά και για τους καλλιτέχνες.

Τάκης Μπαρμπέρης: Αυτό που κάνει το Half Note εδώ και πολλά χρόνια -προς το τέλος κάθε σεζόν -να φιλοξενεί ελληνικά γκρουπ, μόνο θετικό μπορεί να χαρακτηριστεί. Είναι κάτι που έχουν ανάγκη οι Έλληνες δημιουργοί, να νιώσουν αυτήν τη στήριξη και καταξίωση από έναν τόσο ιστορικό και όμορφο χώρο.
Προσωπικά είμαι ακόμα πιο χαρούμενος γιατί έχω να παίξω στο Half Note από το 1998!!!

Cul.N.: Τι θα περιλαμβάνει το πρόγραμμα που θα παρουσιάσετε; Θα ακούσουμε κομμάτια από την προσωπική σας δισκογραφία αλλά και ενδεχόμενες εκπλήξεις ;

Α.Β.: Το πρόγραμμα που θα παρουσιάσουμε είναι jazz with a twist. Παίζουμε δικά μου κομμάτια και άλλων συνθετών (κυρίως των φίλων και των δασκάλων μου, που έχω αγαπήσει την μουσική τους) όπως οι Ara Dinkjian, Marcel Khalife, Simon Shaheen κ.α.

Συνήθως ο κόσμος όταν ακούει ούτι περιμένει κάτι το παραδοσιακό αλλά εμείς προσπαθούμε να ανατρέψουμε τις προσδοκίες τους με πολλά κομμάτια εκπλήξεις. Η μεγάλη πάντως έκπληξη θα είναι η εμφάνιση της Ελένης Βασιλειάδη (κανονάκι), η οποία, μπορώ να υποσχεθώ ότι θα σας συναρπάσει με τον ρόλο της στο γκρουπ.

Φ.Π.: Το πρόγραμμα που θα παρουσιάσουμε σ’ αυτές τις δύο βραδιές “Fenia Papadodima & Delos Project” περιλαμβάνει μόνο νέα κομμάτια, τα οποία αυτόν τον καιρό ηχογραφούνται και αποτελούν μέρος του άλμπουμ “Photini’s Delos”. Είναι δικά μου τραγούδια με αγγλικό στίχο, ως επί το πλείστον, καθώς και δύο αρχαία ινδικά κομμάτια τα οποία έχουμε διασκευάσει. Οι επιρροές που γέννησαν αυτό το υλικό είναι πολλές και από εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις. Ενδεικτικά αναφέρω τους Bill Frisell, Rokia Traore, Susheela Raman, Harold Budd, Sheila Chandra, Daniel Lanois και την ελληνική παραδοσιακή, κυρίως ηπειρώτικη, μουσική.

Τα κομμάτια έχει «σκηνοθετήσει» μουσικά, ο Γιώργος Παλαμιώτης. Χρησιμοποιώ αυτή την έκφραση γιατί είναι κάτι περισσότερο από μία απλή ενορχήστρωση.

Τ.Μ.: Το πρόγραμμα που θα παρουσιάσουμε βασίζεται κατ’ εξοχήν σε νέες ακυκλοφόρητες συνθέσεις μου και λίγες από την παλαιότερη δισκογραφία. Είναι ένα πρόγραμμα που έχουμε παίξει αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια. Επειδή η σύνθεση του γκρουπ είναι σταθερή (Μιχάλης Καπηλίδης, Γιώργος Γεωργιάδης και Μάνος Σαριδάκης), κάθε φορά, βασιζόμενοι στη στιγμή,  έχουμε την δυνατότητα πειραματισμών και ρίσκου. Αυτό είναι κάτι που μας κάνει να έχουμε πάντα ενέργεια και ενδιαφέρον για τη μουσική.

Cul.N.: Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια άνθιση της ελληνικής τζαζ με αφιερώματα (Φεστιβάλ Αθηνών, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών). Πώς εξηγείτε την μεγαλύτερη «εξωστρέφεια» της ελληνικής τζαζ τα τελευταία χρόνια και τι σημαίνει αυτό για έναν Έλληνα καλλιτέχνη;

Α.Β.: Δυστυχώς δεν είναι άνθηση. Είναι ανάγκη. Οι Έλληνες μουσικοί υπήρχαν και θα υπάρχουν, αλλά δεν ήταν ποτέ στο προσκήνιο σε σχέση με τους ξένους που έρχονταν εδώ να παίξουν όσο η οικονομική κατάσταση ήταν εντάξει. Μόνο μερικοί promoters στήριζαν την ελληνική τζαζ σκηνή και δυστυχώς τα μέσα για την προώθησή της ήταν πενιχρά. Δεν λέω ότι οι μουσικοί, βέβαια, έκαναν τις απαραίτητες κινήσεις που χρειάζονταν από μέρους τους. Δυστυχώς και εκεί υπήρχε κωλυσιεργία και παράπονο και μηδενισμός των πάντων. Η λεγόμενη “κρίση” πιστεύω ότι είναι μία ευκαιρία να τα βρούμε μουσικοί και promoters μία και καλή.

Οι promoters και οι μαγαζάτορες να μάθουν και να καταλάβουν ότι δεν είμαστε όλοι πανηγυρτζήδες και αρπακτικά και ότι έχουμε να πούμε πολλά πράγματα, και οι μουσικοί να καταλάβουν και να μάθουν ότι όποιος έχει μαγαζί ή χώρο συναυλιών δεν είναι εκεί για να εξυπηρετήσει την καριέρα κανενός. Όπως λέμε εμείς “από αυτό ζούμε και πρέπει να πληρωθούμε” έτσι και αυτοί από αυτό ζουν. Πρέπει να βρεθεί μία γενική λύση και συλλογική ούτως ώστε να γίνεται το σωστό που όλοι το θέλουν. Δε νομίζω ότι υπάρχει κάποιος μουσικός που θέλει να κλείσει κάποια σκηνή και δεν νομίζω επίσης ότι υπάρχει κάποιος promoter ή /και μαγαζάτορας που δεν θέλει να είναι εντάξει προς τον μουσικό. (ΒΕΒΑΙΩΣ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΒΓΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΑΚΟ ΟΝΟΜΑ!)

Φ.Π.: Πιστεύω ότι όλο και περισσότεροι νέοι Έλληνες δημιουργοί και ακροατές επιθυμούν και ονειρεύονται νέους δρόμους προσωπικής έκφρασης.

Είναι πια γεγονός, εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, ότι η ελληνική τζαζ σκηνή έχει  λόγο ύπαρξης. Έχει δώσει πολύ σοβαρά και αξιέπαινα δείγματα δράσης, παρ’ όλα αυτά παρέμενε στο περιθώριο. Τα τελευταία χρόνια, όμως, αυτή η σκηνή που ήταν πνιγμένη από την απόλυτη κυριαρχία του λαϊκού- έντεχνου ή και ποπ ελληνικού τραγουδιού, έχει αρχίσει να δίνει «το παρών» πολύ δυναμικά, καθ’ ότι όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες, είτε μουσικοί- συνθέτες είτε τραγουδιστές, έχουν να καταθέσουν ένα αληθινά άξιο έργο.

Αυτό δείχνει πολύ απλά ότι μόλις κατάφερε μία σοβαρή παιδεία να διεισδύσει στις συνειδήσεις ανθρώπων με ταλέντο, σπάζοντας τα κοινωνικοπολιτικά φράγματα που, κατά τη γνώμη μου, σπάνια ωφελούν την τέχνη, ευοδώθηκε μία άξια προσπάθεια αιώνων (!)…

Μιλάω για τον αγώνα αυτονόμησης και αφοσίωσης των καλλιτεχνών στο αντικείμενό τους. Σ’ αυτό συμμετέχει και το κοινό που όλο και περισσότερο ενδιαφέρεται για την ουσία της μουσικής και όχι για την προσωπική του εκτόνωση…

Τ.Μ.: Οι καλλιτέχνες, αν όντως είναι ειλικρινείς με την τέχνη τους, κάνουν αυτό που πιστεύουν και νοιώθουν. Δεν μπορούν να κάνουν κι αλλιώς! Από ’κει και πέρα πρέπει οι άλλοι να τους ανακαλύψουν, κάποιες φορές συμβαίνει, αλλά τις πιο πολλές φορές μάλλον τα πράγματα είναι πιο δύσκολα όσον αφορά στη συντήρηση και ενεργητικότητα ενός γκρουπ λόγω έλλειψης χώρων και βιοπορισμού.

Είμαι αισιόδοξος όμως γιατί ήδη μια νέα γενιά πολύ ταλαντούχων, μορφωμένων στη μουσική και δημιουργικών παιδιών είναι ήδη ενεργή και έπεται συνέχεια…

Cul.N.: Κύριε Βρέττο, τί είναι για εσάς ο συνδυασμός του παραδοσιακού στοιχείου με την τζαζ ; Τι συναισθήματα σας δημιουργεί και πώς ένα παραδοσιακό μουσικό όργανο (όπως έχουμε συνηθίσει να χαρακτηρίζουμε το ούτι) μπορεί να ενταχθεί σε ένα τζαζ φεστιβάλ;

Α.Β.: Ο συνδυασμός του παραδοσιακού, σε όποιο λαό και αν ανήκει, και της τζαζ έχει πολλές παραμέτρους, και μουσικές και αισθητικές. Κατά πρώτον, η αρχιτεκτονική της τζαζ επιτρέπει τις μίξεις των ιδιωμάτων επάνω στην πλατφόρμα του αυτοσχεδιασμού, στην οποία στηρίζονται οι περισσότερες μουσικές του κόσμου για να μην πω όλες. Κατά δεύτερον, όταν παίζεις μία αποστειρωμένη μορφή μουσικής η οποία σου αρέσει και την σπούδασες, δεν πρέπει να βάλεις το κομμάτι σου μέσα της. Πώς είναι δυνατόν να την κάνεις να ηχεί σαν κομμάτι σου εάν αφήσεις τον εαυτό σου απ’ έξω. Γι’ αυτό και ένα φεστιβάλ τζαζ μπορεί να συμπεριλάβει όλα τα ήδη της μουσικής εάν είναι αληθινά παιγμένα με αγάπη, στοργή και προδέρμ και όχι στα γρήγορα για να βγει η “δουλειά”.

Cul.N.: Ποιους καλλιτέχνες της παραδοσιακής μουσικής αλλά και της τζαζ θα εντάσσατε στις επιρροές σας;

Α.Β.: Είναι τόσες πολλές που δεν μου φτάνει μια εβδομάδα για να τις γράψω όλες. Επιλεκτικά θα ονομάσω τους δασκάλους μου και μερικούς φίλους που έχω παίξει μαζί τους και με έχουν επηρεάσει βαθύτατα: Marcel Khalife, Simon Shaheen, Τάκης Πατερέλης, Haig Yazdjian, Gilad Atzmon, κ.α.

Cul.N.: Κυρία Παπαδόδημα, η τζαζ είναι ένα είδος μουσικής που δίνει πολλά περιθώρια αυτοσχεδιασμού αλλά και συνδυασμού μουσικών ειδών. Εσείς ως ηθοποιός νιώθετε ακόμα μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης με βάση αυτό το γεγονός; Πόσο διαφορετική είναι η επικοινωνία σας με το κοινό όταν βρίσκεστε πάνω σε μία μουσική σκηνή από όταν ερμηνεύετε έναν θεατρικό ρόλο;

Φ.Π.: Η σχέση μου με το θέατρο μ’ έχει βοηθήσει στο να δημιουργώ ιστορίες, με χαρακτήρες μέσα από τη μουσική και τους στίχους που γράφω. Το ίδιο και η σχέση μου με το γραπτό λόγο – το Μάιο εκδίδεται το πρώτο μου κείμενο από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη με τίτλο “ Μια γάτα που τη λέγαν Μπίλλυ Χόλιντευ”. Χάρις σ’ αυτήν τη σχέση με το λόγο, έχω μάθει ότι η παρουσία μου στη σκηνή σαν μουσικός ή τραγουδίστρια είναι μέρος μίας ολοκληρωμένης “θεατρικής” πράξης είτε πρόκειται για θέατρο λόγου είτε για καθαρή μουσική. Πάντα υπάρχουν λέξεις πίσω από τη μουσική που ακούμε, όπως υπάρχει μουσική μέσα μας όταν διαβάζουμε ένα ποίημα.

Κάθε κομμάτι είτε αυτό έχει στίχους είτε όχι, αποτελεί κατά κάποιο τρόπο ένα μονόπρακτο, μας λέει  μία ιστορία ή αποσπάσματα- αναμνήσεις, μίας μη ειπωμένης ιστορίας. Το να καταφέρει ένας ηθοποιός να νιώσει ελεύθερος στη σκηνή είναι αποτέλεσμα πολλών χρόνων πείρας και διαρκούς εξάσκησης. Το ίδιο συμβαίνει και μ’ έναν τραγουδιστή. Ένας τραγουδιστής  όμως,  αφού βρει την ταυτότητά του, συνήθως την επαναλαμβάνει ασταμάτητα, εγκλωβισμένος στο κατόρθωμα του…
Στους ηθοποιούς είναι αλήθεια ότι η ευρηματικότητα είναι αναγκαίο… καλό…!

Cul.N.: Κύριε Μπαρμπέρη, πώς θα χαρακτηρίζατε μουσικά τον ήχο σας; Δεδομένου πως  συχνά τα όρια της τζαζ διευρύνονται με πιο πειραματικά ή ακόμα και world στοιχεία όπως στο «Πόρτο Κάγιο»…
Τ.Μ.: Πάντα ήμουν ανοιχτός σε όλες τις τάσεις της μουσικής από την  πιο παραδοσιακή και λαϊκή της έκφραση έως την πιο avantgarde. Αρκεί να μου κινεί συναισθήματα. Για μένα το rock, η jazz, η funk, η ινδική, η παραδοσιακή έχουν γίνει ένα γιατί είναι κάτι που αγαπώ πολύ.

Έμαθα να εκτιμώ πολύ ό, τι με συγκινεί. Απ την άλλη βέβαια το ότι είμαι κιθαρίστας και όχι ας πούμε ουτίστας, παίζει μεγάλο ρόλο στον τρόπο που εκφράζω όλες μου αυτές τις προτιμήσεις, μα πάνω απ’ όλα η jazz ματιά του μουσικού υλικού είναι αυτή που καθορίζει τη δημιουργία μου.

Cul.N.: Υπάρχουν επόμενα δισκογραφικά σχέδια που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Α.Β.: Βεβαίως και υπάρχουν και ετοιμάζονται σιγά – σιγά. Πιστεύω ότι η καινούργια δουλειά θα κυκλοφορήσει μέσα στο ’12 και θα είναι πολύ διαφορετική από ότι έχουμε συνηθίσει στο συγκεκριμένο είδος.

Φ.Π.: Αφού τελειώσουν οι ηχογραφήσεις του Delos, θα ήθελα να γράψω μουσική για ένα κλασσικό τζαζ τρίο πιάνο, τύμπανα, κοντραμπάσο, χρησιμοποιώντας τη φωνή σαν πνευστό  που μπορεί να μιμηθεί όλους τους πιθανούς ήχους, αλλά και να κινηθεί μελωδικά μέσα απ’  όλες τις επιρροές που έχω μέχρι σήμερα από την τζαζ, την ινδική και τη βυζαντινή μουσική. Θα ήθελα να λέγεται ‘’Seeing through bodies” και το θέμα του αυτό που περιγράφει. Όσα, δηλαδή, μπορεί να διαβάσει κανείς μέσα από ένα ανθρώπινο σώμα.

Τ.Μ.: Έχουμε ήδη ηχογραφήσει το μεγαλύτερο μέρος του υλικού για το νέο cd… Λογικά θα έπρεπε ήδη να κυκλοφορεί, αλλά η ασταθής και μεταβατική κατάσταση στη δισκογραφία και όχι μόνο, μας καθυστερεί και εμάς. Ελπίζω από Φθινόπωρο να κυκλοφορήσει…

24/04-25/04 Fenia Papadodima-Delos Project
26/04-27/04 Alekos Vretos Quartet
28/04-29/04 Takis Barberis Group

Στο πλαίσιο του Δεκαημέρου θα παίξουν επίσης:
19/04-20/04 Yiorgos Psihoyios Trio & Guests
21/04-22/04 Blues Bug