Το ατελιέ-κατοικία του Αλέκου Φασιανού βρίσκεται στη Χώρα της Κέας, Ιουλίδα. Είναι ένα σπίτι τυπικής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με θέα στο Αιγαίο βασισμένο στη λιτότητα και την καθαρότητα των μορφών. Επικρατεί ο λευκός ασβέστης σε ένα όμορφο διάλογο με το χρώμα ώχρα και την πέτρα. Ο Φασιανός ανακάλυψε την Κέα την άνοιξη του 1967 καθώς του ζητήθηκε να συνοδέψει μια οικογενειακή φίλη να εκπληρώσει ένα τάμα. Τον ξάφνιασε η ομορφιά του νησιού με τις αναπάντεχες και μυστικές παραλίες, τις κοιλάδες και τα πηγάδια και την διατηρημένη αρχιτεκτονικά Χώρα. Άρχισε να επισκέπτεται το νησί τακτικά καθώς ήταν πολύ κοντά στην Αθήνα και έτσι ήρθε σε επαφή με τους κατοίκους του νησιού που τον αγκάλιασαν και τον βοήθησαν να εξερευνήσει τον αρχαιολογικό πλούτο του. Η Κέα έχει αυτάρκεια στην κτηνοτροφία, στην αλιεία και στην καλλιέργεια και έτσι ο Φασιανός αποφάσισε να αγοράσει μια κατοικία για να μένει και να δημιουργεί εκεί τους καλοκαιρινούς μήνες. Εδώ φιλοξένησε φίλους καλλιτέχνες όπως τον Louis Aragon, τον Γιάννη Τσαρούχη, τη Niki de Saint Phalle, τον Jean Tinguely, τον Νίκο Στεφάνου και πολλούς άλλους. Το ατελιέ είναι γεμάτο με ιδιόχειρα προσωπικά αντικείμενα, παιχνίδια, κεραμικά, γλυπτά που δημιούργησε με τα πιο απλά υλικά. Όταν ο επισκέπτης μπει στον χώρο συναντάει το προσωπικό στίγμα του καλλιτέχνη σε κάθε γωνία του ατελιέ, από τα μεταλλικά κάγκελα, τα πόμολα στις πόρτες, μέχρι και τα επιζωγραφισμένα έπιπλα. Ο χώρος έχει ιδιαίτερη σημασία για την βαθύτερη κατανόηση του έργου, της αισθητικής και του τρόπου ζωής του καλλιτέχνη. Το ατελιέ – κατοικία βρίσκεται υπό την αιγίδα της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Αλέκος Φασιανός που έχει ως στόχο την προβολή και την διάδοση του συνολικού έργου του καλλιτέχνη. Το ατελιέ στην Κέα ανοίγει λίγους μήνες μετά το άνοιγμα του Μουσείου Αλέκος Φασιανός στην Αθήνα στις 26 Απριλίου του 2023.
*Το ατελιέ άνοιξε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2022, όπου διοργανώθηκε ένα διήμερο εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα παιδιά της Κέας σε συνεργασία με το Athens Design Forum και τον Δήμο της Κέας. Το ατελιέ ήταν επισκέψιμο κατόπιν ραντεβού.
Κείμενο Μαρίζας Φασιανού:
…Βρέθηκε τυχαία στην Κέα την Άνοιξη του 1967. Ο τόπος παρθένος, με ιστορία. Αγάπησε αμέσως την χώρα, την Ιουλίδα για την τοποθεσία της, την γραφικότητα και ιστορικότητα της. Τον πλησίασαν ντόπιοι και άρχισε μια φιλία μαζί τους, ύστερα από συζητήσεις για τις συνήθειες τους, τα επαγγέλματά τους -ήταν από τα ελάχιστα κυκλαδονήσια, όπου υπήρχαν καλλιεργήσιμες εκτάσεις, κτηνοτροφία, βυρσοδεψεία, μέχρι και εργοστάσιο εμαγιέ! Αυτό του άρεσε. Ήταν αυτάρκεις. Αγόρασε ένα μικρό σπιτάκι, τυπικής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής, με καμπύλες ντυμένες με λευκό ασβεστοκονίαμα, παραδοσιακή οροφή και θέα στο Αιγαίο από τα μικρά παράθυρά του.
Εκεί πήγαινε τα καλοκαίρια, όταν επέστρεφε από το βροχερό Παρίσι, για να χαρεί το κυκλαδικό φως, το οποίο λάτρευε, να ζωγραφίσει, να μαγειρέψει τα ψάρια, που ο ίδιος ψάρευε, να δεχθεί τους φίλους και θαυμαστές του, που ήθελαν να τον βλέπουν να δημιουργεί, πότε ζωγραφικά έργα, πότε αντικείμενα χρηστικά, παιχνίδια, γλυπτά και ό,τι άλλο με τα πιο απλά υλικά… Διαρκώς καταπιανόταν με κάτι μέσα στη «φωλιά του», στον οικείο αυτό χώρο, που όταν κουραζόταν και ήθελε να ξεκουραστεί ξάπλωνε στο λιτό, μικρό του κρεββάτι με τα υφαντά του κλινοσκεπάσματα. Ήταν λιτός, απλός ο Φασιανός όπως και οι χώροι του. Τα πάντα όμως…από τα έπιπλα μέχρι τα κουρτινόξυλα ήταν από το χέρι του. Η ταυτότητά του παντού. Το μεγαλείο της δημιουργικότητας, που αφήνει αιώνιο το προσωπικό του στίγμα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Αλέκος Φασιανός – Βιογραφία:
Ο Αλέκος Φασιανός (25 Οκτωβρίου 1935- 16 Ιανουαρίου 2022) γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών και έπειτα ζωγραφική από το 1956 έως το 1960 στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας στο εργαστήρι του Γιάννη Μόραλη. Μελέτησε την Αρχαία Ελληνική αγγειογραφία και τη Βυζαντινή εικονογραφία και παρακολούθησε μαθήματα του Γιάννη Τσαρούχη ο οποίος είχε μεγάλη επιρροή στο έργο του. Το 1960, με υποτροφία της Γαλλικής κυβέρνησης, μετακόμισε στο Παρίσι και σπούδασε λιθογραφία στην École des Beaux-Arts του Παρισιού.
Το 1963, επιστρέφει στην Αθήνα. Μαζί με τον αρχιτέκτονα Αντώνη Κεπετζή και τους καλλιτέχνες Βασίλη Σπεράντζα και Νίκο Στεφάνου μετακόμισαν σε ένα παλιό σπίτι στην Καλλιθέα, το οποίο τους παραχώρησε η Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών. Το επονομαζόμενο «στούντιο της Καλλιθέας» ήταν το ατελιέ τους και σημείο συνάντησης για καλλιτέχνες και ποιητές. Εκεί, ο Φασιανός ζωγράφισε τον πρώτο του «καπνίζοντα ποδηλάτη». Την ίδια περίοδο, σύχναζαν στο εμβληματικό αθηναϊκό καφέ Brazilian και συνδέθηκε φιλικά με διανοούμενους και καλλιτέχνες όπως τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Μίλτο Σαχτούρη και τον Ανδρέα Εμπειρίκο, με την παρότρυνση του οποίου δημιούργησε μια σειρά από ποδηλάτες με κυματιστά μαλλιά.
Το 1967, με την άνοδο της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, ο Φασιανός μετακόμισε μόνιμα στο Παρίσι. Δύο χρόνια αργότερα, συνδέθηκε φιλικά με τον θρυλικό έμπορο έργων τέχνης Paul Facchetti με τον οποίον ξεκίνησε μια δημιουργική συνεργασία δείχνοντας τα έργα του με καλλιτέχνες όπως οι Jean Paul Riopelle και Georges Mathieu. Τη δεκαετία του 1970, εκπροσωπήθηκε από τη γκαλερί του Αλέξανδρου Ιόλα, εκθέτωντας τα έργα του με τους Max Ernst, René Magritte, Giorgio de Chirico και Martial Raysse, στις γκαλερί του στο Παρίσι, την Νέα Υόρκη, την Ελβετία και το Μιλάνο.
Τα έργα του Φασιανού ταξίδεψαν από το Μάλμο στο Τόκιο, την Ζυρίχη, το Βερολίνο, το Μιλάνο και την Νέα Υόρκη και το 1983, ο Blaise Gautier οργάνωσε μια μονογραφική έκθεση των έργων του Φασιανού στο Centre Pompidou στο Παρίσι ως μέρος του περιοδικού «Revue parlée». Το 1985, το Chateau de Chenonceau στη Γαλλία, διοργάνωσε τη πρώτη του αναδρομική έκθεση. Ακολουθούσαν μια σειρά εκθέσεων σε γκαλερί και μουσεία σε όλο τον κόσμο και συμμετείχε σε σημαντικές εικαστικές διοργανώσεις όπως την Biennale της Βενετίας και του Σάο Πάολο.
Πέραν της ζωγραφικής, ο Φασιανός ασχολήθηκε ενεργά με τη συγγραφή, τη ποίηση, τη κεραμική, τη σκηνογραφία, το design και την αρχιτεκτονική. Δημιούργησε κοστούμια και τα σκηνικά για πολλά έργα, όπως Αμερική του Franz Kafka σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού το 1975, την Ελένη του Ευριπίδη, το 1976 καθώς και Όρνιθες και Λυσιστράτη του Αριστοφάνη το 1978 στο Εθνικό Θέατρο Αθηνών. Το 1980 επιμελήθηκε τη σκηνογραφία του θεατρικού Κεκλεισμένων των θυρών του Jean-Paul Sartre. Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Φασιανός εικονογράφησε πολυάριθμες εκδόσεις για συγγραφείς και ποιητές όπως τους Οδυσσέα Ελύτη, Κωνσταντίνο Καβάφη, Γιάννη Ρίτσο, Μίλτο Σαχτούρη, Κώστα Ταχτσή, Louis Aragon, Guillaume Apollinaire, Jacques Lacarrière, Paul Valéry, Fernando Arrabal και Jean-Marie Drot μεταξύ άλλων. Εικονογράφησε εκδόσεις περιορισμένης αρίθμησης με τον Bruno Roy, εκδότη της Fata Morgana και τον εκδότη André Biren. Ο Φασιανός ασχολήθηκε ενεργά και με το design, δημιουργώντας ποίκιλα χρηστικά αντικείμενα όπως έπιπλα και φωτιστικά μεταξύ άλλων για τον προσωπικό του χώρο.
Ο Φασιανός τιμήθηκε ως Επίτιμο Μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Τεχνών, παρασημοφορήθηκε ως Αξιωματικός του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών από τον Υπουργό Frédéric Mitterrand και το 2021 έλαβε το ανώτατο αξίωμα του Διοικητή του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων από την Υπουργό Πολιτισμού της Γαλλίας, Roselyne Bachelot-Narquin.
Photo credit: Kea – Courtesy Alekos Fassianos Estate Copyright Marco Arguello