Αλέξανδρος Διαμαντής: Ο Βέρθερος είναι η αισθηματική Βίβλος της επανάστασης

Το Θέατρο Σημείο παρουσιάζει την παράσταση “Βέρθερος”, ένα έργο βασισμένο στο μυθιστόρημα του J.W. Goethe, “Τα Πάθη του Νεαρού Βέρθερου”, σε σκηνοθεσία και σκηνική σύλληψη του Αλέξανδρου Διαμαντή.

«Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, υπάρχει η ανάγκη για ζωή, για επανάσταση. Ο Βέρθερος είναι η αισθηματική Βίβλος της επανάστασης και ο θάνατός του, η Σταύρωση», αναφέρει χαρακτηριστικά ο νεαρός δημιουργός, ο οποίος μας μίλησε για την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, το περίφημο επιστολικό μυθιστόρημα του Γκαίτε που αφορά κάθε εποχή, τον έρωτα, την επανάσταση και την ύπαρξη ή όχι της ελευθερίας στη ζωή ενός ανθρώπου.

Culture Now:  Από που προέκυψε η ανάγκη σας να ασχοληθείτε με την τέχνη του θεάτρου και πιο συγκεκριμένα με την σκηνοθεσία;

Αλέξανδρος Διαμαντής: Έχω μεγαλώσει σε θεατρική οικογένεια και το θέατρο υπήρχε πάντοτε στη ζωή μου. Ο σκοτεινός και ανάερος χώρος της σκηνής από όταν ήμουν παιδί, μου δημιουργούσε αίσθημα ασφάλειας και ηρεμίας. Μετά πήγα στην Καλών Τεχνών, σπούδασα Ιστορία και Θεωρία της Τέχνης και επιμελήθηκα ορισμένες εκθέσεις. Αλλά το θέατρο και προ πάντων η σκηνοθεσία δεν σταμάτησαν ποτέ να με γοητεύουν. Ένας σκηνοθέτης έχει την ευκαιρία να παίξει με όλες τις αισθήσεις, με όλες τις διαστάσεις και με όλα τα υλικά ταυτόχρονα. Νομίζω πως αυτή η πολυτελής και μοναδική καλλιτεχνική συνθήκη με ώθησε στη σκηνοθεσία.

C. N.: Στην πρώτη σας θεατρική δουλειά επιλέξατε να καταπιαστείτε με το εμβληματικό κλασικό μυθιστόρημα του Γκαίτε, “Τα Πάθη του Νεαρού Βέρθερου”, το οποίο έγραψε σε ηλικία 25 χρονών (1774). Γιατί; Ποια σημεία του έργου σας γοητεύσαν και αποφασίσατε να κάνετε μία παράσταση βασισμένη σε αυτό;

Αλ. Δ.: Ειλικρινά δεν μπορώ να σας απαντήσω με ακρίβεια. Ο Βέρθερος είναι ζωντανός και επαναστατικός, ένας πραγματικά νέος άνθρωπος. Ο Γκαίτε λέει ότι είναι θλιβερό αν δεν πιστέψει κανείς σε κάποιο σημείο της ζωής του ότι ο Βέρθερος έχει γραφτεί ειδικά γι’αυτόν. Όλοι έχουμε ζήσει καταστάσεις όμοιες με τον Βέρθερο, και ο νεαρός τρόπος γραφής του έχει έντονη αμεσότητα. Ως νέος που μιλάει για νέους και μιλάει σε νέους, ο Γκαίτε του Βέρθερου μου έγινε αμέσως οικείος. Πολύ οικειότερος από διάφορα άλλα κείμενα που είχα υπ’όψιν μου για την πρώτη μου δουλειά.

C. N.: Ποιος είναι ο θεματικός πυρήνας του έργου, σύμφωνα με την δική σας άποψη; Που στηρίχθηκε η σκηνική σας σύλληψη;

Αλ. Δ.: Ο Βέρθερος είναι ένας νέος άνθρωπος που ζει τη ζωή του με μεγάλη ένταση. Χορεύει, καυγαδίζει, ερωτεύεται, κάνει πλάκες, ξοδεύει τον εαυτό του χαριτωμένα ή άχαρα. Γνωρίζει και ερωτεύεται μια καταπληκτική κοπέλα, αλλά δεν θα μπορέσει (λόγω αφ’ενός των  συνθηκών, αφ’ετέρου λογω του άστατου χαρακτήρα του) ποτέ να βρεθεί μαζί της. Από τη θέση του ατυχούς ερωτευμένου, γνωρίζει πολλές από τις κενές, κακές και παράλογες συμπεριφορές των ανθρώπων και απεγνωσμένος από την ανελευθερία μέσα στην οποία καταδεχόμαστε να ζήσουμε, αυτοκτονεί. Στη σκηνοθεσία μου, εξετάζω κυρίως την τελευταία συνθήκη, την ύπαρξη δηλαδή ή όχι της ελευθερίας στη ζωή ενός ανθρώπου.

C. N.: Όσον αφορά την δημιουργική διαδικασία, καθώς και την σκηνοθετική προσέγγιση, ποιες ήταν οι σημαντικότερες προκλήσεις ή δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;

Αλ. Δ.: Ο Βέρθερος έχει γραφτεί ως επιστολικό μυθιστόρημα και έτσι στη μεταφορά του στη σκηνή υπήρξε εξαιρετικά δύσκολη η διατήρηση των ιδεών και της ατμόσφαιρας του κειμένου και ταυτόχρονα η αποφυγή της επανάληψης και της φλυαρίας. Η αμεσότητα, αυτό ήταν το πιο φιλόδοξο στοίχημα και ελπίζω να το κερδίσαμε.

C. N.: O σπαρακτικός και αδιέξοδος έρωτας οδηγεί τον νεαρό Βέρθερο στην αυτοκτονία ή σε μία «ελεύθερη έξοδο από τη ζωή», όπως αναφέρετε χαρακτηριστικά στο σκηνοθετικό σας σημείωμα. Τί συμβολίζει για εσάς αυτή του η πράξη;

Αλ. Δ.: Την ανάγκη μας για περισσότερη ελευθερία και τη σημασία του να πιστέψουμε στα αισθήματά μας. Επίσης, πρέπει να βγούμε λίγο από τους εαυτούς μας. Να δούμε την μεγάλη εικόνα. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, υπάρχει η ανάγκη για ζωή, για επανάσταση. Ο Βέρθερος είναι η αισθηματική Βίβλος της επανάστασης και ο θάνατός του, η Σταύρωση.

C. N.: Υπάρχουν σήμερα νέοι που πιστεύουν σε κάτι τόσο βαθιά, όπως ο ρομαντικός ήρωας που δημιούργησε ο Γκαίτε; Γιατί μας αφορά αυτή η ιστορία 242 χρόνια μετά;

Αλ. Δ.: Οι νέοι ζουν, μιλούν, κινούνται και πεθαίνουν από πίστη, από έρωτα, από αδιέξοδα εξ ίσου στον 21^ο και στον 18^ο ή σ’όποιον άλλο αιώνα. Η ζωή είναι μια σκληρή αλλά ευχάριστη δοκιμασία, με αινιγματικούς σκοπούς. Είπα πριν πως ο Βέρθερος είναι μια αισθηματική επαναστατική Βίβλος. Ως τέτοια, απευθύνεται στους νέους ανθρώπους, γιατί πρώτοι εκείνοι αντιλαμβάνονται σε κάθε εποχή την ανάγκη για ελευθερία. Σήμερα, όπως και χθες, υπάρχει μεγάλη δίψα να αποτινάξουμε δεσμά που δεν είναι απαραιτήτα σαφώς ορισμένα. Ο Βέρθερος μας αφορά γιατί ίσως υποδεικνύει έναν δρόμο ώστε να μην υπάρχει αυτή η δίψα και αύριο.

C. N.: Τί ελπίζετε να πάρει μαζί του ο θεατής, φεύγοντας από την παράστασή σας;

Αλ. Δ.: Πίστη στον εαυτό του καθώς και θέληση να προχωρήσει. Περισσότερο σεβασμό στην αξιοπρέπεια και στα αισθήματά του. Ας αγαπήσει, αν μπορεί, τον ήρωα και ας ζήσει και γι’αυτόν· αυτή άλλωστε υπήρξε και η ελπίδα του Γκαίτε, όταν έγραφε τον Βέρθερο.

C. N.: Μετά τον «Βέρθερο», έχετε κάποια επόμενα καλλιτεχνικά σχέδια;

Αλ. Δ.: Διάφορα, αλλά μάλλον ασαφή. Σ’αυτή τη φάση, προέχει ο Βέρθερος.

C. N.: Κλείνοντας, σε προσωπικό επίπεδο, ποιοι είναι οι στόχοι και οι προσδοκίες σας για το μέλλον, ως νέος άνθρωπος και καλλιτέχνης,

Αλ. Δ.: Δεν έχω προσωπικούς στόχους. Αρκεί να πάνε όλα καλά.

◊  Η παράσταση “Βέρθερος”, σε σκηνοθεσία και σκηνική σύλληψη του Αλέξανδρου Διαμαντή, παρουσιάζεται στο Θέατρο Σημείο. Περισσότερες πληροφορίες εδώ