Τα τελευταία χρόνια μας έχει εκπλήξει ευχάριστα με τις ενδιαφέρουσες σκηνοθετικές του προσεγγίσεις: Ακρότητες του Oυίλλιαμ Μαστροσιμόνε (Θέατρο Επί Κολωνώ), Το μπλε παλτό του Νίκυ Σίλβερ (Πολυχώρος Six D.O.G.S.), Όχι για αηδόνια του Τένεσι Ουίλιαμς (Θέατρο Αργώ), Πολύ κακό για το τίποτα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (Θέατρο Αργώ), Έρωτας και ραδιουργία του Φρήντριχ Σίλλερ (Θέατρο Επί Κολωνώ), Η νύχτα της ιγκουάνα του Τένεσι Ουίλιαμς (Θέατρο Αργώ).
Τη φετινή θεατρική περίοδο παρουσιάζει στο Σύγχρονο Θέατρο την παράσταση Τίμων ο Αθηναίος «…είδαμε και καλύτερες μέρες…», που αποτελεί την τέταρτη παραγωγή της Εταιρείας Θεάτρου «Υπερίων», την οποία ίδρυσε ο ίδιος το 2010.
Έχοντας αναλάβει την σκηνοθεσία και την μετάφραση, προσπαθεί να δώσει φωνή στο Σαιξπηρικό έργο Τίμων ο Αθηναίος που ελάχιστα έχει εξερευνηθεί, μεταφέροντάς το στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα της παράλογης πολυτέλειας και των αδικαιολόγητων υπερβολών.
Ο ταλαντούχος σκηνοθέτης, Αλέξανδρος Κοέν, μίλησε στο Culturenow.gr, μεταξύ άλλων, για το έργο, τους σταθερούς του συνοδοιπόρους και τα άμεσα μελλοντικά του σχέδια, έχοντας την αισιοδοξία ότι θα έρθουν και καλύτερες μέρες.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Συνέντευξη: Ερριέττα Μπελέκου
Culturenow.gr: Πως προέκυψε η ενασχόλησή σας με την τέχνη της σκηνοθεσίας; Περιγράψτε μας την πρώτη σας επαφή με τον μαγικό κόσμο του θεάτρου…
Αλέξανδρος Κοέν: Δεν πρωτοτύπησα. Η μητέρα μου είναι θεατρόφιλη, μ’ έπαιρνε μαζί στις παραστάσεις που έβλεπε, κι έτσι άρχισα ν’ αγαπάω κι εγώ το θέατρο. Αργότερα εφηβικές παραστάσεις που της στήναμε μόνοι μας, ύστερα παραστάσεις στο λύκειο… και κάπως έτσι η δραματική σχολή κατέληξε μονόδρομος.
Cul. N.: Στην μέχρι τώρα καλλιτεχνική σας πορεία, και παρά το νεαρό της ηλικίας σας, έχουμε ξεχωρίσει αξιόλογες δουλειές με αφετηρία συνήθως κλασικά έργα, που συγκλίνουν με σύγχρονες κοινωνικές συντεταγμένες..Τι είναι αυτό που σας κεντρίζει το ενδιαφέρον σε καθένα από αυτά, υπάρχει κάποια αόρατη γραμμή που συνδέει τα κείμενα με τα οποία καταπιάνεστε;
Α. Κ.: Αγαπάω πολύ τα κλασικά κείμενα. Επειδή έχουν ποίηση και μέγεθος. Επειδή μες απ’ αυτά μπορείς να μιλήσεις για τα πάντα. Επειδή η αυστηρή δομή τους σου επιτρέπει να δοκιμάσεις την πιο ακραία φόρμα.
Cul. N.: Η νέα χρονιά σας βρίσκει στο Σύγχρονο Θέατρο, να συνδιαλέγεστε με την τραγωδία του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ “Τίμων ο Αθηναίος”, μια ιστορία παρακμής και σπατάλης. Ποια στοιχεία του κειμένου σας γοήτευσαν και πήρατε την απόφαση να του δώσετε “φωνή”, μιας και πρόκειται για ένα έργο που έχει να παρουσιαστεί στο Αθηναϊκό κοινό από το 1978;
Α. Κ.: Συνήθως δε γοητεύομαι από την επικαιρότητα των κειμένων, όμως, το συγκεκριμένο είναι σαν να μιλάει για το Τώρα μας. Πάντως, πέρα από την επικαιρικότητά του, μ’ ενδιαφέρει αυτή η νέα φόρμα που πάει να δημιουργήσει ο Σαίξπηρ στην περίοδο της ωριμότητάς του. Ασφυκτιά και αναζητά ένα νέο είδος που δε θα είναι ούτε τραγωδία, ούτε κωμωδία, ούτε ιστορικό δράμα. Το εγχείρημά του δεν ολοκληρώνεται ποτέ, όμως, αφήνει τα σπέρματα ενός νέου είδους που σήμερα φαίνεται εξαιρετικά μοντέρνο.
Cul. N.: Ποιες είναι οι αντιστοιχίες του με την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα; Τι επιχειρεί να σχολιάσει η δική σας σκηνοθετική προσέγγιση;
Α. Κ.: Η παράστασή μας μεταφέρει τον σαιξπηρικό περίγυρο του «Τίμωνα» στο περιβάλλον των σύγχρονών μας περιώνυμων σχεδιαστών μόδας. Ύστερα από μια παρατεταμένη περίοδο σπατάλης και εύκολου χρήματος η κατάληξη δεν μπορεί να είναι άλλη από την απομόνωση και το σκοτάδι.
Cul. N.: Εκτός από την σκηνοθεσία έχετε αναλάβει και την μετάφραση, που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του σκηνικού οικοδομήματος. Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στην προσπάθειά σας να φέρετε ένα κείμενο του τότε κοντά στο κοινό του σήμερα;
Α. Κ.: Μεταφράζοντάς το δεν είχα καθόλου έγνοια να το φέρω κοντά στο σήμερα. Το μόνο που ήθελα ήταν να υπηρετήσω την ποίηση και τα υψηλά του νοήματα. Είναι πολύ επίπονη διαδικασία, πολλές φορές δουλεύοντάς το πίστευα πως δε θα καταφέρω να το ολοκληρώσω, όμως, η χαρά που παίρνεις απ’ αυτό είναι απίστευτη. Άξιζε τον κόπο.
Cul. N.: «…Είδαμε και καλύτερες μέρες…». Τι συμβολίζει ο υπότιτλος που προσθέσατε;
Α. Κ.: Ο υπότιτλος είναι από ένα μονόλογο της Φλαβίας στο έργο, όταν ο Τίμων έχει πια χρεοκοπήσει και έχει εγκαταλειφθεί από τους φίλους του. Η Φλαβία είναι ο μόνος άνθρωπος που του συμπαραστέκεται στην κατρακύλα και είναι ο μόνος άνθρωπος στον οποίο δίνει ο Τίμων την ευχή του. Η Φλαβία μάς προτείνει να μη χάνουμε τη μνήμη μας. Υπενθυμίζει στο περιβάλλον του Τίμωνα πως δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τα οφέλη που απολαύσαμε από έναν άνθρωπο τώρα που εκείνος δεν μπορεί να συνεχίσει να μας ωφελεί.
Cul. N.: Σ’ αυτό το καλλιτεχνικό σας εγχείρημα έχετε κάποιους σταθερούς αλλά και καινούριους συνοδοιπόρους. Με ποια κριτήρια επιλέξατε αυτούς που θα σας πλαισιώνουν;
Α. Κ.: Η επιλογή είναι πάντα μια πολύ συγκινητική διαδικασία. Πιστεύω πολύ στους συνοδοιπόρους. Δεν είναι τυχαίο πως στις τέσσερις δουλειές που έχει κάνει ως τώρα η Εταιρεία Θεάτρου Υπερίων έχει πάντα τους ίδιους πολύτιμους συντελεστές στη σκηνογραφία, στους φωτισμούς και στην κινησιολογία (Χριστίνα Κωστέα, Κατερίνα Μαραγκουδάκη, Φρόσω Κορρού). Όσο για τους ηθοποιούς είναι άνθρωποι που με γοητεύουν πολύ και επί σκηνής αλλά και εκτός. Θέλω πολύ να γνωρίζω καινούργιους ανθρώπους και να μοιραζόμαστε τον ίδιο στόχο. Και στο επίπεδο αυτό υπήρξα πάντα τυχερός.
Cul. N.: Πόσο δύσκολος είναι, εν μέσω κρίσης, ο ρόλος του σκηνοθέτη και ποιο το ρίσκο μίας παράστασης;
Α. Κ: Εν μέσω κρίσεως το μεγαλύτερο ρίσκο είναι, νομίζω, του παραγωγού. Μιλάμε για μια πολυπρόσωπη παραγωγή με υλικοτεχνικές απαιτήσεις.
Cul. N.: Μπορεί το θέατρο να δράσει “πολιτικά”, να αφυπνίσει ή να δώσει διεξόδους στις σύγχρονες ανησυχίες και τα αδιέξοδα;
Α. Κ.: Η απάντηση είναι εύκολη. Να αφυπνίσει: μπορεί. Να δώσει διεξόδους: αμφιβάλλω. Άλλωστε δεν είναι αυτός ο ρόλος της. Η τέχνη σου παρουσιάζει μπροστά σου ζωντανά παραδείγματα, ώστε να μπορέσεις να εντοπίσεις κοινά στοιχεία που συμβαίνουν και στη ζωή σου, κι ύστερα ν’ αποφασίσεις πώς θα δράσεις. Καλύτερη ορατότητα σου δίνει η τέχνη, όχι λύσεις.
Cul. N.: Μας έχετε συνηθίσει σε παραστάσεις με ρυθμό, ένταση και χημεία μεταξύ συντελεστών, που αφήνουν στο κοινό τις καλύτερες εντυπώσεις! Ποια είναι τα σχέδιά σας, μόλις επιστρέψετε στο “εργαστήρι της δημιουργίας”;
Α. Κ.: Κατ’ αρχάς σας ευχαριστώ για το σχόλιό σας. Μακάρι να είναι έτσι! Τα σχέδια είναι πολλά. Και περιλαμβάνουν μεγάλα κείμενα και ενδιαφέρουσες συναντήσεις με γοητευτικούς καλλιτέχνες. Αυτό που ήδη δρομολογείται –μια και κάνει πρεμιέρα στις 5 Φεβρουαρίου– είναι η «Αγριόπαπια» του Χένρικ Ίψεν στο Beton7 στα πλαίσια ενός εξαιρετικά ενδιαφέροντος φεστιβάλ που έχει στήσει εκεί με πολλή μελέτη και φροντίδα ο Πέρης Μιχαηλίδης. Πρόκειται για ένα αριστουργηματικό κείμενο του Ίψεν – από τα εντελώς κορυφαία του.
Cul. N.: Ως εκπρόσωπος της νέας γενιάς, τι πιστεύετε, θα δούμε τελικά καλύτερες μέρες;
Α. Κ.: Οφείλω να το πιστεύω. Αλλά το πιστεύω και ουσιαστικά. Δε γίνεται να μη διδαχτούμε κάτι απ’ όλη αυτή τη δυσχέρεια. Χαμένος κόπος ήταν; Αποκλείεται. Είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος.
Η Εταιρεία Θεάτρου «Υπερίων» σε συνεργασία με την «Εταιρεία Θεάτρου» παρουσιάζουν το έργο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ «Τίμων ο Αθηναίος» σε μετάφραση και σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Κοέν, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Σύγχρονο Θέατρο.
