Ο Μάικλ Χάαγκ, συγγραφέας, φωτογράφος και εκδότης ο ίδιος, καταγράφει και παρουσιάζει την Ιστορία, την κοινωνική και πολιτική ανθρωπογεωγραφία αλλά και τη φιλολογική και πολυπολιτισμική πλευρά της Αλεξάνδρειας μέσα από τη βιογραφία τριών λογοτεχνικών προσωπικοτήτων, παγκόσμιας εμβέλειας. Ιχνογραφώντας το πορτρέτο των Φόρστερ, Καβάφη και Ντάρρελ φιλοτεχνεί πρωτίστως το πορτρέτο μιας οικουμενικής πόλης, που στην ακμή της υπήρξε ένα από τα κέντρα του κοσμοπολιτισμού και αναπαράγει τη σχέση της με τον ελληνισμό και γενικότερα με τον δυτικό πολιτισμό.
Ο Χάαγκ πετυχαίνει να αναδημιουργήσει την εικόνα και την ατμόσφαιρα μιας πόλης ανασυνθέτοντας τη ζωή των κατοίκων της με κάθε λεπτομέρεια και να τονίσει την πολιτισμική της ευμάρεια μέσα από τις τρεις αυτές μεγάλες μορφές των γραμμάτων αλλά και όσων άλλων προσωπικοτήτων κινούνταν δορυφορικά γύρω τους. Η Αλεξάνδρεια αναφαίνεται ως τόπος έλξης σημαντικών ανθρώπων του πνεύματος αλλά και του εμπορίου, όπως ο Μπενάκης, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της διασποράς, η Ελληνική Λέσχη κοντά στο ελληνοορθόδοξο Πατριαρχείο, ο Μιχαήλ Συναδινός, ο Γκαστόν Ζανανίρι με το όνειρο για ένα νέο μεσογειακό πολιτισμό, η Εύα Κοέν, η Ροζέτ ντε Μενάς και πολλοί άλλοι οι οποίοι έζησαν στην ιστορική πόλη που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος και τη σφράγισαν με την παρουσία τους.
Το βιβλίο είναι βασισμένο σε ένα εκτενές αρχειακό και φωτογραφικό υλικό που αποτελείται από ημερολόγια, συνεντεύξεις και επιστολές και γι’ αυτό τον λόγο αποτελεί πλέον μια σημαντική πηγή για τον μελλοντικό μελετητή της Αλεξάνδρειας, μιας πόλης που είχε ισχυρούς δεσμούς με τη δύση αν και βρίσκεται στην Αφρική, καθώς ο αναγνώστης «ακούει» κυριολεκτικά τη δική της φωνή κατά την αναγνωστική διαδικασία, «μυρίζει» τα δικά της αρώματα, βυθίζεται στον δικό της πολιτισμό.
Η Ιστορία της πόλης ξεδιπλώνεται μέσα από τις ζωές των κατοίκων της που βίωσαν δύο παγκόσμιους πολέμους, αλλά και μια τεράστια κοσμοπολίτικη κι εμπορική έκρηξη. Η διερεύνηση της ελληνικής, της εβραϊκής και της ιταλικής κοινότητας, η σχέση αυτών των κοινοτήτων με την πολυπολιτισμική της ποικιλομορφία που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα της πόλης είναι επίσης ουσιαστική για την κατανόηση της εξέλιξης της Αλεξάνδρειας από τη δημιουργία της ως την εποχή του Νάσερ και μετέπειτα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Έτσι ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου έχει την ευκαιρία να κάνει ένα ταξίδι στην Ιστορία της Μεσογείου και να νιώσει την ατμόσφαιρα της εποχής με τον πλέον παραστατικό τρόπο. Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου περιδιαβαίνει από την Κορνίς στα στενά σοκάκια, από τον όρμο Στάνλεϊ στην οδό Φουάντ και από εκεί στην περίφημη Σερίφ Πασά και στη σημαντική οδό του σταθμού Ράμλι.
Θαυμάζει τα ιστορικά και αρχιτεκτονικά μνημεία που ξεδιπλώνονται μπροστά του και οριοθετούν τη σημασία τους στον χρόνο. Ταυτόχρονα, όμως, γίνεται κοινωνός προσωπικών εμπειριών των τριών προσωπικοτήτων και του τρόπου ζωής τους, βλέποντας τις μεγάλες αλλαγές που συντελούνταν σε ατομικό, κοινωνικό, διπλωματικό, πολιτικό επίπεδο. Η πόλη σκιαγραφείται εν τω βάθει, και ο Χάαγκ προβάλλει εξίσου τις συναισθηματικές ροές που συνδέουν την Αλεξάνδρεια με τον ελληνισμό και την εξέλιξή του σε μια εποχή ουσιαστικών αλλαγών.
Η μετάφραση του Αντώνη Καλοκύρη δίνει ένα αξιόλογο γλωσσικά και αισθητικά κείμενο που διαβάζεται απρόσκοπτα και αναδεικνύει στην ελληνική του μορφή το κείμενο του Χάαγκ. Πρόκειται για ένα βιβλίο ιδιαίτερα σημαντικό για όποιον θέλει να γνωρίσει την Αλεξάνδρεια των Πτολεμαίων και της αναβίωσης ενός ιστορικού ονείρου αλλά και των δυνάμεων εκείνων που τη συνέτριψαν και την οδήγησαν στην καθολική εθνικοποίηση του 1961, στη δικτατορία του Νάσερ, στον καταστροφικό πόλεμο του 1967 κατά του Ισραήλ και στη μετέπειτα προσπάθεια μεταστροφής της προς τον φιλελευθερισμό μετά τον θάνατο του Νάσερ το 1970.
Την Αλεξάνδρεια των πολλών και διαφορετικών στιγμών, που από την απόλυτη ακμή, τον πλούτο και την ιστορική και κοινωνική ευμάρεια πέρασε στην κοινωνική ανισότητα, στη φτώχεια, στην ραγδαία αύξηση του πληθυσμού στον ισλαμικό συντηρητισμό. Την Αλεξάνδρεια της πολλαπλής θέασης και εκτίμησης, αφού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Χάαγκ στο έργο του: Για όσους θέλουν να δουν την πόλη, ισχύουν τα λόγια του Πλωτίνου: “Για κάθε θέαση απαιτείται ένα μάτι προσαρμοσμένο σε ό,τι αντικρίζει”».
Διαβάστε επίσης:
Αλεξάνδρεια, η πόλη της μνήμης – Michael Haag