Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Αλέξανδρος Σωτηρίου επιλέγει να παρουσίασει στο θέατρο «Τζένη Καρέζη» ένα έργο ωμό και συνάμα ποιητικό, γραμμένο από τον συγγραφέα Μπερνάρ Μαρί Κολτές το 1979. Ο «Αγώνας Νέγρου και Σκύλων» πρόκειται για ένα έργο που θα μπορούσε να θεωρηθεί άκρως επίκαιρο: μια αιχμηρή απάντηση στα ακραία φαινόμενα που αντιμετωπίζει ή απλά παρατηρεί από απόσταση ασφαλείας ο 21ος αιώνας.
Η σκηνοθετική προσέγγιση του Αλέξανδρου Σωτηρίου μάς υπενθυμίζει πως το θέατρο είναι ένας χώρος ελευθερίας και ένας χώρος κάθαρσης για τον θεατή που γίνεται αναπόσπαστο μέρος του έργου. Μιλήσαμε, λοιπόν, μαζί του για φλέγοντα ζητήματα της εποχής μας, όπως είναι ο ρατσισμός, αλλά και για τη δύναμη του ανθρώπου να φέρει την αλλαγή. Η τέχνη, που για τόσο μεγάλο διάστημα παραγκωνίστηκε λόγω της πανδημίας, επανέρχεται γεμάτη κοινωνικό προβληματισμό και δύναμη για ένα καινούργιο μέλλον.
-Ο Αγώνας Νέγρου και Σκύλων είναι ένα σκληρό έργο, που αποτυπώνει την αποικιοκρατική ιστορία της Ευρώπης. Ποιοι ήταν οι λόγοι που σας ώθησαν να το επιλέξετε;
Διανύουμε μια εποχή, όπου η Δύση θερίζει αυτά που έσπειρε επί αιώνες σε όλες τις φτωχές γωνίες του κόσμου μας. Καλλιέργησε με συνέπεια τη βία και την εκμετάλλευση, με σκοπό την δική της πολιτισμική και τεχνολογική ανάπτυξη. Η Αφρική, όπως αποτυπώνεται μέσα απ’ το έργο του Μπερνάρ Μαρί Κολτές, μας φανερώνει ανάγλυφα τη ρίζα της δυσκολίας στη συνύπαρξη μεταξύ των ανθρώπων. Το κέρδος είναι πάνω απ’ τον άνθρωπο. Το συμφέρον γεννά τον ρατσισμό. Ο Αγώνας Νέγρου και Σκύλων παρ’ όλη την κυνικότητα του σαν έργο, κρύβει μέσα του την ελπίδα, ότι όταν ο άνθρωπος θέλει πραγματικά να αλλάξει τον κόσμο του προς το καλύτερο, έχει την δύναμη και την αντοχή να το κάνει. Αρκεί να το θέλει πραγματικά.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
-Βρίσκετε παραλληλισμούς μεταξύ του έργου του Μπερνάρ Μαρί Κολτές, που γράφτηκε το 1979, και της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, με εργατικά ατυχήματα και επιθέσεις κατά μεταναστών-εργατών;
Η νοοτροπία είναι ακριβώς η ίδια, όπως και στο έργο του Κολτές, και ας έχουν περάσει σαράντα ένα χρόνια από όταν το έγραψε. Η Ελλάδα και κατ’ επέκταση η Ευρώπη έχει ακόμα αρκετές αγκυλώσεις απέναντι στην διαφορετικότητα των ανθρώπων, είτε αυτή έχει να κάνει με το χρώμα, είτε με την καταγωγή, είτε με τον σεξουαλικό προσδιορισμό του κάθε ατόμου. Έχουμε δρόμο ακόμα μέχρι να νικήσουμε τον φόβο για τον απέναντι μας. Πολλές φορές προτιμούμε να κρατήσουμε την ασφάλεια της άγνοιας, απ’ το να πάρουμε το ρίσκο να έρθουμε κοντά στον άλλον και να τον κατανοήσουμε.
-Η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι ένα φαινόμενο που διατρέχει την ανθρώπινη ιστορία. Βρίσκετε πως το θέατρο μπορεί να είναι ένα μέσο που ευαισθητοποιεί δραστικά το κοινό;
Το θέατρο απ’ την ίδια του τη φύση είναι δραστικό απέναντι στο μυαλό και την ψυχή του θεατή. Το θέαμα με τις εικόνες και τον λόγο, δίνει στο θεατή την δυνατότητα να αποκωδικοποιήσει ψύχραιμα τον κόσμο που τον περιβάλλει και να κάνει τις επιλογές του. Η παράσταση οφείλει να θέτει ερωτήματα. Ο θεατής όμως έχει την ευθύνη των επιλογών του.
-Υπήρξε κάποιο σημείο του έργου που θα λέγατε ότι σας δυσκόλεψε;
Η ακρότητα στις συμπεριφορές των προσώπων του έργου και η βία που ασκούν ο ένας προς τον άλλον ήταν κάτι που μας παίδεψε αρκετά. Έπρεπε να βρεθεί η κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στην ωμότητα αλλά και στην ποίηση των πράξεων τους. Ο Κολτές πάνω από όλα είναι ποιητής. Οι σκηνές βίας στο έργο του λειτουργούν περισσότερο ως μια περιγραφή του εσωτερικού τοπίου του χαρακτήρα, παρά ως μια ρεαλιστική απεικόνιση.
-Είναι μία παράσταση η οποία θα προκαλέσει σίγουρα προβληματισμό στους θεατές. Πρόκειται, όμως, για μια τραγωδία που θα προσφέρει κάθαρση;
Αν νιώθουμε ως άνθρωποι ότι έχουμε ανάγκη την κάθαρση στην ζωή μας, τότε πιστεύω πως ναι.
-Νιώθετε ότι ως σκηνοθέτης μπορείτε να εξετάσετε ένα έργο σε μεγαλύτερο βάθος απ’ ό, τι το αντιμετωπίζετε ως ηθοποιός;
Η σκηνοθεσία είναι μια τελείως διαφορετική διαδικασία απ’ την υποκριτική προσέγγιση ενός ρόλου. Απαιτεί εξ αρχής ψυχραιμία, σφαιρική αντίληψη του κειμένου, υπομονή, εμμονική παρατηρητικότητα και καθαρότητα στις προθέσεις του σκηνικού μηχανισμού που διαμορφώνουν την αφήγηση που μοιράζεσαι με τον θεατή. Αυτό αναγκαστικά σε ωθεί σε μεγαλύτερο βάθος. Ειδικά όταν αντιμετωπίζεις έναν τόσο πολυεπίπεδο θεατρικό συγγραφέα, όπως είναι ο Μπερνάρ Μαρί Κολτές.
-Θεωρείτε πως στις ελληνικές θεατρικές παραγωγές εξετάζονται κοινωνικά ζητήματα, όπως ο ρατσισμός, η διαφθορά και η βία;
Νομίζω πως τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και πιο συχνά στο ρεπερτόριο των Εθνικών αλλά και πολλών ιδιωτικών θεάτρων, έργα έντονου κοινωνικού προβληματισμού. Η τέχνη γενικότερα οφείλει να ακολουθεί τα φλέγοντα ζητήματα του καιρού της και να αναμετριέται μαζί τους και να μιλά για αυτά ελεύθερα χωρίς κανέναν περιορισμό.
-Οι τελευταίες θεατρικές σεζόν αντιμετωπίζουν έντονους περιορισμούς εξαιτίας της παγκόσμιας πανδημίας. Θεωρείτε ότι ο κλάδος θα καταφέρει να επανακάμψει από αυτές τις δύσκολες συνθήκες;
Έχω την πίστη ότι ο κλάδος θα τα καταφέρει. Δεν είναι η πρώτη φορά που περνάμε δύσκολα. Εμείς θα συνεχίσουμε να κάνουμε αυτό που αγαπάμε όσο δύσκολες και αν είναι οι συνθήκες, όσο κι αν η πολιτεία μας αγνοεί. Εμείς θα συνεχίσουμε να κάνουμε την δουλειά μας. Θα τα καταφέρουμε.
Διαβάστε επίσης:
Αγώνας Νέγρου και Σκύλων, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Σωτηρίου στο Θέατρο Τζένη Καρέζη