Αλέξης Καραϊσκάκης – Νάστος: Μουσικές πολιτιστικές γέφυρες στο νησί της Σάμου

Το Samos Young Artists Festival ξεκινά στις 7 Αυγούστου και θα μας κρατήσει συντροφιά μέχρι και τις 14 του μήνα, φιλοξενώντας στο Αρχαίο Θέατρο του Πυθαγορείου, για ένατη συνεχή χρονιά, συναυλίες μουσικής δωματίου, ικανές να μας σαγηνεύσουν και να καταστήσουν την κλασική μουσική «σύντροφο ζωής»…

Ο φετινός καλλιτεχνικός διευθυντής (μαζί με την Masha Ilyashov), Αλέξης Καραϊσκάκης – Νάστος μας μιλά για τη σημασία της διοργάνωσης του φεστιβάλ στο ακριτικό νησί της Σάμου, και το πλούσιο φετινό του πρόγραμμα, το οποίο απαρτίζεται από σπουδαίους μουσικούς τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, δημιουργώντας γέφυρες σε μουσικό, πολιτισμικό και ανθρώπινο επίπεδο… 

Κύριο μέλημα και των δύο νέων καλλιτεχνικών διευθυντών του Samos Young Artists Festival είναι να καταστήσουν το φεστιβάλ μία πλατφόρμα μουσικής εξωστρέφειας, ενώ και σε προσωπικό επίπεδο ο Αλέξης Καραϊσκάκης – Νάστος, ως μουσικός και ως τσελίστας, δραστηριοποιείται για την ανάδειξη της μουσικής δωματίου στην Ελλάδα.

Αρχικά, θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για την φιλοσοφία του Samos Young Artists Festival, του οποίου την καλλιτεχνική διεύθυνση αναλάβατε το 2018 (μαζί με την Masha Ilyashov);

Το Samos Young Artists Festival, είναι πλέον θεσμός στην πολιτιστική ατζέντα της χώρας. Δημιουργήθηκε πριν 9 χρόνια από την πρόεδρο του ιδρύματος Schwarz, με σκοπό να στηρίξει τους νέους καλλιτέχνες και την σύγχρονη μουσική δραστηριότητα. Το φεστιβάλ επισκέπτονται κάθε χρόνο πλέον καλλιτέχνες με σημαντική διεθνή καριέρα. Έχοντας αυτήν την αφετηρία, σήμερα το SYAF ανθίζει φέρνοντας σε επαφή Έλληνες και ξένους διεθνείς μουσικούς. Είναι πολύ σημαντικό να σημειώσουμε την ισομερή συμμετοχή Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών η οποία δεν είναι καθόλου αυτονόητη στο χώρο των καλοκαιρινών μουσικών φεστιβάλ στον Ελληνικό χώρο. Συνήθως οι συμμετοχές γέρνουν άκομψα προς τη μία ή την άλλη πλευρά εκδηλώνοντας σε κάθε περίπτωση μία εσωστρέφεια. Ως προς την μουσική που θα ερμηνευτεί το 2018, επικεντρωνόμαστε στη φιλολογία της μουσικής δωματίου (σύνολα από 2 μέχρι και 8 ή 9 καλλιτέχνες) και επισκεπτόμαστε όλα τα μουσικά ύφη και στυλ, από το ιταλικό μπαρόκ μέχρι και τη σύγχρονη μουσική δημιουργία.

Πόσο σημαντική είναι η υλοποίηση αυτού του σπουδαίου μουσικού γεγονότος σε ένα παραμεθόριο νησί που βρίσκεται στα ελληνοτουρκικά σύνορα, ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση; Επιπλέον, ποια είναι μέχρι σήμερα η υποδοχή του Φεστιβάλ από την τοπική κοινότητα, αλλά και τους Έλληνες και ξένους επισκέπτες του νησιού;

Η υλοποίηση του φεστιβάλ στη Σάμο είναι κυρίαρχης συμβολικής σημασίας. Η Σάμος βρίσκεται πάνω στα Ελληνοτουρκικά σύνορα. Είναι κατά κάποιον τρόπο ένα από τα σημεία της Ελληνικής επικράτειας όπου πραγματικά σμίγει η Ανατολή με τη Δύση. Αυτή λοιπόν η γεωγραφική τοποθεσία, σε συνδυασμό με τη χρονική συγκυρία που πραγματοποιείται το φεστιβάλ, μας δίνει τη δυνατότητα με τη μουσική μας και τον προγραμματισμό μας να δημιουργήσουμε γέφυρες σε μουσικό, πολιτισμικό και ανθρώπινο επίπεδο. Είναι σημαντικό σε περιόδους σαν και την τωρινή όπου τα Ελληνοτουρκικά δεν βρίσκονται στην καλύτερη τους φάση, να συμπράττουν στη σκηνή του αρχαίου θεάτρου του Πυθαγορείου μία Τουρκάλα βιολονίστρια κι ένας Έλληνας πιανίστας!

Το επιβλητικό Αρχαίο θέατρο Πυθαγορείου, πρόκειται να πλημμυρίσει με υπέροχες μουσικές για ένατη συνεχή χρονιά. Ποιες είναι οι στοχεύσεις της φετινής διοργάνωσης;

Είναι η πρώτη φορά που το φεστιβάλ έχει στο δυναμικό του δύο Καλλιτεχνικούς Διευθυντές. Αυτή η ιδιαιτερότητα εξυπηρετεί τον κύριο στόχο μας. Την ισομερή συμμετοχή Ελλήνων διεθνών και ξένων διεθνών καλλιτεχνών με έναν αμιγώς εξωστρεφή προσανατολισμό. Ο χώρος των ελληνικών καλοκαιρινών φεστιβάλ έχει συνήθως στεγανά όσον αφορά στο ζήτημα αυτό. Είτε συναντούμε φεστιβάλ που απαρτίζονται εξ ολοκλήρου από Έλληνες καλλιτέχνες, είτε μόνο από ξένους. Εμείς φέτος «σπάμε τα στεγανά» αυτά και αποδεικνύουμε πως το καλλιτεχνικό δυναμικό της χώρας μας συνομιλεί επί ίσοις όροις με το διεθνές καλλιτεχνικό γίγνεσθαι. Η σύμπραξη Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών είναι το κύριο όχημα της επίτευξης του στόχου αυτού. Ένας ακόμη στόχος είναι η προσέλκυση εντόπιου κοινού. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για το ίδρυμα Schwarz και το φεστιβαλ να μεταδώσει στην τοπική κοινωνία την ουσία των αξιών του. Το να «ξεφοβίσει» κάποιος το κοινό απο τις συναυλίες κλασικής μουσικής είναι ένα πράγμα. Το να σαγηνεύσει κάποιος όμως το κοινό και να καταστήσει την κλασική μουσική «σύντροφο ζωής» κάποιου ανθρώπου που δεν την είχε μέχρι στιγμης στην καθημερινότητά του αποτελεί για εμάς σκοπό!

Στο ακριτικό νησί, καταφθάνουν από 7 έως 14 Αυγούστου διεθνώς αναγνωρισμένοι αλλά και ανερχόμενοι νέοι καλλιτέχνες, από διαφορετικά σημεία του κόσμου. Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των συμμετεχόντων; Πείτε μας δυο λόγια και για το ποικίλο ρεπερτόριο που θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε.

Το ρεπερτόριο που θα ακούσουμε από τις 7 μέχρι και τις 14 Αυγούστου είναι όντως ποικίλο. Στον σχεδιασμό του προγραμματισμού προσπαθήσαμε να συμπεριλάβουμε έργα από τις αρχές του 18 αιώνα, μέχρι και έργα που γράφτηκαν ακόμα και το 2018! Έτσι, ενδεικτικά θα ακούσουμε άριες του Ιταλικού Μπαρόκ με το σύνολο Latinitas Nostra υπό τη διεύθυνση του Μάρκελλου Χρυσικόπουλου, το πολύ καλοκαιρινό τρίο του Μωρίς Ραβέλμε, το trio Arte από την Τουρκία, θα γιορτάσουμε τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μπέρνσταϊν απολαμβάνοντας τον κύκλο τραγουδιών “I hate music!”με την Ελληνίδα υψίφωνο Φανή Αντωνέλου, καθώς και 10 μινιατούρες για πιάνο σόλο του Σίμου Παπάνα που γράφτηκαν φέτος! Οι καλλιτέχνες που θα έρθουν στο νησί της Σάμου έρχονται κυριολεκτικά από όλον τον κόσμο. Είναι πάγια τακτική του φεστιβάλ να παρουσιάζει έναν πολύ νεαρό ανερχόμενο καλλιτέχνη προσφέροντας του τη σκηνή του αρχαίου θεάτρου, έτσι φέτος θα έχουμε την χαρά να απολάυσουμε τον μόλις 15 ετών Αμερικανό πιανίστα Maxim Lando ο οποίος στις 9/8 θα μας προσφέρει ένα εντυπωσιακό ρεσιτάλ. Η επιλογή των συμμετεχόντων γίνεται μετά από την εξέταση προτάσεων που λαμβάνει η καλλιτεχνική διεύθυνση, καθώς και μετά από απευθείας πρόσκληση καλλιτεχνών από το φεστιβάλ. Τα κριτήρια είναι αμιγώς ποιοτικά.

Ως μουσικός, συμμετέχετε σε δύο από τις οκτώ υψηλού επιπέδου συναυλίες που περιλαμβάνει το πρόγραμμα. Τί θα παρουσιάσετε στο κοινό στις 8 και στις 11 Αυγούστου;

Στις 8 Αυγούστου θα παρουσιάσουμε ένα πρόγραμμα γύρω από τον Μπετόβεν, παρουσιάζοντας το πρώτο τρίο που έγραψε, την σονάτα Kreutzer και ένα έργο του Σ. Παπάνα για σόλο πιάνο σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση. Στη συναυλία αυτή θα πρωταγωνιστήσουν ο Σίμος Παπάνας – μόνιμος εξάρχων της Κ.Ο.Θ – και ο πιανίστας Βασίλης Βαρβαρέσος. Στις 11 Αυγούστου το πρόγραμμα είναι εξαιρετικά γεμάτο. Είναι μία βραδιά αφιερωμένη στην μουσική δωματίου. Ο πυρήνας των συντελεστών τη βραδιά αυτή θα είναι το τρίο el Greco του οποίου είμαι ιδρυτικό μέλος. Μαζί με τα μέλη του τρίο el Greco (Φαίδωνα Μηλιάδη και Θοδωρή Ιωσηφίδη), θα συμπράξουν η Veriko Tchumburitze (βιολί), η Φανή Αντωνέλου (υψίφωνος), η Αγγέλα Γιαννάκη (βιόλα) και ο Δημήτρης Τίγκας (κοντραμπάσο). Θα ακούσουμε την σονάτα του Πουλένκ για βιολί και πιάνο,τον κύκλο τραγουδιών του Μπέρνασταϊν «I hate music» με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του, τραγούδια του Φρανς Σούμπερτ, καθώς και το κουιντέτο για έγχορδα και πιάνο του ίδιου συνθέτη, γνωστό και ως το κουιντέτο της Πέστροφας – από το ομώνυμο τραγούδι- . Η σύνθεση αυτή είναι αρκετά ιδιαίτερη καθώς είναι από τα λίγα έργα στη φιλολογία της μουσικής δωματίου που περιλαμβάνουν το κοντραμπάσο. Στο φετινό φεστιβάλ έχουμε την τύχη να έχουμε τον εξαιρετικό κοντραμπασίστα Δημήτρη Τίγκα. Έτσι εκμεταλλευτήκαμε τη συμμετοχή του και προγραμματίσαμε αυτό το υπέροχο έργο.

Με την ιδιότητα του Καλλιτεχνικού Διευθυντή, πώς οραματίζεστε την συνέχεια του Samos Young Artists Festival, το οποίο πρόκειται να γιορτάσει το 2019 τα δέκα χρόνια του;

Ένα μουσικό φεστιβάλ είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται. Τα 10 χρόνια ενός θεσμού σαν το Samos Young Artists Festival σηματοδοτούν τρόπον τινά την ενηλικίωσή του. Μέχρι στιγμής το μουσικό φεστιβάλ λειτουργούσε ανεξάρτητα από την εικαστική έκθεση που διοργανώνει το ίδρυμα Schwarz, από του χρόνου σκοπεύουμε να βρούμε καλλιτεχνικούς διαύλους έτσι ώστε ο μουσικός και ο εικαστικός προγραμματισμός να έχουν κοινές αφετηρίες. Επίσης εξετάζουμε δομικές αλλαγές οι οποίες θα τονώσουν την σύμπραξη καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό και θα καταστήσουν το φεστιβάλ μας μία πλατφόρμα μουσικής εξωστρέφειας.

Όσον αφορά την προσωπική καλλιτεχνική σας δραστηριότητα, ποια είναι τα σχέδια και τα όνειρά σας για το μέλλον;

Η καλλιτεχνική μου δραστηριότητα ως βιολοντσελίστα, για την επόμενη καλλιτεχνική σαιζόν περιλαμβάνει εμφανίσεις ως σολίστ και με το τρίο el Greco του οποίου είμαι ιδρυτικό μέλος. Παράλληλα δραστηριοποιούμαι για την ανάδειξη της μουσικής δωματίου στην Ελλάδα. Είναι ένας τομέας μέσα στον χώρο της κλασσικής μουσικής που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και στήριξης καθώς αποτελεί σημαντικό μέρος της λόγιας μουσικής φιλολογίας αλλά δεν λαμβάνει την προγραμματική και οικονομική στήριξη της οποίας χαίρουν μεγαλύτεροι μουσικοί οργανισμοί και φορείς της χώρας. Προσωπικά θα ήθελα με ό,τι μέσο διαθέτω να προάγω αυτόν τον τομέα του χώρου μας, καθιστώντας τον μια υγιή εργασιακή πλατφόρμα για νέους μουσικούς που θέλουν να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά στη χώρα μας.

Σύμφωνα με την δική σας άποψη, μπορεί η μουσική, και η τέχνη εν γένει, να καταργήσει τα σύνορα – γεωγραφικά, πολιτιστικά, κοινωνικά, συμβολικά – να αψηφήσει τις εθνικές διαφορές και να φέρει κοντά τους ανθρώπους;

Είναι σαφές πως η τέχνη και ιδίως η μουσική μπορεί να καταργήσει σύνορα και να φέρει πιο κοντά τους ανθρώπους αψηφώντας εθνικές, φυλετικές πολιτικές, θρησκευτικές και κοινωνικές διαφορές. Βέβαια πρέπει να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί καθώς ο τρόπος που διαχειρίζεται κανείς του θεσμούς και τους καλλιτεχνικούς φορείς μπορούν να φέρουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα εντείνοντας διαφορές και δημιουργώντας στεγανά και προκαταλήψεις. Εμείς στο SYAF μέσω του προγραμματισμού μας προσπαθούμε να δημιουργήσουμε πολιτιστικές γέφυρες και να φέρουμε κοντά καλλιτέχνες από διαφορετικές κουλτούρες.

Διαβάστε επίσης:

Samos Young Artists Festival: Ένα συναρπαστικό μουσικό ταξίδι – 7 έως 14 Αυγούστου 2018