Τα καλοκαιρινά φεστιβάλ στην Ελλάδα είναι πολλά. Η ιδιαίτερη ευκαιρία που δίνουν στον ακροατή είναι ότι συγκεντρωμένα – και τις πιο πολλές φορές σε συνεχόμενες μέρες – μπορεί κανείς παρακολουθήσει αρκετές εκδηλώσεις σε μια χρονική περίοδο που – λόγω περισσότερου διαθέσιμου ελεύθερου χρόνου – έχει τη δυνατότητα να το κάνει …
Λόγω της εδώ και πολλά χρόνια, προϋπάρχουσας της οικονομικής, ελληνικής πολιτιστικής κρίσης, τα καλοκαιρινά μουσικά φεστιβάλ βαφτίζονται συλλήβδην «πολιτιστικές εκδηλώσεις». Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο κατηγορίες εκδηλώσεων: τις διασκεδαστικού χαρακτήρα (με ελαφρά ελληνική ή ξένη μουσική) και σε μουσικές διοργανώσεις που το περιεχόμενό τους είναι σοβαρό και απαιτεί συγκέντρωση και πνευματική συμμετοχή του ακροατή. Και οι δύο κατηγορίες αντιμετωπίζουν την παρούσα οικονομική κρίση, αλλά πολύ πιο έντονα την βιώνουν οι σοβαρές εκδηλώσεις λόγω μειωμένου ενδιαφέροντος μεγάλου μέρους του κοινού το οποίο έχει εθιστεί αποκλειστικά και μόνο στο εύκολο, απλοϊκό και διασκεδαστικό. Αυτό, βέβαια, ισχύει για κάθε είδους φεστιβάλ και όχι μόνο για τις μουσικές διοργανώσεις.
Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση η πολιτεία μένει αδιάφορη. Οι ταγοί της είναι και αυτοί της άποψης ότι κάθε είδους παράσταση είναι «πολιτισμός». Η άγνοια των περισσοτέρων πολιτειακών ιθυνόντων φαίνεται κυρίως στην κρίση τους για τις μουσικές εκδηλώσεις. Μπερδεύουν την Τέχνη με την Διασκέδαση (και οι δύο βέβαια απαραίτητες στον άνθρωπο, αλλά διαφορετικής στόχευσης η κάθε μία).
Η οικονομική στήριξη, από την πολιτεία, των θερινών φεστιβάλ θα ήταν πολύ χρήσιμη, εάν υπήρχε μια επιτροπή κρίσης για αξιολόγηση της σημαντικότητας κάθε διοργάνωσης. Σε αυτήν την περίπτωση το πρόβλημα, βέβαια, θα ήταν η ποιος θα επιλέξει τους αξιολογητές! Θα τους επέλεγαν με κριτήριο την αναγνωρισιμότητά τους στο πλατύ κοινό, ή την βαθειά γνώση του αντικειμένου το οποίο καλούνται να αξιολογήσουν; Η σοβαρή αξιολόγηση των φεστιβάλ στο εξωτερικό είναι κάτι που πραγματικά ζηλεύει κανείς. Δεν είδα πουθενά να θεωρείται (από πολιτεία, ΜΜΕ κτλ) το απλό και διασκεδαστικό ως εκδήλωση «υψηλού πολιτιστικού επιπέδου»…. Η επιτυχία ενός σοβαρού περιεχομένου φεστιβάλ κρίνεται, κατά τη γνώμη μου πρωτίστως από την αναγνώριση που κερδίζει στον κύκλο των ειδικών και, παράλληλα, από την επισκεψιμότητα των παραστάσεων. Η επιτυχία ενός διασκεδαστικού χαρακτήρα φεστιβάλ κρίνεται κυρίως από τον αριθμό των εισιτηρίων που έχουν αγοραστεί.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ευνοϊκός παράγοντας για τα καλοκαιρινά φεστιβάλ είναι ο μεγάλος αριθμός ξένων τουριστών. Είτε μιλάμε για σοβαρές πολιτιστικές εκδηλώσεις, είτε για διασκεδαστικά γεγονότα, οι διοργανώσεις αυτές, εάν οργανώνονται σοβαρά μπορούν να προσελκύσουν πολλούς ξένους τουρίστες ανάλογα με τα γούστα του κάθε ενός. Άλλοι π.χ. θέλουν να χορέψουν, να τραγουδήσουν και να διασκεδάσουν κοντά σε ένα όμορφο ελληνικό τοπίο και άλλοι θέλουν να ζήσουν μια σοβαρή πολιτιστική εκδήλωση (θέατρο, μουσική, χορό κτλ) στην Ελλάδα την οποία, λόγω της κλασικής τους παιδείας, την έχουν συνδέσει με τον πολιτισμό και την υψηλή Τέχνη.
Στην Πάτμο λ.χ. πολλοί είναι οι ξένοι τουρίστες που έρχονται να απολαύσουν θρησκευτική μουσική (κυρίως έργα του κλασικού ρεπερτορίου) στον κατανυκτικό χώρο μπροστά από το Σπήλαιο της Αποκάλυψης. Παρά τις μεγάλες οικονομικές δυσκολίες που σήμερα υπάρχουν γίνεται μια τεράστια προσπάθεια από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Πάτμου για να ξεπεραστούν όλα τα εμπόδια και να συνεχιστεί το Φεστιβάλ. Θα έλεγα πως οι δυσκολίες μας πεισμώνουν όλους πολύ. Κανείς δεν θέλει να υποχωρήσει μια τόσο σοβαρή και σημαντική διοργάνωση λόγω της οικονομικής κρίσης. Είναι μια μορφή αγώνα για τον ίδιο τον πολιτισμό ο οποίος δεν πρέπει να εξαφανιστεί, αλλά αντίθετα πρέπει να ξεπεράσει και να νικήσει την σημερινή κρίση.
Στην προσπάθεια αυτή είμαι ευτυχής να διαπιστώνω ότι συμμετέχουν με πάθος όσοι έχουν την οργανωτική ευθύνη του Φεστιβάλ Πάτμου, καθώς και πανάξιοι Έλληνες μουσικοί οι οποίοι δέχονται να πάρουν μέρος στις εκδηλώσεις κατανοώντας απόλυτα τα οικονομικά μας προβλήματα.
Ο τόπος, πιστεύω, πως – περισσότερο από κάθε άλλη φορά – έχει σήμερα την ανάγκη αυτής της συστράτευσης των ανθρώπων του πολιτισμού, αυτήν που υπηρετούν την σοβαρή Τέχνη. Ο υπεραπλουστευμένος – και συχνά χυδαίος – βομβαρδισμός του κοινού από την τηλεόραση και άλλα μέσα, κάτω από τον ψευδεπίγραφο τίτλο των δήθεν «πολιτιστικών» δρώμενων δεν μπορεί να πολεμηθεί παρά μόνο υψώνοντας την ασπίδα πραγματικά υψηλού επιπέδου πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Info: Ο Άλκης Μπαλτάς σπούδασε μουσική στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε στο Κρατικό Ωδείο και στο Ρ/Σ Μακεδονίας, υπήρξε Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Κ.Ο.Θ., ενώ είχε τη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της ΕΛΣ. Το 1997-1999 ανέλαβε ως Διευθυντής των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ. Σήμερα είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Πάτμου και διευθυντής του Ωδείου «Μουσικό Κολλέγιο» και του «Ελληνικού Ωδείου». Διδάσκει στη Σχολή Μουσικολογίας του ΑΠΘ. Είναι ο αρχιμουσικός της Συμφωνικής Ορχήστρας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας, και καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Κύπρου.