Αμφίσημος Λόγος: Έκθεση του Σαράντη Γκάγκα στην Γκαλερί Λόλα Νικολάου

Την Παρασκευή 6 Μαΐου 2016 εγκαινιάζεται στην Γκαλερί Λόλα Νικολάου, η έκθεση του Σαράντη Γκάγκα με τίτλο ΑΜΦΙΣΗΜΟΣ ΛΟΓΟΣ. (Γραφές σε τελάρα – αναθηματικές στήλες – έργα χώρου μικρών διαστάσεων)

Ανάμεσα στις παρουσιάσεις του έργου του Σαράντη Γκάγκα επισημαίνεται η συμμετοχή του στην 25η μπιενάλε της Αλεξάνδρειας το 2009, τη 15η Lulea Biennale στη Σουηδία και στην 1η Sofia Paper Art Biennale το 2011, καθώς και η ατομική του έκθεση “ΛΟΓΟΣ – ΧΡΟΝΟΣ” στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης το 2013  

Σχόλιο στην έκθεση του Σαράντη Γκάγκα

“Όσα ο άνθρωπος εκθέτει ή εκφράζει είναι μια σημείωση

στο περιθώριο ενός κειμένου που είναι τελείως σβησμένο.

Μπορούμε, περίπου, από το νόημα της σημείωσης

να μαντέψουμε ποιο θα ήταν το νόημα του κειμένου”.

Βιβλίο της ανησυχίας, Fernando Pessoa 

[…ΟΤΙ ΤΑΙΣ ΗΜΕΡΑΙΣ ΚΑΙ ΤΑΙΣ ΝΥΞΙ ΣΥΜΠΛΕΚΟΜΕΝ… ΙΔΙΟΝ ΤΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑ…

Ο ΧΡΟΝΟΝ ΟΝΟΜΑΖΟΜΕΝ]

Η συνάντηση του Σαράντη Γκάγκα με αυτό το κείμενο του Επίκουρου υπήρξε αποφασιστική, όπως συμβαίνει με τις καθοριστικές συμπτώσεις που λειτουργούν ως αιφνίδιες πράξεις συνείδησης.

Πάντα το ίδιο  απόσπασμα από την “ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ” επιστολή του Επίκουρου στον Ηρόδοτο, χαράσσεται, ανατυπώνεται, γράφεται και επανεγγράφεται, ξανά και ξανά, επαναλαμβάνεται εμμονικά και κατακτά εν τέλει τη δυναμική “εικόνας” με προσευχητική μουσική άρθρωση, το οποίο δεν είναι πλέον ούτε αναγνωρίσιμο, ούτε αναγνώσιμο. Αυτή είναι η μέθοδος.

Ο Σταμάτης Γκάγκας “διαβάζει” γράφοντας και ξαναγράφοντας το απόσπασμα του Επίκουρου, κάνει δηλαδή μια εικαστική επαναλαμβανόμενη ανάγνωση. Εξάλλου με την πρακτική της αντιγραφής, ως άσκησης προσωπικής αναγνωστικής προσέγγισης, αναπτύσσει εκείνες τις “χειρονομίες” που αγγίζουν κατηγορίες του πλασματικού και αποκαλυπτικού λόγου. Και είναι αυτό μια ιδιάζουσα στοχαστική εμπειρία, γιατί ο λόγος φτιάχνει εικόνες ακατάληπτες, που όμως αναδύουν ένα πλήθος από “φωνές”.

Η εικαστική του εκφραστική  δομείται εμμονικά, καθώς προσπαθεί να ερμηνεύσει την έννοια του χρόνου: ανάγνωση, αντιγραφή και ερμηνεία κειμενική, αλλά και κείμενο “ζωγραφικό” χωρίς περίγραμμα, ούτε φόντο, ούτε σκιές, προκειμένου να παραχθεί ένας μετωπικός εικαστικός χώρος χωρίς ιεραρχήσεις. Ένα κείμενο προοδευτικής έκλειψης του ορατού που γράφει και σβήνει ταυτόχρονα σαν να μιλάει με ηθελημένη σιωπή.

Γράφει λοιπόν και “ιχνο-γραφεί” και “ζω-γραφίζει” ταυτόχρονα, αποφασίζοντας μια πρακτική διαδικασία που “πιάνει” χώρο ενώ σχετίζεται αναγκαστικά με την έννοια του χρόνου. Με άλλα λόγια μετέρχεται σε μια άσκηση χωροχρονικής αντίληψης παρόμοια με μια δημιουργική περιπέτεια του “εγώ” που ψάχνει διεξόδους.

Το αρχικό κείμενο καθώς αποδομείται καταλήγει να αποκαλύψει την απόκρυφη όψη της γραφής  καθώς και το παιχνίδι της πολυσημίας και των γρίφων της. Σε αυτή τη μη αναγνώσιμη εκδοχή, η γραφή, ως εικαστικό πλέον αποτέλεσμα, φαίνεται να αποκτά τα στοιχεία εποπτείας αυτού που θα ονομάζαμε αχαρτογράφητη περιοχή του ασυνειδήτου. Μια ζωγραφική επιδερμίδα εν τέλει, κυρίως με γκρίζες χρωματικές τονικότητες, που εγκλείει την πνευματική της πηγή καθώς και το μυστικό βίωμα της επανάληψης, όλη την υπομονετική προσπάθεια υπάκουου μαθητή.

Αναμφίβολα αυτή η εμπειρική πρακτική της αντιγραφής, μας μιλάει κατάφορα για τον προσωποποιημένο ΧΡΟΝΟ και τα παιχνίδια του, αλλά  και για τον ΧΡΟΝΟ ως αφηρημένη έννοια που μεταλλάσσεται σε χωρικές εικόνες, τον ΧΡΟΝΟ που μετατρέπεται σε χώρο. Με αυτήν την καλλιτεχνική του πρακτική ο Σαράντης Γκάγκας, σαν σε μια παραδειγματική άσκηση στοχασμού, φαίνεται να θέλει να μας ομολογήσει  μέσα από τους αλλεπάλληλους “λεκτικούς” σχηματισμούς μια άφατη ενότητα πολλών στιγμών προσωπικού του “ημερολογίου”, να ανα-φωνήσει δηλαδή με κρυπτικό τρόπο, απορίες, αγωνίες, αναμονές, αναβολές, ανάγκες, επιθυμίες, τέρψεις, προσδοκίες… γιατί όλα είναι συνυφασμένα με το χρόνο ως ορίζοντα κατανόησης του είναι, για ό,τι συμβαίνει κάθε φορά, εδώ και τώρα, και όλα καταλήγουν σε ενδοσκόπηση και αυτογνωσία.

Διάβασα πολλές φορές το απόσπασμα που χρησιμοποιεί ο Σαράντης Γκάγκας στα έργα του, έτσι για να μετέλθω κι εγώ σε έναν τύπο ρηματικής επανάληψης, αποκαλυπτικής, ίσως. Απομόνωσα μια φράση μόνο από το απόσπασμα του Επίκουρου σε μεταγραφή στα νέα ελληνικά: “…ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΤΟΝ ΣΥΝΔΕΟΥΜΕ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ…”

Αυτόματα ανακάλεσα έναν στίχο του Σοφοκλή από τον Αίαντα: “ΩΣ ΗΜΕΡΑ ΚΛΙΝΕΙ ΤΕ ΚΑΝΑΓΕΙ ΠΑΛΙΝ ΑΠΑΝΤΑ ΤΑΝΘΡΩΠΙΝΑ”, που μου φάνηκε πως βοηθούσε στην ολοκλήρωση νοήματος πάνω στο εννοιακό φάσμα του χρόνου, των στιγμών και της συνέχειάς του σε μια ζω-γραφική βιο-γραφία.

Ο Επίκουρος, σκέφτομαι, μας προσφέρει μια οδηγία για τη μέτρηση του χρόνου κι ο Σοφοκλής, κάνοντας μια διαπίστωση πάνω στην επαναληπτική χρονική κίνηση, αποφαίνεται με αφοριστικό τρόπο για την ανθρώπινη κατάσταση.

Κι έπειτα μου ήρθαν στο μυαλό οι δύο ήρωες του Flauber, ο Bouvard και ο Pecuchet, που προσπαθούν να συμπυκνώσουν όλη τη σοφία του κόσμου, αντιγράφοντας!

Σίγουρα ο Σαράντης Γκάγκας κάνει σε αυτή την αγωνιώδη μα και ανακουφιστική αντιγραφική πράξη, ένα ειρωνικό σχόλιο!

Θάλεια Στεφανίδου

Απρίλιος, 2016