Ο Χρήστος Τζίβελος (1949-1995) προσδιόριζε την προσωπική του ενασχόληση με την τέχνη μέσα από τη διανοητική και χειροποίητη επεξεργασία της φύσης. «Το χέρι του καλλιτέχνη» έλεγε σε μια συνέντευξή του «μπορεί να καλλιεργήσει μια σχέση με τα φυσικά φαινόμενα, όπως με το φως». Με τίτλο «Modelling Phenomena», η έκθεση του Χρήστου Τζίβελου παρουσιάζει τις σημαντικότερες στιγμές της εικαστικής του παραγωγής, αναδεικνύοντας λιγότερο γνωστές αλλά και άγνωστες πτυχές της.
Χρησιμοποιώντας κυρίως το φως, ο Χρήστος Τζίβελος δημιούργησε μια σειρά από ποιητικές και βαθυστόχαστες εικόνες, που τον καθιστούν έναν από τους πιο ταλαντούχους Έλληνες εικαστικούς των δεκαετιών του ’80 και του ’90. H έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη υπογραμμίζει τη σχέση του με τη σημειολογία, την ελληνική μυθολογία, τη φιλοσοφία, την αλχημεία, την κοσμολογία. Ταυτόχρονα σκιαγραφεί διαφορετικά στάδια της εργασίας του, δίνοντας έμφαση στις τρισδιάστατες αυτόφωτες εγκαταστάσεις με τις οποίες έγινε ευρύτερα γνωστός.
Η έκθεση περιλαμβάνει έργα από το 1977 έως το 1995, με αφετηρία την αναπαράσταση της διαδραστικής εγκατάστασης που εξέθεσε στην ομαδική έκθεση «Μύθος και πραγματικότητα» στο Μπάρι της Ιταλίας και σημείο λήξης ένα ανολοκλήρωτο σχέδιο από τη σειρά «Φώτα-Απολιθώματα». Παρουσιάζονται επίσης τα άυλα έργα του, όπως οι προβολές εντόμων, και οι γυάλινες σφαιρικές λάμπες. Πλούσιο υλικό από το προσωπικό αρχείο του καλλιτέχνη (σκαριφήματα, προσχέδια, χειρόγραφες σημειώσεις, προσκλήσεις, κατάλογοι και βιβλία) εκτίθεται σε προθήκες, ενώ, με την ευγενική παραχώρηση της Διοχάντης, προβάλλεται ένα ψηφιοποιημένο φιλμ, το οποίο καταγράφει τις πρώιμες εγκαταστάσεις του Τζίβελου, που έγιναν στο πλαίσιο ομαδικών εκθέσεων Ελλήνων καλλιτεχνών στο εξωτερικό.
Το φως, για τον Τζίβελο, λειτουργεί από το 1983 ως πρώτη ύλη, ως materia prima. Εγκλωβίζεται στις γλυπτικές φόρμες από κερί ή ρητίνη και τις σχηματοποιεί καθώς τις αναδεικνύει από το σκοτάδι. Ο Τζίβελος συνδέει το φως με τον μύθο της δημιουργίας του σύμπαντος, και, εμμέσως, με την κοσμολογία και την Μεγάλη Έκρηξη, αφού φως και φωτιά ταυτίζονται. Ήφαιστος, Προμηθέας, Ερμής, Ερμαφρόδιτος, Άρης, ο θεός του πολέμου, και Απόλλων, ο θεός του ηλιακού φωτός, εμπλέκονται στις απόκρυφες εγκαταστάσεις του Τζίβελου, που λειτουργούν ως γεωμετρικά «μαγικά σήματα» και πολυεπίπεδες νοηματικές αφηγήσεις.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η αναδρομική έκθεση του Χρήστου Τζίβελου στο Μουσείο Μπενάκη επιχειρεί να καταγράψει και να επικοινωνήσει σε ένα ευρύτερο κοινό τα ίχνη ενός «διάττοντα αστέρα». Στα 18 μόλις χρόνια που έδρασε μέχρι τον πρόωρο θάνατό του το 1995, ο Τζίβελος πρόλαβε να αφήσει πίσω του ένα σημαντικό γλυπτικό έργο που το διακρίνει η πρωτοτυπία, η συνοχή και η ωριμότητα. Ως επικός καλλιτέχνης και γνήσιο headlight child, κληροδότησε εικόνες σκέψης που προσφέρουν ακόμα έντονες συγκινήσεις.
Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσση έκδοση (αγγλικά-ελληνικά) αφιερωμένη στο έργο του καλλιτέχνη. Το βιβλίο, σε επιμέλεια του Χριστόφορου Μαρίνου και της Μπίας Παπαδοπούλου, έχει σχεδιάσει το Studio Lialios Vazoura. Το «Christos Tzivelos – Modelling Phenomena» είναι μια έκδοση του Μουσείου Μπενάκη και του Big black mountain the darkness never ever comes (Αθήνα 2017).
Επιμελητές:
Χριστόφορος Μαρίνος, Μπία Παπαδοπούλου