Ανακαλύπτουμε τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή στις πύλες ψηφιακού περιεχομένου του ΕΚΤ

Αξιοποιώντας τις πύλες ψηφιακού περιεχομένου του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), μπορούμε να πραγματοποιήσουμε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο και να ανακαλύψουμε τη ζωή και το έργο των κυριότερων εκφραστών της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, των ποιητών δηλαδή που κυριαρχησαν στην πνευματική ζωή της χώρας μετά το 1880, με προεξέχουσα μορφή τον Κωστή Παλαμά. Οι ποιητές της γενιάς αυτής, επηρεασμένοι από τα ρεύματα του Παρνασσισμού και του Συμβολισμού που άνθιζαν εκείνη την περίοδο στη δυτική Ευρώπη, άσκησαν κριτική με τα ανανεωτικά τους έργα στον Ρομαντισμό της Α’ Αθηναϊκής Σχολής και ενδιαφέρθηκαν για την καθιέρωση της δημοτικής στον ποιητικό λόγο.

Στην πύλη επιστημονικού περιεχομένου OpenArchives.gr μπορείτε να εντοπίσετε τεκμήρια για τα ρεύματα του Ρομαντισμού, του Παρανασσισμού και του Συμβολισμού που εμφανίστηκαν τον 19ο αιώνα στη δυτική Ευρώπη και κυρίως στη Γαλλία. Παράλληλα, μπορείτε να αναζητήσετε άρθρα τόσο για τους ποιητές της Α’ Αθηναϊκής Σχολής που έκαναν την εμφάνισή τους στην πνευματική ζωή της χώρας μετά το 1830, όσο και για τους ποιητές της Γενιάς του 1880.

Επιπλέον, στη βιβλιογραφική βάση δεδομένων της ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ μπορείτε να συλλέξετε βιογραφικά στοιχεία και πληροφορίες για το συγγραφικό έργο του Κωστή Παλαμά, του κορυφαίου εκπροσώπου της Νέας Αθηναϊκής Σχολής. Στη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ μπορείτε να εντοπίσετε επίσης πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Γεώργιου Δροσίνη, του Ιωάννη Πολέμη, του Αριστομένη Προβελέγγιου και του Γεώργιου Σουρή. Τέλος, στις συλλογές του συσσωρευτή ψηφιακού πολιτιστικού περιεχομένου SearchCulture.gr θα βρείτε φωτογραφίες, χαρακτικά έργα, βιβλία και χειρόγραφες σημειώσεις του Λάμπρου Πορφύρα, του Jean Moréas, του Κώστα Κρυστάλλη, του Αργύρη Εφταλιώτη, του Ιωάννη Γρυπάρη και άλλων σημαντικών εκπροσώπων της γενιάς του 1880.

Η Νέα Αθηναϊκή Σχολή

Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα πραγματοποιήθηκαν στο ελληνικό κράτος και την ελληνική κοινωνία βαθιές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πνευματικές αλλαγές. Σε οικονομικοκοινωνικό και πολιτικό επίπεδο επιχειρήθηκε η εσωτερική αναδιάρθρωση του κράτους που περιελάμβανε την εξυγίανση της πολιτικής ζωής και την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας. Επίσης, από το 1881 και ύστερα συντελέστηκαν αναπτυξιακά έργα κοινής ωφέλειας, όπως η διάνοιξη του ισθμού της Κορίνθου και η επέκταση του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου. Τα έργα αυτά συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου και στη μετατόπιση του πληθυσμού της υπαίθρου προς το αστικό κέντρο με την ανάλογη δημογραφική αύξηση.

Παράλληλα με την εσωτερική αναδιάρθρωση του κράτους, εκείνη την περίοδο έκαναν την εμφάνισή τους προσωπικότητες και στον χώρο των γραμμάτων που με τις ανανεωτικές τους προτάσεις και τη συγγραφική τους δράση επιχείρησαν να επιφέρουν αλλαγές στην πνευματική ζωή του τόπου. Στο πεδίο της γλώσσας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει εκείνη την περίοδο η διαμάχη για την καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημης γραπτής γλώσσας. Πρωτεργάτης αυτής της προσπάθειας ήταν ο γλωσσολόγος Γιάννης Ψυχάρης, που με το έργο “Το Ταξίδι μου”  υποστήριξε δημόσια την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στον γραπτό λόγο.

Την ίδια χρονική περίοδο, στον χώρο της ποίησης, οι Έλληνες ποιητές, επηρεασμένοι από τα λογοτεχνικά ρεύματα του Παρνασσισμού και του Συμβολισμού που δημιουργήθηκαν στη Γαλλία ως αντίδραση στη ρομαντική ποίηση και τη νατουραλιστική πεζογραφία οδηγήθηκαν σε νέες πνευματικές αναζητήσεις. Κατ’ αυτό τον τρόπο εμφανίστηκε μετά το 1880 στη νεοελληνική λογοτεχνία η Νέα Αθηναϊκή Σχολή, που φιλοξενούσε στους κόλπους της σπουδαίους ποιητές όπως: ο Κωστής Παλαμάς, ο Γεώργιος Δροσίνης, ο Γεώργιος Στρατήγης, ο Ιωάννης Πολέμης, ο Γεώργιος Σουρής και ο Αριστομένης Προβελέγγιος.

Οι κύριοι εκπρόσωποι της Νέας Αθηναϊκής Σχολής

Κορυφαίος εκπρόσωπος της Νέας Αθηναϊκής Σχολής και ανανεωτής της νεοελληνικής ποίησης ήταν ο Κωστής Παλαμάς, ο οποίος για περισσότερα από σαράντα χρόνια κυριάρχησε στην πνευματική ζωή του τόπου, εκφράζοντας με την ποίηση του τα νέα ρεύματα και τις νέες τάσεις στον χώρο της ποίησης. Άξιοι αναφοράς ήταν επίσης και οι αγώνες του για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στον γραπτό λόγο, καθώς ο ίδιος υπερασπίστηκε τον Γιάννη Ψυχάρη, όταν δημοσίευσε το έργο του “Το Ταξίδι μου”. Περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και το συγγραφικό έργο του Κ. Παλαμά διατίθενται στη βιβλιογραφική βάση δεδομένων ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ, ενώ στην πύλη επιστημονικού περιεχομένου OpenArchives, μπορείτε να βρείτε περισσότερα από 500 άρθρα για τον αντίκτυπο του έργου του.

Ο Γεώργιος Δροσίνης επίσης διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις πνευματικές εξελίξεις της εποχής. Ο Γ. Δροσίνης πρωτοεμφανίστηκε στον χώρο της λογοτεχνίας, το 1879 με ποιήματά του στο περιοδικό Ραμπαγάς. Στην πρώτη φάση της λογοτεχνικής παραγωγής του ανήκουν οι συλλογές Ιστοί αράχνης (1880) και Σταλακτίται (1881), με τις οποίες εντάχτηκε στους νεωτεριστές ποιητές που απομακρύνθηκαν από το πομπώδες ύφος των αθηναίων ρομαντικών της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής, ενώ με τις συλλογές Ειδύλλια (1884) και Γαλήνη (1902) προσχώρησε στη γενιά του 1880. Περισσότερα βιογραφικά στοιχεία για τον Γ. Δροσίνη  μπορείτε να βρείτε στη ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ, ενώ στην πύλη επιστημονικού περιεχομένου OpenArchives, μπορείτε να βρείτε περισσότερα από 130 τεκμήρια για τη ζωή και την απήχηση του έργου του.

Εκτός από τον Κ. Παλαμά και τον Γ. Δροσίνη που αναφέρθηκαν προηγουμένως, τότε αναδείχθηκαν και άλλοι ποιητές όπως ο Ιωάννης Πολέμης και ο Γεώργιος Σουρής ο οποίος στη συνέχεια ακολούθησε τον δρόμο της σατιρικής λογοτεχνίας. Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και μέσα στην δεκαετία του ’90 παρουσίασαν επίσης το έργο τους ποιητές όπως ο Κώστας Κρυστάλλης, ο Αλέξανδρος Πάλλης, ο Αργύρης Εφταλιώτης και ο Ιωάννης Γρυπάρης.

Tα τελευταία χρόνια της δεκαετίας έκαναν την εμφάνισή τους επίσης και άλλοι εκπρόσωποι της ανανεωτικής ποίησης, μέσω των δημοσιεύσεών τους σε κύκλους περιοδικών. Οι ποιητές αυτοί ακολούθησαν κυρίως το ρεύμα του συμβολισμού και ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τις βορειοευρωπαϊκές λογοτεχνίες. Ένας ιδιαίτερα σημαντικός  ποιητής του κύκλου αυτού ήταν ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, ο οποίος το 1898, κυκλοφόρησε το περιοδικό “Η Τέχνη”, το οποίο επιδίωκε να ενισχύσει τη δημοτική γλώσσα και να συστήσει στους αναγνώστες του την ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Μάλιστα, το συγκεκριμένο περιοδικό, παρότι βραχύβιο, υπήρξε σταθμός στην πνευματική εξέλιξη του τόπου. Τέλος, ένας ακόμη σημαντικός λυρικός ποιητής που ανήκε στο ρεύμα του συμβολισμού ήταν ο Λάμπρος Πορφύρας, του οποίου το έργο δέχτηκε επιδράσεις από τους ευρωπαίους συμβολιστές, καθώς και από την ποίηση του Διονυσίου Σολωμού και του Κωστή Παλαμά.

Η σημαντικότερη αλλαγή που έφεραν οι ποιητές της Νέας Αθηναϊκής Σχολής ήταν η καθιέρωση της χρήσης της δημοτικής γλώσσας στην ποίηση. Εκτός όμως από την αλλαγή στην γλώσσα, έφεραν και γενικότερη ανανέωση του ποιητικού λόγου. Απομακρύνθηκαν από το πομπώδες ύφος και τις εξάρσεις του αθηναϊκού ρομαντισμού και στράφηκαν σε θέματα περισσότερο οικεία και καθημερινά.

Περισσότερες πληροφορίες για τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή και τους εκπροσώπους της μπορείτε να βρείτε στις πύλες ψηφιακού περιεχομένου του ΕΚΤ: SearchCulture.gr, Openarchives.gr και ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ στις οποίες συγκεντρώνονται περισσότερα από 1.300.000 επιστημονικά και πολιτιστικά τεκμήρια.