Τα δεκατρία κείμενα αυτού του τόμου συναποτελούν μια ευσύνοπτη παρουσίαση του ιστορικού ρόλου που έπαιξαν οι αναρχικοί και οι μπολσεβίκοι κατά τη μακρόχρονη διαδικασία της Ρωσικής Επανάστασης.
Τα πρώτα τρία κείμενα, γραμμένα από δύο ελευθεριακούς πανεπιστημιακούς ερευνητές (ο ένας πολιτικός επιστήμονας και ο άλλος ιστορικός), εξιστορούν τις δραματικές εξελίξεις στις οποίες έλαβαν μέρος ποικίλες τάσεις και ρεύματα των Ρώσων αναρχικών καθώς και το ιστορικό πλαίσιο εντός του οποίου αυτές έλαβαν χώρα. Τα υπόλοιπα δέκα κείμενα προέρχονται από εμβληματικές μορφές του διεθνούς αναρχικού κινήματος που έζησαν από τα μέσα τα αιματηρά γεγονότα (Κροπότκιν, Μπέρκμαν, Γκόλντμαν, Σαπίρο) ή και πρωταγωνίστησαν σε αυτά (Μαχνό, Βολίν, Μαξίμοφ).
Οι συγγραφείς αναφέρονται εκτενώς στο ακανθώδες ζήτημα της προβληματικής σχέσης αναρχικών και μπολσεβίκων η οποία προσέλαβε επικίνδυνες διαστάσεις, με αποτέλεσμα τη φυσική εξόντωση, την εξορία ή την αυτοεξορία όλων των δρώντων αναρχικών (ακόμη και των μη βίαιων Τολστοϊκών «ιδεολόγων» αναρχοχριστιανών επειδή, ως αντιρρησίες συνείδησης, αρνούνταν να στρατολογηθούν στον Κόκκινο Στρατό).
Ο συλλογικός αυτός τόμος έρχεται έτσι να συμβάλει όχι μόνο στην αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας αλλά και στην ερμηνεία των αιτίων για την τερατογένεση του πρώτου ολοκληρωτικού κρατιστικού μορφώματος, υπό τον ψευδεπίγραφο τίτλο Ε.Σ.Σ.Δ. – Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, δηλαδή, όπως τόνιζε ο Κορνήλιος Καστοριάδης: «τέσσερις λέξεις, τέσσερα ψέματα».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
«Το πάθος της καταστροφής είναι και πάθος για δημιουργία». Αυτά τα λόγια έγραψε ο Μπακούνιν το 1842, κι από εκείνη τη στιγμή οι Ρώσοι αναρχικοί φλέγονταν από το όραμα μιας κοινωνικής επανάστασης που θα σάρωνε το τσαρικό καθεστώς και θα οδηγούσε στον Χρυσό Αιώνα όπου δεν θα υπήρχε πια κράτος. Κι επιτέλους, τον Φεβρουάριο του 1917 αυτό το πολυπόθητο όνειρο έμοιαζε ν’ αγγίζει την πραγμάτωσή του. Όταν ξέσπασε η εξέγερση στο Πέτρογκραντ θρυμματίζοντας τη μοναρχία, οι αναρχικοί την υποδέχτηκαν μ’ ενθουσιασμό, βλέποντας σε αυτήν τον αυθόρμητο ξεσηκωμό που είχε προβλέψει ο Μπακούνιν κάπου εβδομήντα χρόνια νωρίτερα. Η πλήρης κατάρρευση της εξουσίας τούς έπεισε πως ο Χρυσός Αιώνας έφτασε κι έτσι ρίχτηκαν ολόψυχα στον αγώνα για την κατάργηση των τελευταίων υπολειμμάτων του κράτους και για την απόδοση της γης και των εργοστασίων στον απλό λαό.
– ΠΟΛ ΑΒΡΙΤΣ
Μήνυμα στους εργαζόμενους του Δυτικού Κόσμου
10 Ιουνίου 1920
Είμαι υποχρεωμένος με κάθε ειλικρίνεια να σας πω ότι, κατά τη γνώμη μου, αυτό το εγχείρημα, να οικοδομηθεί μια κομμουνιστική δημοκρατία πάνω στις γραμμές ενός έντονα συγκεντρωτικού κρατικού κομμουνισμού κάτω από τη σιδηρά διακυβέρνηση ενός δικτατορικού Κόμματος, οδηγείται στην αποτυχία. Αυτό που διδασκόμαστε στη Ρωσία είναι πως κατ’ αυτό τον τρόπο δεν μπορεί να δημιουργηθεί ο κομμουνισμός.
Όσο μια χώρα κυβερνάται από τη δικτατορία ενός κόμματος, τα συμβούλια των εργατών και των αγροτών χάνουν κάθε σημασία. Ένα εργατικό συμβούλιο παύει να είναι ελεύθερο και πολύτιμο όργανο όταν στη χώρα δεν υπάρχει ελευθερία του τύπου. Επιπλέον τα συμβούλια των εργατών και των αγροτών χάνουν κάθε σημασία όταν καμία ελεύθερη προεκλογική κινητοποίηση δεν διενεργείται στη διάρκεια των εκλογών και οι εκλογές διεξάγονται κάτω από την πίεση της δικτατορίας του κόμματος. Το τεράστιο δημιουργικό έργο που απαιτεί μια κοινωνική επανάσταση δεν μπορεί να το φέρει σε πέρας μια κεντρική κυβέρνηση. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θεωρώ υποχρέωσή μου να σας προειδοποιήσω να μην ακολουθήσετε αυτή τη γραμμή δράσης.
– ΠΙΟΤΡ ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ