Μια ακροδεξιά οργάνωση κάνει την ετήσια συνάντησή της σε ένα ξενοδοχείο σε τουριστικό προορισμό λίγους μήνες πριν την «Αλλαγή» του 1981. Τα μέλη της, θαυμαστές του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και ταυτόχρονα ευλαβείς χριστιανοί ορθόδοξοι, είναι μπλεγμένοι σε κάθε είδους παρανομία και διαπλοκή. Η διαφαινόμενη εκλογική επικράτηση του ΠΑΣΟΚ στα μάτια τους φαντάζει σοβιετοποίηση. Μαζί τους στο ξενοδοχείο βρίσκεται και μια δικαστικός με αποστολή την εξάρθρωση του κυκλώματος εμπορίας αρχαίων που προέκυψαν από παράνομες δραστηριότητες, το οποίο αποτελείται από μέλη της παραπάνω οργάνωσης. Στο τελευταίο του μυθιστόρημα ο Αναξίμανδρος Σόιτσερ καταφέρνει μέσα σε λίγες σελίδες να θίξει παθογένειες οι οποίες ταλανίζουν το ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του, με λίγα πράγματα να μοιάζουν διαφορετικά σήμερα σε σχέση με τότε.
***
– Το τελευταίο σας βιβλίο εκτυλίσσεται λίγο πριν την «αλλαγή», την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981. Ποιος είναι ο βασικός λόγος για εσάς που ήταν τόσο σημαντική αυτή η τομή στη νεοελληνική ιστορία;
Σημαντικό είναι να έχουμε μία εικόνα, έστω και χονδρικά, τουλάχιστον από το 1929 και το «Ιδιώνυμο» του Ελευθερίου Βενιζέλου έως και την πτώση της Χούντας το 1974, ώστε να συνειδητοποιήσουμε το πόσο ριζοσπαστική ήταν η εκλογή του ΠΑΣΟΚ στις κάλπες του 1981. Η ελληνική κοινωνία, στην πλειοψηφία της, έβλεπε την «Αλλαγή» ως μια τεκτονική ανακατάταξη του πολιτικού σκηνικού, με τις απόψεις αναφορικά με τη φύση της να ποικίλουν.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Αριστερά στο μεγαλύτερο κομμάτι της, θεωρούσε ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα ερχόταν να δικαιώσει όλους τους αγώνες που προηγήθηκαν (Αντίσταση, Εμφύλιος, 1-1-4, Αντιδικτατορικός αγώνας κ.λπ.).
Οι Κεντρώοι, είτε προοδευτικοί υποστηρικτές της Ένωσης Κέντρου ήταν αυτοί, είτε ακόμη και πούροι Βενιζελικοί, θεωρούσαν ότι ο Ανδρέας, είχε την δυναμική να βάλει ένα τέλος στη Δεξιά. Λόγος γίνεται βέβαια για τη δεξιά παράταξη, έτσι όπως ήταν συνυφασμένη με την χωροφυλάκα, τις εξορίες, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, τη βασιλοφροσύνη, ακόμη και τον δωσιλογισμό.
Από την άλλη, η άρχουσα τάξη, το ακριδομάνι των πρώην Ανακτόρων και όσοι υπάγονταν στο σκυλολόι της 21ης Απριλίου, προετοιμάζονταν για την σοβιετοποίηση της χώρας, καθώς θεωρούσαν ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν ήταν παρά ένας λυσσασμένος κομμουνιστής που θα έκανε την Ελλάδα, Λαϊκή Δημοκρατία.
Η πόλωση της ελληνικής κοινωνίας και το ντόμινο των αλλαγών που συνεπαγόταν η εκλογή μιας αριστερής κυβέρνησης (τηρουμένων των αναλογιών του τότε σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ) , κάνουν την εν λόγω περίοδο εξαιρετικά γοητευτική στα μάτια μου, έτσι αποτέλεσε το φόντο του νέου μου βιβλίου.
– Στο βιβλίο σας γίνονται αναφορές στη βιομηχανία τουρισμού και πώς αυτή λειτουργεί, ιδίως ως προς τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν. Πώς είναι σήμερα τα πράγματα σε σχέση με τότε;
Όπως κάθε κρητικός έτσι και εγώ έχω περάσει από την γαλέρα του τουρισμού. Οι γονείς μου είναι ξενοδοχοϋπάλληλοι, οπότε μοιραία από νωρίς ήρθα σε επαφή με τα κακώς κείμενα του επαγγέλματος.
Το 1981 τα πράγματα ήταν εξαιρετικά δύσκολα αλλά υπήρχε χρήμα, όχι τόσο από τους μισθούς αλλά από τα tips που άφηναν οι ξένοι επισκέπτες. Τα ωράρια κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν από τότε ήταν απάνθρωπα, άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι μεγαλώνοντας άκουγα συνεχώς από τους γονείς μου για φίλους και γνωστούς τους οι οποίοι «δεν πρόλαβαν την σύνταξη».
Σε ό,τι έχει να κάνει με την τρέχουσα κατάσταση, είναι γεγονός ότι η γενιά των τριαντάρηδων έχει γυρίσει την πλάτη της στην τουριστική βιομηχανία. Οι σκληρές συνθήκες εργασίας συνδυαστικά με την εποχιακή φύση της δουλειάς συνθέτουν μια προβληματική κατάσταση για τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες. Η αποστροφή προς την ενασχόληση με τον τουρισμό μοιάζει να γιγαντώθηκε από την υγειονομική κρίση του κορωνοϊού και μετά.
Από όσο ξέρω, και στο βαθμό που παρακολουθώ πλέον τα πράγματα, τα επόμενα χρόνια φαίνεται πως ο ελληνικός τουρισμός θα ακολουθήσει το πρότυπο της Κύπρου, με εισαγωγή εργατών από τρίτες χώρες, μιας και οι γηγενείς φαίνεται να μην βρίσκουν κάποιο κίνητρο ώστε να ασχοληθούν με το αντικείμενο.
– Οι διαδρομές του πλούτου και της διαφθοράς μοιάζουν να φτάνουν στο απώτερο παρελθόν. Έγινε ποτέ ουσιαστική επανεκκίνηση;
Τι να σας πω, εγώ πάντως δεν είδα κάποια περίπτωση δήμευσης περιουσιών από οικογένειες δωσίλογων ή χαφιέδων της Χούντας, άρα πιστεύω πως δεν υπήρξε κάποια επανεκκίνηση. Εξοργιστικό είναι το γεγονός ότι τέτοιες ύποπτες φάρες όχι μόνο δεν έχασαν τίποτε από τα κεφάλαια τους, αλλά πλέον πλασάρονται και ως επιχειρηματικώς σκεπτόμενοι φωστήρες που κουνούν επιδεικτικά το δάχτυλο προς κάθε κατεύθυνση. Το βρίσκω αδιανόητο ότι πλέον δεν υπάρχει ούτε καν ως συζήτηση η δήμευση των περιουσιών των αδικαιολογήτως πλουτισθέντων επί Κατοχής και Επταετίας.
– Πιστεύετε ότι υφίσταται πραγματική και εμπεριστατωμένη ιδεολογική τοποθέτηση των ηγετών των ακροδεξιών μορφωμάτων;
Μία εμπεριστατωμένη ιδεολογική τοποθέτηση προϋποθέτει την τεκμηρίωση, τον ορθό λόγο και το επιχείρημα. Οι γενικεύσεις και τα αναθέματα που σέρνει μαζί της η ακροδεξιά παράδοση εκ των πραγμάτων καταδικάζουν την οποιαδήποτε τέτοια προοπτική.
Από την άλλη, είναι γεγονός ότι η ακροδεξιά ρητορική έχει μια έφεση στις υπεραπλουστεύσεις και τις μεγαλοστομίες, χαρακτηριστικά τα οποία συχνά δίνουν την εντύπωση μιας λογικοφάνειας στις λύσεις που προτείνονται.
Το καλύτερο που μπορούν να πετύχουν οι φασίστες, είναι να πλασαριστούν στον δημόσιο διάλογο ως εκφραστές ενός υποτιθέμενου κοινού νου, μιας κοινής λογικής, προσεγγίζοντας τα προβλήματα με ένα δήθεν δραστικό και αποτελεσματικό τρόπο.
Επί παραδείγματι, οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές στο Αιγαίο, που αποτελούν συνεπαγωγή της ανθρωπιστικής κρίσης στην Μέση Ανατολή, για τον φασίστα λύνονται βουλιάζοντας τις βάρκες και πνίγοντας γυναικόπαιδα.
Οι ιδεολογικές τοποθετήσεις, πόσο δε μάλλον οι εμπεριστατωμένες, σίγουρα δεν είναι η σπεσιαλιτέ της συγκεκριμένης πλευράς, άλλωστε δεν είναι και λίγοι εκείνοι που στερούνται ακόμη και του θάρρους να μιλήσουν ανοιχτά για την ιδεολογία τους.
Δεν τους θυμάστε κι εδώ που καμώνονταν τους αρχαιοελληνίζοντες χριστιανούς και κάτω από τις μπλούζες τους κρύβανε αγκυλωτούς σταυρούς;
– Σημαντικό πρόσωπο στην πλοκή είναι η δικαστικός Ιορδανία Ασλάνογλου. Πόσο εύκολο είναι κυκλώματα σαν αυτά που περιγράφετε στο βιβλίο σας να εξαρθρωθούν;
Δεν διαθέτω την πρέπουσα κατάρτιση ώστε να μιλήσω γενικά επί του θέματος, καθώς αν και δημοσιογράφος αποφεύγω το αστυνομικό ρεπορτάζ όπως ο διάολος το λιβάνι. Στην περίπτωση του βιβλίου, για την οποία μπορώ να καταθέσω μερικές σκέψεις, η εξάρθρωση του δικτύου λαθρεμπόρων ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Οι βαθύπλουτοι κροίσοι είχαν καταφέρει να εξαγοράσουν στελέχη της αστυνομίας και να τα στρέψουν εναντίον της δικαστικού, με την τελευταία βεβαίως να το αγνοεί.
Οι συντονιστές του κυκλώματος ήταν άλλωστε από τα κακομαθημένα παιδιά της Χούντας, πλοιοκτήτες, έμποροι διαμαντιών, χονδρέμποροι βόειου αργεντίνικου κρέατος, με βαθιές επαφές στα ένοπλα σώματα. Νομίζω ότι αν η δύστυχη Ιορδανία Ασλάνογλου είχε στα χέρια της όλα τα στοιχεία αναφορικά με το εκτόπισμα των εμπλεκομένων, ενδεχομένως να μην έμπαινε ποτέ στην διαδικασία διερεύνησης της υπόθεσης.
– Σήμερα, τόσα χρόνια μετά τον ιστορικό χρόνο του βιβλίου σας, η άκρα δεξιά μοιάζει να γιγαντώνεται παγκοσμίως, αν και δεν εξαλείφθηκε ποτέ. Ποιοι είναι οι λόγοι, θεωρείτε, που συμβαίνει αυτό;
Νομίζω πρέπει να αναγνωρίσουμε στο φασιστολόι ότι συνεχώς πειραματίζεται και προσπαθεί σε διάφορους τόνους ανά τα χρόνια, ειδικότερα από την οικονομική κρίση και μετά, να προσεγγίσει τους απογοητευμένους πολίτες ανά την υφήλιο. Από τους σκληρούς ναζιστές της Χρυσής Αυγής, της Forza Nuova και του EDL, μέσα σε μερικά χρόνια είδαμε την ακροδεξιά να εκπροσωπείται από χαρτογιακάδες πολιτικούς με παράξενα κουρέματα και φιλοεπιχειρηματικά προγράμματα.
Κάτω από τον αστερισμό Τραμπ βλέπουμε όλο και περισσότερους παλαβιάρηδες, ανάλογης ιδεολογικής τοποθέτησης και αισθητικής, να ξεφυτρώνουν σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, όπως στην Αργεντινή με εκείνον τον δαιμονισμένο με το αλυσοπρίονο.
Νωρίτερα μιλήσαμε για την δομική τάση της ακροδεξιάς να υπεραπλουστεύει τα προβλήματα μέσα από λογικοφανείς λύσεις, άλλωστε ο νυν Αμερικανός πρόεδρος ήταν εκείνος που κατά το ξέσπασμα του covid-19, ενθάρρυνε τον εμβολιασμό με χλωρίνη για την αντιμετώπιση του ιού.
Το «keep it simple» του Τραμπ φαίνεται πως πουλάει πολύ περισσότερο από τις σβάστικες και τα ξυρισμένα κεφάλια. Άλλωστε τα «great», «beautiful» και «awesome» του «πλανητάρχη» μοιάζουν να δίνουν την ψευδαίσθηση μιας ελπίδας σε αρκετά ξενηστικωμένα και κουρασμένα δίποδα. Η άκρα δεξιά, μέσα από τις μερικότητες και της ρητορείες της, κατάφερε να πείσει ένα σημαντικό κομμάτι των πολιτών διεθνώς ότι είναι η μόνη ελπίδα αλλαγής της κατάστασης.
Εγώ πάλι προτείνω στους συμπαθούντες της ακροδεξιάς γαργάρες με αγιασμό και ψυχραιμία.
Photo Credit: Γιώργης Κουτεντάκης
