Η έκθεση AND ALL OUR WORLD IS DEW που εγκαινιάζεται στις 23 Μαΐου 2024 στο Deree – The American College of Greece παρουσιάζει έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, video και performance, φέρνοντας σε διάλογο τη συλλογή του Kολλεγίου με σύγχρονους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η έκθεση AND ALL OUR WORLD IS DEW έχει ως αφετηρία έργα της συλλογής του ACG στα οποία αποτυπώνεται το καλλιτεχνικό ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες και τις μαθηματικές θεωρίες, τη συστηματική παρατήρηση των φυσικών φαινομένων και τις νέες, τεχνολογίες. Η μεταφυσική διάσταση της γεωμετρίας, των μαθηματικών, της κβαντικής φυσικής και της αστροφυσικής αποδίδονται στις δύο διαστάσεις με αφαιρετικές φόρμες, με συμμετρικά και έκκεντρα συστήματα, διαγράμματα, σχέδια, χειρονομίες καθώς και με τη χρήση φωτογραφικών και φωτοτυπικών μηχανών, μοτέρ, dimmer, led και άλλων ηλεκτρικών εξαρτημάτων. Καθώς τα περισσότερα έργα της συλλογής τοποθετούνται χρονικά ανάμεσα στις δεκαετίες ’50 και ’70, λειτουργούν και ως μάρτυρες της μετάβασης από τη γεωμετρική αφαίρεση και την κινητική τέχνη στην υπολογιστική ευφυΐα, δημιουργώντας μια σειρά αντιθέσεων που αποκρυσταλλώνονται στις χειροποίητες ηλεκτρονικές μάσκες-έργα του Gérard Haas, περνώντας από την ηλεκτροστατική εκτύπωση του Edward Meeneley και την κινητική μακέτα του σύμπαντος της Liliane Lijn.
Η Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν γράφει για το έργο του Haas ότι μετατρέπει «ψυχρά προγράμματα υπολογιστών σε παλλόμενους, ζωντανούς, ευφάνταστους συνδυασμούς με ποιητική διάθεση»*. Ωστόσο, ο ίδιος ο Haas μιλάει περισσότερο για μια στιγμή συνειδητοποίησης στην πρακτική του σχετικά με τα υλικά που χρησιμοποιούσε, τα οποία δεν ήταν εξαρχής «ούτε ψυχρά, ούτε αδιάφορα, ούτε ουδέτερα», αλλά είχαν μια μυστικιστική σχέση με το ανθρώπινο, πολύ διαφορετική από τη χρηστική τους αξία. Ψήγματα της ίδιας αντίθεσης βρίσκουμε και στο απόσπασμα τηλεοπτικής συνέντευξης της συνθέτριας και μουσικού Λένας Πλάτωνος. Εκεί, μια δεκαετία σχεδόν αργότερα από την εμφάνιση του ψηφιακού ήχου στο έργο της, αναφέρεται σε αυτό το πέρασμα ως κάτι που της ήρθε «τόσο φυσικά, όπως ο αέρας που αναπνέει». Η έκθεση εστιάζει σε αυτές τις αντιθέσεις και μεταβάσεις που βρίσκονται στον πυρήνα της ύπαρξης της τεχνολογίας στο καλλιτεχνικό έργο, αναδεικνύοντας νέες υλικότητες και πτυχές του χειροποίητου, αλλά και νέους κώδικες συμβίωσης των μηχανών με τις πιο πρωταρχικές ανθρώπινες ανάγκες.
Σε μια κοινή τροχιά κινούνται και τα υπόλοιπα έργα που παράχθηκαν για την έκθεση ή επιλέχθηκαν εκτός συλλογής, δύο από τα οποία συνομιλούν με τα έργα που περιλαμβάνoνται σε αυτή ως συν-επιμελητικές συνεργασίες: η Ναταλία Μαντά ανασύρει από τη συλλογή την παλιά τεχνολογία των εργαλείων των καλλιτεχνών Μιχάλη Λεκκάκη και Frances Rich για να επεξεργαστεί την αρχετυπική τους δύναμη μέσα από ένα έργο-display που θυμίζει ψευδο-αυτοτροφοδοτούμενο παλμογραφικό σύστημα, ενώ οι HYPERCOMF κάνουν μια στοχευμένη επιλογή των σαμανικών μασκών του Haas που συνομιλεί με τις απρόσωπες μηχανές του πλεκτού έργου τους, φτιαγμένο σε αργαλειό jacquard, ο οποίος αποτέλεσε τη βάση για τις πρώτες προγραμματιζόμενες μηχανές και, κατά προέκταση, τον σύγχρονο υπολογιστή.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Με χρονική και εννοιολογική απόσταση από την απαρχή της σχέσης τεχνολογίας τέχνης, τα σύγχρονα έργα προσεγγίζουν, λιγότερο ή περισσότερο ερασιτεχνικά, διάφορα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης ως συνομιλητές, παίζοντας με τα όρια τους, αναδεικνύοντας τις αποτυχίες τους και την ανοικειότητα που προκαλούν σε μια εποχή που η επιβολή της υπολογιστικής προσομοίωσης εκτοπίζει την επιστημολογία του εργαστηριακού πειράματος. Ένα πανανθρώπινο αρχείο οικογενειακών φωτογραφιών αναδύεται παραμορφωμένο μέσα από την αναζήτηση παιδικών αναμνήσεων της Μαρίας Μαυροπούλου, ενώ, στην περίπτωση του John Smith, μια εσκεμμένα λανθασμένη οδηγία που δίνεται σε ένα αυτόματο πρόγραμμα μετάφρασης αναδεικνύει την ντανταϊστική διάσταση της τεχνολογίας. Οι εικόνες που προκύπτουν από το αμάλγαμα εξωσκελετών εντόμων και ρομποτικών προσθετικών στο έργο του Μάριου Σταμάτη συνδιαλέγονται με τις άμορφες υβριδικές ύλες του Emre Hüner, προσμίξεις οργανικών και βιομηχανικών στοιχείων. Οι εικόνες από πύλες που φαντάζουν σαν μαύρες τρύπες και δημιουργήθηκαν με πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης αποκτούν υλική υπόσταση στο έργο της Αφροδίτης Ψαρρά, θυμίζοντας το πέρασμα από το άυλο στο υλικό στο ζωγραφικό έργο του Μίλτου Μανέτα που απεικονίζει την post-internet εποχή, ενώ η Γεωργία Καρύδη μάς μεταφέρει σε μια άχρονη συνθήκη, λίγο πριν ή λίγο μετά το τέλος του κόσμου. Η έπαρση των μηχανών απέναντι στον άνθρωπο και τη φύση, καθώς και η αδυναμία των προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης να τοποθετηθούν σχετικά με πολιτικά ζητήματα απασχολούν αντίστοιχα τις Vaggi Sekifu και Elen Demiryan, φοιτήτριες του ACG που συμμετέχουν στην έκθεση.
Η έκθεση δανείζεται τον χώρο των προθηκών της βιβλιοθήκης για να αναδείξει αρχειακό υλικό από τη συλλογή του Κολλεγίου, καθώς και νέα έργα, όπως κείμενα από τα βιβλία του Georges Perec ή προσχέδια από τη συνεργασία του κεραμίστα Πάνου Βαλσαμάκη με τον ΟΤΕ τη δεκαετία του ’60 για τη διακόσμηση της πρόσοψης του κεντρικού κτιρίου του οργανισμού στην Αθήνα, ένα ιδιαίτερο παράδειγμα εφαρμογής μίας από αρχαιότερες τέχνες για την απεικόνιση του άυλου της τηλεπικοινωνίας.
Όπως προδίδει και ο τίτλος της, δάνειο από μια σημείωση του Λεκάκη, η έκθεση αναδεικνύει την επιστημονική και ποιητική διάσταση της παρατήρησης του περιβάλλοντος από τους καλλιτέχνες. Με μόνο δεδομένο τη συνεχή αλλαγή σύστασης του φυσικού και ψηφιακού κόσμου, τα έργα αντανακλούν την παράδοξη υφή τους που, όπως το φυσικό φαινόμενο του δρόσου, ενέχει και κάτι το αλλόκοσμο.
Συντελεστές:
- Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Δημήτρης Αντωνίτσης, Πάνος Βαλσαμάκης, Γεωργία Καρύδη, Παναγιώτης Λιναρδάκης, Μίλτος Μανέτας, Ναταλία Μαντά x Μιχάλης Λεκάκης & Frances Rich, Μαρία Μαυροπούλου, Γιάννης Μπουτέας, Λένα Πλάτωνος, Μάριος Σταμάτης, Αφροδίτη Ψαρρά, Irene Baimas-Kiamos, Katharine T. Carter, Elen Demiryan, Etios, Jean Follett, HYPERCOMF x Gérard Haas, Jimmy Hencan, Hans Hinterreiter, Gerald Horn, Emre Hüner, Liliane Lijn, Donald Mavros, Edward Meneeley, Eva Ohlow, Georges Perec, Vaggi Sekifu, John Smith
- Performances: Μάριος Σταμάτης, Γεωργία Καρύδη
- Υπεύθυνη Συλλογής Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος: Ιωάννα Παπαπαύλου
- Βοηθοί επιμελήτριας: Δήμητρα Κωστούλα, Αθηνά Λασηθιωτάκη, Κατερίνα Μήλεση, Χριστίνα Μαρία Τσαπραϊλις, Χριστόφορος Βογιατζής (φοιτήτριες στο Αrt History και φοιτητής του Theatre Arts and Dance Department του Deree – The American College of Greece αντίστοιχα)
- Γραφιστική επιμέλεια: Γεώργιος Θεοδωρακάκος, Μίρκα Σαββαΐδη (φοιτητές του Graphic Design, Deree – The American College of Greece)
- Επίβλεψη γραφιστικής επιμέλειας: Μελίνα Κωνσταντινίδη (Graphic Design Instructor)
Η έκθεση διοργανώνεται από τη σχολή Frances Rich School of Fine and Performing Arts στο πλαίσιο του Arts Festival 2024, σε συνεργασία και με την υποστήριξη των προγραμμάτων Ιστορίας Τέχνης (Art History), Γραφιστικής (Graphic Design), Εικαστικών Τεχνών (Visual Arts) και Χορού (Dance Area) της Σχολής καθώς και της Συλλογής Τέχνης του Deree – The American College of Greece.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες στη Δρα Κατερίνα Θωμά, τη Νίκη Κλαδάκη, τη Δρα Δάφνη Μουρέλου του Dance Area της σχολής για τη συμβολή και τη συνεργασία της, τη Δρα Δήμητρα Παπακωνσταντίνου, καθώς και στο Αρχείο της ΕΡΤ για την παραχώρηση του υλικού τηλεοπτικής συνέντευξης της Λένας Πλάτωνος.
Ευχαριστούμε επίσης τον Μαρίνο Κλούρα, τον Γιώργο Παπαστογιαννούδη και τη Νάσια Ντινοπούλου για την προβολή και επικοινωνία της έκθεσης, καθώς και τους Αντώνη Κοντόπουλο, Μιχάλη Ορόντη, Γιώργο Κυροδήμο, Γιάννη Φεταλίδη, Δημήτρη Φακίνο, Σταύρο Θεοφίλου, Σταύρο Καραδημητρίου, Γιάννη Πουλάκη, Βασίλη Παλαιογιάννη, και την υπόλοιπη τεχνική ομάδα για την τεχνική υποστήριξη.
* Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, Gérard Haas II, από τον κατάλογο της έκθεσης Timescapes, Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, 2001.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Μίλτος Μανέτας, UNTITLED (Not Internet), 2022, Λάδι σε καμβά, 133 x 181 εκ. © the artist / Courtesy The Breeder, Athens