Άννα Παπαμάρκου: Τα παιδιά είναι οι κολώνες πάνω στις οποίες θα οικοδομηθεί το μέλλον του κόσμου

Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης παρουσιάζει φέτος την νέα παράσταση της ομάδας Λώτινος Ήλιος, τα κείμενα της οποίας υπογράφουν η Άννα Παπαμάρκου και ο Λεωνίδας Ψέλτουρας, ενώ η Άννα Παπαμάρκου υπογράφει και την σκηνοθεσία. Ο Μεγαλύτερος Θησαυρός του Κόσμου …

όπως είναι ο τίτλος της παράστασης, είναι μια παράσταση για τα παιδιά, αλλά και για τους γονείς, καθώς σύμφωνα με τα λεγόμενα της σκηνοθέτιδος πραγματεύεται επίκαιρα θέματα μέσα από ένα παραμυθένιο τρόπο, γεμάτο χιούμορ, γέλιο, φαντασία, γρήγορο ρυθμό, ζωντάνια κι εκπλήξεις.

Συνέντευξη στον Νώντα Δουζίνα

CultureNow: Αφορμή για αυτή μας τη συνομιλία αποτελεί η παράσταση Ο Μεγαλύτερος Θησαυρός του Κόσμου που παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Mιχάλης Κακογιάννης. Θα θέλαμε να μας μιλήσετε λίγο για αυτή την παράσταση και τους στόχους της.

Άννα Παπαμάρκου: Είναι μια παράσταση που δημιουργήσαμε με πολύ μεράκι και ομαδικό πνεύμα όλοι όσοι συνεργαστήκαμε κάτω από την ομπρέλα του Λώτινου Ήλιου, με σκοπό να  πλημμυρίσει τις αισθήσεις, τη φαντασία και την ψυχή των θεατών με όμορφες εμπειρίες, με αισιοδοξία, γέλιο και πολλή αγάπη.

Το έργο πραγματεύεται το διαχρονικό θέμα της ευτυχίας σε σχέση με ένα θησαυρό. Όταν μιλάμε για θησαυρό το πρώτο πράγμα που έρχεται συνήθως στο μυαλό είναι ένα σεντούκι με χρυσά νομίσματα που θα λύσει, ως δια μαγείας, όλα μας τα προβλήματα και θα μας κάνει ευτυχισμένους. Πού όμως βρίσκεται η πραγματική ευτυχία; Ποιος είναι ο πραγματικός θησαυρός; Αυτό καλούμαστε να ανακαλύψουμε μαζί σε αυτήν την παράσταση.

C. N.: Με ποιον ακριβώς τρόπο θέλετε να αγγίξει τα παιδιά η συγκεκριμένη παράσταση και ποιο νόημα θέλετε να τους περάσει;

Α. Π.: Οι πιέσεις που δέχονται οι άνθρωποι σήμερα, λόγω της οικονομικής στενότητας είναι αφόρητες. Έχουν μελαγχολήσει και ζουν μέσα στο φόβο και την ανασφάλεια. Τα παιδιά βεβαίως και επηρεάζονται από αυτήν την κατάσταση. Σκοπός του έργου είναι να υπενθυμίσει ότι αυτά που έχουν πραγματική αξία στη ζωή δεν αγοράζονται με όλο το χρυσάφι της γης. Είναι ανεκτίμητα και μας προσφέρονται καθημερινά. Μας προσφέρονται απλόχερα.
Μέσα από ένα ταξίδι-κυνήγι του θησαυρού, τα παιδιά θα ανακαλύψουν διαμάντια όπως το θάρρος, η φιλία, η αγάπη, η ανιδιοτελής προσφορά, η ευγνωμοσύνη, η συγχώρεση, η αποδοχή της διαφορετικότητας… γιατί όπως λέει και ο ήρωας της παράστασης: Ό,τι έχει πραγματική αξία στη ζωή δεν αγοράζεται, προσφέρεται από καρδιά σε καρδιά! 

C. N.: Όπως αναφέρεται και στην παρουσίαση του έργου, πρόκειται για μια παράσταση τόσο για παιδιά όσο και για μεγάλους. Με ποιον τρόπο μπορεί ένα έργο να περάσει ίδια ή διαφορετικά μηνύματα σε ανθρώπους με τέτοιες διαφορές ηλικίας; Πώς το επιτυγχάνει αυτό η συγκεκριμένη παράσταση;

Α. Π.: Η παράσταση πραγματεύεται πανανθρώπινες αξίες και αλήθειες για τη ζωή, που μεγάλοι φιλόσοφοι έχουν υποστηρίξει και απασχολούν όλους μας. Ο καθένας ανάλογα με την ωριμότητα της ηλικίας του μπορεί να εμβαθύνει στο επίπεδο που του αναλογεί. Θα σας δώσω, όμως, δυο παραδείγματα από θεατές μας.

Ο πρώτος, είναι ένα κοριτσάκι τριάμισι ετών. Μετά την παράσταση η μαμά του θέλοντας να δει τι κατάλαβε, το ρώτησε: «Ποιος είναι ο θησαυρός;» Κι εκείνο απλά έδειξε την καρδούλα του.

Από την άλλη μεριά, ένας πατέρας, γύρω στα σαράντα, μας είπε αυτολεξεί: «Η καλλίτερη περίπτωση, όταν συνοδεύεις το παιδί σου στο θέατρο, είναι να μη βαρεθείς. Στη δική σας παράσταση, όμως, απορροφηθήκαμε, γελάσαμε, συγκινηθήκαμε, προβληματιστήκαμε!»

Με ρωτάτε πως το πετυχαίνει αυτό η παράσταση; Ελάτε να τη δείτε για να έχετε προσωπική εμπειρία.

C. N.: Υπάρχει η αντίληψη πως σε εποχές κρίσης –όπως αυτή που διανύουμε όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο σήμερα- οι τέχνες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να ανθίσουν. Ποια είναι η γνώμη σας και με ποιο τρόπο νομίζετε ότι θα συμβεί αυτό;

Α. Π.: Πιστεύω ότι η κρίση της εποχής μας δεν είναι πρωτίστως κρίση οικονομική. Είναι το αποτέλεσμα της κρίσης αξίων που είχαμε ως κοινωνία. Έπαψε ο άνθρωπος να είναι το μέτρο και τη θέση του πήραν οι αριθμοί. Οι ουσιαστικές και βαθιές του ανάγκες αντικαταστάθηκαν με  την ικανοποίηση επίπλαστων αναγκών. Οι πανανθρώπινες αξίες παραγκωνίσθηκαν για χάρη των αξιών του χρηματιστηρίου. Είχαμε χάσει τον προσανατολισμό μας κι εκλαμβάναμε το ψεύτικο ως αληθινό.

Τι μπορεί να κάνει η τέχνη γι αυτό; Ας μου επιτραπεί να χρησιμοποιήσω τα λόγια του βραβευμένου με νόμπελ λογοτεχνίας, Ρώσου συγγραφέα, Αλεξάντερ Σολζενίτσιν: «Στη μάχη με το ψέμα η τέχνη νικούσε πάντα, θα νικάει πάντα! – αυτό το ξέρουν όλοι και κανείς δεν το αρνείται! Το ψέμα μπορεί να τα βάλει με πολλά στον κόσμο – δεν μπορεί να τα βάλει με την τέχνη».

C. N.: Το έργο ασχολείται με τη φιλοσοφική αναζήτηση της ευδαιμονίας, που κατά τον Αριστοτέλη ήταν το ύψιστο αγαθό. Με ποιους, άμεσους ή έμμεσους τρόπους, εμφανίζεται αυτή η έννοια στο έργο, ώστε να αναμετρηθούν μαζί της άτομα μικρής ηλικίας όπως τα παιδιά;

Α. Π.: Γίνεται με έναν πολύ ανάλαφρο και παιχνιδιάρικο τρόπο. Γίνεται με δράση, με περιπέτεια, παιχνίδι, ανατροπές, συγκίνηση, χιούμορ κι εκπλήξεις. Γίνεται με μουσική, χορό και τραγούδι. Τα παιδιά ταυτίζονται με τους ήρωες της παράστασης και ζουν μαζί τους κάθε στιγμή με μεγάλη ένταση. Αυτή είναι και η τέχνη του θεάτρου. Είναι μια βιωματική εμπειρία. Δεν περιγράφεται, δεν εξηγείται, αλλά βιώνεται! Γι αυτό και πάλι θα απαντήσω με μια πρόσκληση να έρθετε και να δείτε την παράσταση.

C. N.: Ποιος είναι ο στόχος σας από τη χρήση σύγχρονων μέσων όπως projecting και animation στην παράσταση;

Α. Π.: Οι σύγχρονοι θεατές και ιδιαίτερα τα παιδιά έχουν εκπαιδευτεί στη γρήγορη εναλλαγή των εικόνων και των ερεθισμάτων. Μόνο μέσα από την κατανόηση και τον σεβασμό των ρυθμών και των αναγκών των θεατών μπορείς να κρατήσεις αμείωτο το ενδιαφέρον τους. Η σύγχρονη τεχνολογία βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση ενώ ανοίγει τον σκηνικό χώρο και σε άλλες διαστάσεις τόπου και χρόνου. Η παράστασή μας είναι ένα πολυθέαμα που συνδυάζει αρμονικά το projecting και το animation, με τους ηθοποιούς, τις γιγάντιες κούκλες, το θέατρο σκιών, τις εκφραστικές μάσκες και τα ευρηματικά κοστούμια.

C. N.: Εκτός από σκηνοθέτιδα, έχετε γράψει το σενάριο ενώ παράλληλα κρατάτε και ένα ρόλο στο έργο. Πόσο δύσκολο είναι για κάποιον να ισορροπήσει ανάμεσα σε αυτά τα τρία και ποιο απαιτεί την περισσότερη ενέργεια από τη μεριά σας;

Α. Π.: Όλα απαιτούν πολλή ενέργεια, φροντίδα και αγάπη και όλα σου ανταποδίδουν στο πολλαπλάσιο όση ενέργεια τους δίνεις.

C. N.: Η Άννα Παπαμάρκου ποια ιδιότητα θα προτιμούσε να δώσει στον εαυτό της, αυτή της σκηνοθέτιδας, της σεναριογράφου ή της ηθοποιού;

Α. Π.: Πραγματικά, δεν μπορώ να δείξω κάποια προτίμηση. Η ενέργεια της δημιουργικότητας μπορεί έχει διάφορες όψεις αλλά στην ουσία είναι το ίδιο πράγμα: έκφραση και διάθεση για επικοινωνία και προσφορά.

C. N.: Έχετε ασχοληθεί με παιδικά έργα και κουκλοθέατρο. Έχετε κάποια προτίμηση στην ενασχόληση με τα παιδιά ή στοχεύετε να ασχοληθείτε και με θέατρο για ενηλίκους;

Α. Π.: Για μένα το θέατρο είναι θέατρο. Δεν το διαχωρίζω σε θέατρο για παιδιά ή ενηλίκους. Παρόλα αυτά, αν πρέπει να το διαχωρίσω, μπορώ να σας πω ότι είναι συνειδητή μου επιλογή να ακολουθήσω αυτό το δρόμο γιατί πιστεύω ότι τα παιδιά είναι οι κολώνες πάνω στις οποίες θα οικοδομηθεί το μέλλον του κόσμου κι όπως λέει και Πλάτωνας: «Είναι ανάγκη οι νέοι να δέχονται παραστάσεις κι εντυπώσεις όμορφες, έτσι ώστε ευθύς από την παιδική τους ηλικία να οδηγούνται ανεπαίσθητα στην αγάπη και τη μίμηση του καλού και στην τέλεια αφομοίωση μαζί του»

C. N.: Ποια είναι τα σχέδιά σας για το άμεσο μέλλον σε καλλιτεχνικό επίπεδο;

Α. Π.: Υπάρχουν πολλές ιδέες και προσχέδια για νέα θεατρικά έργα αλλά δε βιάζομαι. Όλα στην ώρα τους. Το ωραίο στην ώρα του. Για την ώρα απολαμβάνουμε, μαζί με τους συνεργάτες μου, το ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΘΗΣΑΥΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ!