Επικεντρωμένο στις σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές, το Φεστιβάλ Ανοιχτά Πανιά εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2021 από τον Δήμο Χανίων, σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και με τη συνεργασία μεγάλων τοπικών Φορέων. Μουσική, θέατρο, εικαστικά, χορός, φωτογραφία, κινηματογράφος, λογοτεχνία και νέα μέσα, κυριαρχούν στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, με τις δράσεις να απλώνονται σε όλο το εύρος της πόλης των Χανίων και πάντα με τη συνοδεία παράλληλων εκπαιδευτικών και άλλων υποστηρικτικών δράσεων.
Ο Δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης, ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Πρόεδρος της Κ.Ε.Π.ΠΕ.ΔΗ.Χ.-Κ.Α.Μ., Γιάννης Γιαννακάκης, η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ, Μυρτώ Λάβδα και ο Ειδικός Σύμβουλος του Περιφερειάρχη Κρήτης, Δημήτρης Μιχελογιάννης, παρουσίασαν την Τρίτη 14 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής, το Φεστιβάλ “Ανοιχτά Πανιά” και όσα έχει ήδη πετύχει στα δύο χρόνια της λειτουργίας του. Στη συνέντευξη Τύπου παρευρέθηκαν και πολλοί καλλιτέχνες και μέλη της Επιτροπής Αξιολόγησης, οι οποίοι κατέθεσαν τη δική τους εμπειρία από το Φεστιβάλ.
«Ανοιχτά Πανιά» για τον σύγχρονο πολιτισμό
Ο Δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης, άνοιξε την εκδήλωση δηλώνοντας τη συνειδητή απόφαση του Δήμου να επενδύσει στον πολιτισμό και να προάγει τη δημιουργία πρωτότυπου πολιτιστικού προϊόντος: «Στον Δήμο Χανίων δημιουργήσαμε μία εντελώς ανεξάρτητη ομάδα για να αξιολογήσει με αποστασιοποίηση τις προτάσεις, ώστε να υπάρχει μία αντικειμενικότητα και να μην μπορεί να αμφισβητηθεί η όποια απόφαση. Η χρηματοδότηση του συγκεκριμένου εγχειρήματος προσεγγίζει το ¼ του συνολικού προϋπολογισμού του Δήμου για τον Πολιτισμό. Αυτή ήταν μια συνειδητή επιλογή, γιατί είναι μία επένδυση που τα Χανιά έχουν ανάγκη, να υπάρχει το αντίβαρο του πολιτισμού που διατηρεί και την πολυπολιτισμική ταυτότητα που η πόλη έχει κατακτήσει ανά τους αιώνες. Στόχος είναι τα Ανοιχτά Πανιά να γίνουν μια ανάγκη όχι μόνο της καλλιτεχνικής κοινότητας, αλλά κυρίως της τοπικής κοινωνίας. Η προσπάθεια είναι μία: τα Ανοιχτά Πανιά τελικά να γίνουν, Ανοιχτά Χανιά».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Από τη μεριά της Περιφέρειας Κρήτης, ο Ειδικός Σύμβουλος Πολιτισμού, Δημήτρης Μιχελογιάννης σημείωσε: «Τα Ανοιχτά Πανιά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πολιτιστικό οικοσύστημα που έχει αναπτυχτεί στην περιοχή. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι απευθύνεται στη ζωντανή κοινότητα των καλλιτεχνών. Υπάρχει μία σύμπραξη ανθρώπων από πολύ διαφορετικές σκοπιές και με ένα αποτύπωμα στην τοπική κοινωνία, αλλά και με σημαντική διάδραση και εκτός Χανίων».
Η διακριτή ταυτότητα του Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά»
Με τα «Ανοιχτά Πανιά», πολίτες και επισκέπτες γνωρίζουν τα Χανιά μέσα από το πρίσμα της Τέχνης. Δεν είναι τυχαία η επιλογή της μεγάλης διάρκειας του φεστιβάλ (περίπου 6 μήνες, από το καλοκαίρι έως και τις αρχές του χειμώνα), καθώς δίνεται η ευκαιρία όχι μόνο στους επισκέπτες (που κυρίως καταφθάνουν το καλοκαίρι), αλλά κυρίως στην τοπική κοινωνία, να βιώσει ουσιαστικά την Τέχνη στην πόλη και να βρει πολλές αφορμές να αλληλεπιδράσει με όσα συμβαίνουν στο πλαίσιο των εκδηλώσεων. Έτσι, τα Χανιά αποκτούν περίοπτη θέση στον χάρτη της πολιτιστικής παραγωγής και δραστηριότητας. Το Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» οργανώνεται πάνω σε πέντε βασικούς άξονες:
Ο πρώτος από αυτούς, αφορά στην πρωτότυπη καλλιτεχνική δημιουργία, κάτι που σημαίνει πως το πρόγραμμα περιλαμβάνει πρωτότυπα καλλιτεχνικά έργα, από όλες τις μορφές Τέχνης, που δημιουργούνται αποκλειστικά για το Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά». Όλες οι παραγωγές αφορούν τη σύγχρονη Τέχνη και πολλές φορές αποτελούν και διατομεακές καλλιτεχνικές συνέργειες.
Δεύτερος άξονας είναι η ίδια η πόλη των Χανίων, που αποτελεί αναφορά και αφετηρία για την καλλιτεχνική δημιουργία. Οι δημιουργοί καλούνται να κάνουν τη δική τους επιτόπια καλλιτεχνική έρευνα στα Χανιά, να ζυμωθούν με την πόλη και να εμπνευστούν από τη ζωή, την παράδοση και την ιστορία της. Οι παραγωγές παρουσιάζονται πάντα για πρώτη φορά στα Χανιά, κάποιες από αυτές έχουν ταξιδέψει εντός και εκτός Κρήτης, ενώ επιδίωξη του Φεστιβάλ είναι οι περιοδείες των πρωτότυπων έργων να αναπτυχθούν στις μελλοντικές διοργανώσεις.
Τρίτος άξονας είναι η εμπλοκή με τις τοπικές κοινότητες, οι οποίες όχι μόνο αποτελούν κλειδί για την καλλιτεχνική έρευνα, αλλά απολαμβάνουν και μία σειρά από παράλληλες δράσεις όπως εργαστήρια, ξεναγήσεις και ανοιχτές συζητήσεις.
Τέταρτος άξονας είναι τα εκπαιδευτικά προγράμματα, που στοχεύουν στην εκπαίδευση του κοινού και την επαφή του με τη σύγχρονη Τέχνη. Όλες τα καλλιτεχνικά έργα συνοδεύονται απαραιτήτως από εκπαιδευτικά εργαστήρια και άλλες παράλληλες δράσεις όπως ξεναγήσεις και ανοιχτές συζητήσεις που απευθύνονται σε ποικίλες ομάδες πολιτών και διαφορετικές ηλικίες.
Πέμπτος άξονας είναι η αναζωογόνηση των χώρων, με διάχυση των δράσεων σε πολλούς τόπους της πόλης, οι οποίοι και επανασυστήνονται στο κοινό μέσω της Τέχνης. Με αφορμή τα «Ανοιχτά Πανιά», ενεργοποιήθηκαν πολλές κρυμμένες γωνιές των Χανίων, που πήραν νέα πνοή μέσω των πρωτότυπων πολιτιστικών δράσεων. Ενδεικτικά, οι δράσεις αυτές απλώθηκαν από το Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης ως την Συναγωγή Ετζ Χαγίμ, από τον Προμαχώνα Σαν Σαλβατόρε μέχρι τον Άγιο Ρόκκο στη Σπλάντζια, από τη συνοικία της Νέας Χώρας και των Ταμπακαριών ως τους Τάφους των Βενιζέλων, τη Λίμνη της Αγυιάς, το Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Φρούριο Κουλές της Αρχαίας Απτέρας, την Πύλη Sabbionara κ.α.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Γιάννης Γιαννακάκης: «Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα φεστιβάλ το οποίο να μην βασίζεται σε μετακλήσεις ξένων παραγωγών, αλλά από τα Χανιά να ξεκινάει κάτι καινούργιο, που να είναι πολύ υψηλού επιπέδου. Και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό. Τα Ανοιχτά Πανιά θέλουμε να είναι μία φιλόξενη γωνιά, μια ανοιχτή αγκαλιά πολιτισμού, όπου οι καλλιτέχνες να μπορούν να παρουσιάσουν το έργο τους χωρίς περιορισμούς. Τα Χανιά έχουν μεγάλη παράδοση στον πολιτισμό, από εδώ μπορούν να ξεκινήσουν έργα που θα ταξιδέψουν παντού».
Τα «Ανοιχτά Πανιά» σε αριθμούς
Στη διετή λειτουργία του, το Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» έχει συνεργαστεί με συνολικά 337 καλλιτέχνες και συντελεστές από την Κρήτη και όλη την Ελλάδα, παρουσιάζοντας 30 πρωτότυπα έργα (15 το 2021 και 15 το 2022), όλα με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Είναι χαρακτηριστικό το ανοιχτό κάλεσμα για κατάθεση προτάσεων συγκέντρωσε πάνω από 200 αιτήσεις κάθε χρονιά. Οι δράσεις φιλοξενήθηκαν σε περισσότερα από 50 σημεία των Χανίων, ενώ κάποιες από αυτές ταξίδεψαν και σε 3 περιοχές εκτός Νομού και 2 σημεία εκτός Κρήτης.
Η απήχηση του φεστιβάλ στο κοινό είναι επίσης ενδεικτική της επιτυχίας του. Το 2021 τις παραγωγές επισκέφτηκαν πάνω από 6.000 άτομα, ενώ το 2022 οι επισκέπτες ήταν πάνω από 7.000, από τα Χανιά, την Κρήτη, αλλά και όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Συνολικά οι επισκέπτες αγγίζουν σχεδόν τους 12.000, ενώ πάνω από 1.300 άτομα συμμετείχαν ενεργά στις παράλληλες δράσεις. Έτσι, το κοινό του φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» εκτιμάται σε πάνω από 13.300 άτομα (υπάρχουν παραγωγές χωρίς μετρήσιμο αριθμό θεατών), γεγονός που αποτελεί τεράστια επιτυχία για έναν νεοσύστατο περιφερειακό θεσμό και φανερώνει το ενδιαφέρον των πολιτών για την καλλιτεχνική δημιουργία και την επαφή με την Τέχνη.
«Ανοιχτά Πανιά» για το 2023 Φέτος, τα «Ανοιχτά Πανιά» εδραιώνουν την παρουσία τους, μετά από δύο επιτυχημένες διοργανώσεις το 2021 και 2022, με απόλυτα θετικό απολογισμό. Σκοπός είναι το Φεστιβάλ να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια και να αποτελέσει σημείο αναφοράς στον πανελλήνιο πολιτιστικό χάρτη. Στο τέλος της εκδήλωσης ανακοινώθηκε το άνοιγμα της περιόδου υποβολής καλλιτεχνικών προτάσεων που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Ανοιχτά Πανιά 2023.
Η Καλλιτεχνική Διευθύντρια, Μυρτώ Λάβδα, παρουσίασε τη στόχευση για το φετινό Φεστιβαλ, που στηρίζει για ακόμη μία χρονιά την σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και τις πρωτότυπες δράσεις σε ποικίλα πεδία των Τεχνών: «Φέτος το Φεστιβάλ ανοίγει και ειδικά για τους μήνες του Ιουλίου και του Αυγούστου εγκαινιάζει μία νέα θεματική, με τον τίτλο “Φυγόκεντρος”, που απευθύνεται στην ενδοχώρα Χανίων, στις τοπικές κοινότητες που βρίσκονται στις υπόλοιπες έξι δημοτικές ενότητες του Δήμου Χανίων. Προσκαλούμε τους καλλιτέχνες να καταθέσουν ιδέες και προτάσεις για τις συγκεκριμένες περιοχές, να δημιουργήσουν πρωτότυπα καλλιτεχνικά έργα, που θα μπορέσουν να παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στα ίδια τα χωριά και να αποτελέσουν ένα σημείο ενεργοποίησης της κοινότητας».
Η πρόσκληση απευθύνεται σε ανεξάρτητους καλλιτέχνες και καλλιτεχνικές ομάδες, που δραστηριοποιούνται σε ποικίλα πεδία Τεχνών και επιθυμούν να σχεδιάσουν νέες, πρωτότυπες δημιουργίες που συνδέονται με τα Χανιά και την Κρήτη και θα παρουσιαστούν στα Χανιά, από τον Ιούλιο έως και τον Δεκέμβριο 2023. Καθώς η διάδραση με την κοινωνία και διαφορετικές κοινωνικές ομάδες αποτελεί βασικό ζητούμενο του Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά, οι δράσεις που θα προταθούν πρέπει απαραιτήτως να ενσωματώνουν και το σχεδιασμό παράλληλων δράσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Αναλυτικές πληροφορίες για τους άξονες και τις προϋποθέσεις συμμετοχής, τη χρηματοδότηση, την αξιολόγηση των προτάσεων και άλλα, βρίσκονται εδώ.
Η περίοδος υποβολής καλλιτεχνικών προτάσεων θα ξεκινήσει στις 15 Φεβρουαρίου 2023. Οι προτάσεις θα κατατίθενται ηλεκτρονικά, μέσω αυτού του συνδέσμου, έως και τις 24 Μαρτίου 2023, στις 20:00.
Το φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» έχει συνεργαστεί με τους εξής καλλιτέχνες:
Το 2021 με τους Μιχάλη Κιούση και Δημήτρη Κόκορη, Δημήτρη Μπαρνιά/Undertow, Δημήτρη Λιόλιο, Έλενα Σταυροπούλου, Μαρίνα Πανηγυράκη, Ευριπίδη Παπαδοπετράκη, Σοφία Κάσσαρη, Μαρίκα Κωνσταντινίδου, Sporos en Terra/Χριστίνα Λαντζάκη, Κατερίνα Ντινοπούλου, Άννα Κοντολέων, Lali Toupli (Αλίκη Ατσαλάκη, Κατερίνα Ζαχαροπούλου και Ευτυχία Τσουκαλά), Στεφανία Ορφανίδου, Ναταλία Μαντά και Georges Salameh, Χρήστο Καλκάνη, Ομάδα Ραφή (Αναστασία Κότσαλη και Λητώ Μεσσήνη) και Αkoo-o (Γιώργο Σαμαντά και Ντάνα Παπαχρήστου).
Το 2022 με το Μουσικό Σύνολο ΤΕΤΤΤΙΞ, Μιχάλη Παρασκάκη, Αλίκη Χιωτάκη, Καλλιτεχνική Ομάδα Errands (Νίνα Παππά, Σοφία Ντώνα, Δημήτρη Θεοδωρόπουλο, Αλέξια Σαραντοπούλου, Ελισάβετ Κιουρτσόγλου, Γιώργο Κουφάκη, Ιλάν Μανουάχ), Όλγα Ευαγγελίδου, Νεφέλη Παπαϊωάννου και Irene Ragusini, Κατερίνα Σκιαδά, Μπάμπη Γαλιατσάτο, Κυριάκο Ελευθεριάδη και Ηλιάνα Σκουλάκη, Παναγιώτα Καλλιμάνη, Παντελή Δεντάκη, Ελένη Μπαγάκη, Laure Jaffuel και Σάντρα Οντέτ Κυπριωτάκη, Ιουλία Ζαχαράκη, Κατερίνα Γναφάκη, Yael Levy και Νίκο Κοκολάκη, Κατερίνα Μαρκουλάκη, Αποστόλη Κουτσογιάννη, Oros Ensemble και Μαλβίνα Παναγιωτίδη.
Η Επιτροπή Αξιολόγησης του Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» για τα δύο προηγούμενα χρόνια αποτελούνταν από τους Νίκο Αρβανίτη, Εικαστικό και Επίκουρο Καθηγητή ΑΣΚΤ, Μαρία Βασιλάκη, Ιστορικό Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης, μέλος της διοικητικής επιτροπής του Μουσείου Μπενάκη, Γιάννη Δούκα, Συγγραφέα-Ποιητή, Έφη Θεοδώρου, Σκηνοθέτη Θεάτρου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, Μυρτώ Λάβδα, Εκπαιδευτικό Τέχνης, Καλλιτεχνική Διευθύντρια Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά», Μίλτο Λογιάδη, Διευθυντή Ορχήστρας, καθηγητή στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Σεσίλ Μικρούτσικου, Χορογράφο-Χορεύτρια και Σταύρο Ψυλλάκη, Σκηνοθέτη Ντοκιμαντέρ.
Το Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» είναι μία πρωτοβουλία του Δήμου Χανίων, σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Συνεργαζομενοι φορείς είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης, το Πνευματικό Κέντρο Χανίων, το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο, η Ι.Μ. Κυδωνίας και Αποκορώνου, το Μουσείο Τυπογραφίας, το Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Χανίων, η Συναγωγή Ετζ Χαγίμ και το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων.