Κανένας καλλιτέχνης μέχρι τώρα δεν έχει παρουσιάσει με μεγαλύτερη ακρίβεια την αίσθηση και την λάμψη της νυχτερινής ζωής του προηγούμενου αιώνα όπως ο Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ. Θεωρείται ο πρώτος καλλιτέχνης που ασχολήθηκε με ζήλο με την τέχνη της αφίσας ενώ, απομακρύνοντας τον εαυτό του από την αριστοκρατική του καταγωγή, έγινε ένας από τους σημαντικότερους καριερίστες καλλιτέχνες της μετα- ιπρεσιονιστικής περιόδου.
Παιδικά χρόνια και Αναπηρία
Γεννημένος στις 24 Νοεμβρίου του 1864 στο Albi της Γαλλίας, από αριστοκρατική και πλούσια οικογένεια, ο μικρός Henri συνήθισε από νωρίς στη θέα της υψηλής τέχνης. Οι γονείς του ήταν πρώτα ξαδέλφια το οποίο, φημίζεται, ότι προκάλεσε στον Henri τα προβλήματα υγείας του. Σε ηλικία 13 ετών υπέστη ρήξη στο αριστερό μηριαίο οστό και λίγο αργότερα στον δεξί. Είτε λόγω των επίπονων και μακρόχρονων θεραπειών στις οποίες υπεβλήθη είτε λόγω μιας ασθένειας που προήλθε από την αιμομιξία, οι πληγές του δεν επουλώθηκαν ποτέ εντελώς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την διακοπή της ανάπτυξής τους και ο Τουλούζ-Λωτρέκ εξελίχθηκε σε έναν ενήλικα με ύψος παιδιού. Αν και τραγικό, το γεγονός αυτό έκανε τον μικρό Ανρί στραφεί στην ζωγραφική, με την οποία ασχολούταν ήδη από την ηλικία των 10, για να γεμίσει τις βαρετές του ώρες.
Το 1872 γράφτηκε στην σχολή Lycée Fontanes στο Παρίσι. Οι πρώτοι του καθηγητές εικαστικών, Rene Princeteau -φίλος της οικογένειας Lautrec- και John Lewis Brown, επικεντρωνόντουσαν στη απεικόνιση ζώων, το οποίο επηρέασε ιδιαίτερα την τεχνική του. Ήταν αυτοί που τον ώθησαν να ασχοληθεί σοβαρά με την τέχνη. Έτσι, το 1882 πήγε στη σχολή École des Beaux-Arts και άρχισε να μελετά υπό την επίβλεψη του Léon Bonnat, ενός καλλιτέχνη που απομακρυνόταν από τους ακαδημαϊκούς κανόνες της ζωγραφικής. Η τέχνη του Ανρί άρχισε να ανθίζει όταν το 1883 εγκαταστάθηκε στο στούντιο του Fernand Cormon. Κοντά του γνώρισε ζωγράφους όπως ο Vincent van Gogh και ο Emile Bernard.
Η ζωή στην Μονμάρτρη
Παρόλα αυτά, το 1884 μετακόμισε στην Μονμάρτρη του Παρισιού, σε δικό του στούντιο. Η μαγεία της μποέμ ατμόσφαιρας και της ελεύθερης εργένικης ζωής συνεπήραν τον καλλιτέχνη και έδωσαν στα έργα του το χαρακτηριστικό τους ύφος. Ο θαυμασμός του για το περίεργο και το ασυνήθιστο φανερώνονται στον πρώτο του ολοκληρωμένο πίνακα “Circo Fernando”(1888). Τη ίδια περίοδο ξεκίνησε να ταξιδεύει στην Ισπανία και την Αγγλία, όπου γνώρισε τον ζωγράφο James McNeill Whistler και έγινε καλός φίλος του συγγραφέα Oscar Wilde.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Πίσω στο Παρίσι, η φιλία του με τον μουσικό Bruant, ο οποίος είχε δικό του καμπαρέ, του έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσει τα έργα του στο κοινό. Η έκθεση αυτή έκανε τον Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ διάσημο στον κόσμο της ψυχαγωγίας. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει την ομορφιά και τις αιθέριες μορφές της Μονμάρτρης, να απεικονίζει χορεύτριες και την νυχτερινή ζωή της πόλης. Όσο ζωντανή ήταν η πόλη τόσο ήταν και τα έργα του, έργα γεμάτα κίνηση και αέρα.
Επηρεασμένος από την Ιαπωνική τέχνη και τον σύγχρονό του Edgar Degas, τον οποίο θαύμαζε ιδιαίτερα, ζωγράφιζε σκηνές χωρίς βάθος και με επίπεδες φιγούρες. Χρησιμοποιούσε ζωηρά και έντονα χρώματα, και απλωμένες, ελεύθερες πινελιές που έδιναν την αίσθηση της στιγμής που σταμάτησε στον χρόνο. Τα πιο γνωστά θέματά του ήταν η τραγουδίστρια Yvette Guilbert και οι χορεύτριες Jane Avril και Louise Weber -γνωστή και ως «La Goulue», η γυναίκα που δημιούργησε το «Γαλλικό Καν-Καν». Αφίσες και το Moulin Rouge Το 1891, του ζητήθηκε να φιλοτεχνήσει την πρώτη του αφίσα με τίτλο: “Moulin Rouge- La Goulue” για τα εγκαίνια του καμπαρέ «Moulin Rouge».
Στράφηκε στην, άγνωστη μέχρι τότε για αυτόν, τεχνική της λιθογραφίας, η οποία θα τον βοηθήσει να δημιουργήσει 363 αφίσες μέχρι το τέλος της ζωής του . Από τότε, την τέχνη του χαρακτήρισε η δημιουργία της αφίσας, οι οποίες αποτέλεσαν διαφημιστικό μέσο για πολλούς καλλιτέχνες στα μπαρ και τα καμπαρέ της Μονμάρτρης. Την περίοδο 1892-1894 ο Toulouse Lautrec επικεντρώθηκε στην αναπαράσταση της ζωής στα πορνεία της πόλης. Το πιο σημαντικό του έργο ήταν η συλλογή “Elles”(1896).
Ο ζωγράφος ήταν συχνός πελάτης στα πορνεία του Παρισιού αλλά, πάνω από όλα, παρατηρητής. Η συναναστροφή του με τους ανθρώπους της νύχτας του έδωσε την δυνατότητα να τους απεικονίσει με ευαισθησία, χωρίς να τους ωραιοποιήσει. Ζωγράφισε τις γυναίκες με τους πελάτες τους αλλά και τις στενές σχέσεις που είχαν και οι ίδιες μεταξύ τους. Έργα αυτού του θέματος είναι: “Salon in the Rue des Moulins”και “Le Café Concert”.
Ψυχική υγεία και τα τελευταία χρόνια
Ο Ανρί, όπως παρατηρούμε και από την δουλεία του, ήταν ιδιαίτερα ενεργός στην νυχτερινή ζωή του Παρισιού. Πολλοί ισχυρίζονται πως ήταν ο τρόπος του να ξεχνά τη σωματική του αναπηρία, για την οποία, όπως φαίνεται από τα γράμματά του, ήταν αρκετά ανασφαλής. Στις αυτοπροσωπογραφίες του απέφευγε να ζωγραφίζει τον εαυτό του κάτω από το στήθος. Η ανασφάλειά του βρήκε διέξοδο στο ποτό. Οι συχνές επισκέψεις τους στα πορνεία της πόλης ήταν, λογικά, και ο τρόπος με τον οποίο κόλλησε σύφιλη.
Στα τέλη του 1899, τα προβλήματα υγείας του τον οδήγησαν να κλειστεί στο σανατόριο Neuilly-sur-Seine. Έμεινε κλεισμένος για 3 μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων κατάφερε να ζωγραφίσει 39 έργα με κύριο θέμα το τσίρκο. Όμως, αφήνοντας το σανατόριο, τον Μάιο του 1900, επέστρεψε στις παλιές του συνήθειες. Μην αντέχοντας τον αλκοολισμό, και λόγω των επιπτώσεων από τη σύφιλη, η υγεία του υπέκυψε.
Ο Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ πέθανε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1901 σε ηλικία 36 ετών, αφήνοντας πίσω του 737 καμβάδες και περισσότερες από 5.000 δημιουργίες.
