Η Αντιγόνη του Σοφοκλή με τα χαρακτηριστικά μιας κωμωδίας. Γίνεται; Δίνουν διαλέξεις οι άσχετοι; Είναι η δική μας τραγωδία μεγαλύτερη από όλες; Αν φανταζόμασταν κάποιον να επιχειρεί να «αναποδογυρίσει» την αρχαία τραγωδία, αυτή θα ήταν η Λένα Κιτσοπούλου, η πληθωρική αντι-περσόνα του ελληνικού θεάτρου. Και, πράγματι, το τολμά με το έργο Αντιγόνη / Lonely Planet στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, από τις 14 Δεκεμβρίου 2017 έως τις 7 Ιανουαρίου 2018.
Αν περιμένετε έναν Χορό αρχαίας τραγωδίας, δεν θα τον δείτε. Καλώντας στη σκηνή μια ομάδα ανθρώπων που, χωρίς να είναι ειδήμονες, δίνουν μια διάλεξη γύρω από την Αντιγόνη, η Λένα Κιτσοπούλου εμβολίζει τον σοφόκλειο μύθο με στιγμές ενός σατιρικού, απελπισμένου και, ενίοτε, χριστουγεννιάτικου «εδώ και τώρα».
Με τη βαθιά πεποίθηση ότι το αρχαίο δράμα μάς εμπεριέχει, αφού «όποιον χώρο κι αν επιλέξει κανείς να αναλύσει από τη σύγχρονη πραγματικότητα, θα πέσει αναπόφευκτα πάνω στις αρχαίες τραγωδίες», η συγγραφέας και σκηνοθέτρια στα πρόσωπα των ηρώων της αναγνωρίζει Αντιγόνες, Κρέοντες και Αίμονες, που μοιράζονται κοινές φοβίες και αγωνίες του αφόρητα μοναχικού μας σύμπαντος. Οι ήρωές της μπορεί να αναρωτιούνται αν η Αντιγόνη ουρλιάζει μέσα της από απελπισία, αν αμφιταλαντεύεται η Ισμήνη, αν έχει δίκιο ο Κρέοντας, να μιλούν για το Έρως ανίκατε μάχαν, αλλά πάντα υπό το πρίσμα των δικών τους δύσκολων αποφάσεων, από εκείνο το είδος αποφάσεων που σε κάνουν να γεμίζεις παγοθήκες με τα δάκρυά σου…
Κρατώντας άρρηκτο το νήμα των μέχρι σήμερα έργων και σκηνοθεσιών της, η Λένα Κιτσοπούλου πάει τον μύθο στα «απάτητα» και επιμένει να έλκεται από τα μοτίβα της ανθρώπινης τρέλας και μοναξιάς, θεωρώντας πως «δεν έχει τίποτε άλλο ο άνθρωπος, όλα τα άλλα είναι ψέματα».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στον «πλανήτη Κιτσοπούλου», ωστόσο, κάτω από την υπαρξιακή απελπισία κουρνιάζει η κωμωδία – και το ανάποδο. Οδηγούμενη από μια ανάγκη αυτοσαρκασμού και διαστρεβλωμένης αντιμετώπισης της πραγματικότητας, αναζητά στην κωμωδία «ένα ίχνος αλήθειας». «Δεν την προσπαθώ την κωμωδία» λέει. «Είναι μια μορφή απόγνωσης και μη ενοχής για την ευτελή πλευρά του εαυτού μου.»
Στο σύμπαν της Κιτσοπούλου το αρχαίο δράμα υπάρχει παντού: «Δεν αντιμετωπίζω το αρχαίο δράμα ως κάτι το απόκοσμο, ή το δύσκολο, ή ως κάτι φοβιστικό. Νομίζω ότι με εμπεριέχει. Καλλιτεχνικά, μου δίνει δυνατότητες να καταπιαστώ με οτιδήποτε και μου κάνει τη χάρη να βρίσκεται οπουδήποτε. Βρίσκεται εξίσου μέσα στο πιο μικρό στιγμιότυπο της καθημερινότητας, όπως επίσης και μέσα στο πιο ακραίο καιρικό φαινόμενο. Είναι συμπυκνωμένη ποίηση και εγώ το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να προσαρμόσω τον μικρής εμβέλειας εαυτό μου μέσα της. Ξέρω όμως ότι έχω θέση εκεί μέσα, ξέρω ότι μιλάει για μένα. »
Η Λένα Κιτσοπούλου
Η Λένα Κιτσοπούλου, απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης, γαλουχήθηκε στη σκηνή του Θεάτρου του Νότου (Θέατρο Αμόρε), ύστερα από πρόταση του Γιάννη Χουβαρδά. Κατ’ επιλογήν του ιδίου (όταν πλέον ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου), η Κιτσοπούλου έκανε το μεγάλο άλμα, το 2009, ως συγγραφέας και σκηνοθέτης της Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α.Σ., με πρωταγωνίστρια τη Μαρία Πρωτόπαππα. Ακολούθησε η τολμηρή ανάγνωσή της πάνω στο μυθιστόρημα Χαίρε νύμφη του Γρηγορίου Ξενόπουλου (Θέατρο Τέχνης, 2012), η αιχμηρή σάτιρα του Αθανάσιου Διάκου (Φεστιβάλ Αθηνών, 2012), καθώς και η αποδομητική ματιά της στον Ματωμένο γάμο του Λόρκα (Φεστιβάλ Αθηνών, 2014). Έργα και κείμενά της παίζονται από διάφορους θιάσους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τον Μάιο του 2017, έγραψε και σκηνοθέτησε, για την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, το έργο Τυραννόσαυροι Rex.
Τέσσερις παραστάσεις της Κιτσοπούλου –Χαίρε νύμφη, Ματωμένος γάμος, Κοκκινοσκουφίτσα και Μια μέρα, όπως κάθε μέρα (…) Ή η ανουσιότητα του να ζεις– έχουν παρουσιαστεί στο θέατρο Saint-Gervais της Γενεύης, ενώ η Κοκκινοσκουφίτσα έχει παρουσιαστεί και στο πλαίσιο του διεθνούς φεστιβάλ Chantiers d’Europe που διοργανώνεται από το Théâtre de la Ville. Τον χειμώνα του 2016, υπέγραψε για το γερμανικό Theater Oberhausen μια «πειραγμένη» εκδοχή της ιψενικής Έντα Γκάμπλερ.
Τον Οκτώβριο του 2016, η παράσταση Antigone, Lonely Planet –η πρώτη εκδοχή του έργου– ανέβηκε στο Olympic Tower της Νέας Υόρκης, στο πλαίσιο του τετραήμερου φεστιβάλ Antigone Now που διοργάνωσε το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης.
Ο Σοφοκλής παρουσίασε την Αντιγόνη πιθανότατα το 442 π.Χ., στα Μεγάλα Διονύσια. Σε ένα από τα αρτιότερα έργα της αρχαίας γραμματείας, το θέμα του οποίου έχει αντληθεί από τον Θηβαϊκό κύκλο, εκθέτει την ανηλεή μάχη που ξεσπά ανάμεσα στους νόμους της ηθικής και της Πολιτείας, όταν η Αντιγόνη –κόρη του Οιδίποδα– αποφασίζει να παράσχει την πρέπουσα ταφή στον νεκρό αδελφό της, Πολυνείκη, παραβαίνοντας την εντολή του νέου βασιλιά της Θήβας, Κρέοντα.
Το Αντιγόνη / Lonely Planet σηματοδοτεί τη δεύτερη μεγάλη συνεργασία της Λένας Κιτσοπούλου με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Την άνοιξη του 2014, παρουσίασε την ανατρεπτική εκδοχή της στο παραμύθι των αδελφών Γκριμ, Κοκκινοσκουφίτσα, η οποία ήταν εμβαπτισμένη στο αμερικανικό σπλάτερ και στο ρεμπέτικο. Επίσης, το 2015 συμμετείχε στην πρωταγωνιστική ομάδα του Βυσσινόκηπου, σε σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου, που ανέβηκε στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.
Συντελεστές
Κείμενο & Σκηνοθεσία: Λένα Κιτσοπούλου
Σκηνικά & Κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βίντεο: Άγγελος Παπαδόπουλος
Σχεδιασμός Ήχου: Κώστας Μπώκος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριλένα Μόσχου
Βοηθοί Σκηνογράφου-Ενδυματολόγου: Δημήτρης Αγγέλης, Τζίνα Ηλιοπούλου
Παίζουν: Λένα Κιτσοπούλου, Σοφία Κόκκαλη, Ανδρέας Κοντόπουλος Γιάννης Τσορτέκης, Πέτρος Γεωργοπάλης, Νικολέτα Γκριμέκη, Βασίλης Σαφός
Εκτέλεση Παραγωγής: POLYPLANITY Productions / Γιολάντα Μαρκοπούλου & Βίκυ Στρατάκη
Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
Η παράσταση δεν ενδείκνυται για παιδιά.
Την Παρασκευή 15, το Σάββατο 16, την Κυριακή 17, το Σάββατο 23, τη Δευτέρα 25, την Παρασκευή 29, το Σάββατο 30 Δεκεμβρίου, το Σάββατο 6 και την Κυριακή 7 Ιανουαρίου 2018 με υπέρτιτλους στα αγγλικά.
ΠΑΡΑΛΛΗΛH ΔΡΑΣH
Τετάρτη 20 Δεκεμβρίου
Μετά την παράσταση, συζήτηση του κοινού με τους συντελεστές
Φωτογραφίες: © Σταύρος Χαμπάκης
