Αντώνης Αντωνόπουλος: Η Κλυταιμνήστρα δεν σκοτώνει από ευχαρίστηση

Στο πλαίσιο του ΑΙΣΧΥΛΟΥ project ^, η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης παρουσιάζει σε παγκόσμια πρεμιέρα στις 23 και 24 Ιουλίου, στο Ανοιχτό Θέατρο Παλαιού Ελαιουργείου, την παράσταση Κλυταιμνήστρα της σπουδαίας φλαμανδικής ομάδας tg STAN. Βασισμένη στο έργο Αγαμέμνων του Αισχύλου, η πρωτοποριακή αυτή παράσταση έρχεται στη γενέτειρα του κορυφαίου τραγωδού να αμφισβητήσει τις σύγχρονες έμφυλες ταυτότητες και να δώσει φωνή στους σιωπηλούς.

-Στη νέα παραγωγή των tg STAN, με τίτλο «Κλυταιμνήστρα», στην οποία συμμετέχετε, η αισχύλεια τραγωδία παρουσιάζεται σε διασκευή. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για τη νέα οπτική που προσφέρει η παράσταση;

H παράσταση χρησιμοποιεί αποσπάσματα από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου, της Ορέστειας σε μετάφραση Ted Hughes και το Bloodbath του Gustav Ernst, για να φωτιστεί από διαφορετικές πλευρές η πολύπλοκη, πολυεπίπεδη ιστορία της Κλυταιμνήστρας. Δημιουργούμε μια σύγχρονη ανάγνωση αυτής της αρχαίας ιστορίας βίας, μισογυνισμού και εκδίκησης.

-Η φλαμανδική ομάδα tg STAN είναι γνωστή για την «ηθοποιοκεντρική» προσέγγιση που ακολουθεί. Τι θα λέγατε πως αποκομίσατε από τη συμπόρευσή σας με τους τρεις δημιουργούς που απαρτίζουν την εν λόγω ομάδα;

Είναι τρομερά συναρπαστική εμπειρία. Το κείμενο, οι υποκριτικές επιλογές αλλά και όλες οι αποφάσεις είναι αποτέλεσμα συλλογικής διαδικασίας και εμπλοκής του θιάσου, τα πάντα είναι συνεχώς υπό διαπραγμάτευση και αμφισβήτηση, οι μεταφράσεις, τα αποσπάσματα που επιλέγονται, τι εξυπηρετεί την ιστορία που θέλουμε να πούμε, τα κοστούμια… Τίποτα δεν είναι δεδομένο μέχρι την τελευταία στιγμή. Είναι μια διαδικασία διαρκώς εν εξελίξει που σε απελευθερώνει και κάνει όλους τους ανθρώπους που εμπλέκονται συμμέτοχους και υπεύθυνους στο τελικό αποτέλεσμα.

-Οι συντελεστές της παράστασης προέρχονται από την Ελλάδα, το Βέλγιο, τη Νορβηγία, τις Φιλιππίνες. Θέλετε να μας περιγράψετε πώς αυτή η σύνθεση επηρέασε το τελικό αποτέλεσμα;

Η επαφή με ανθρώπους άλλων καταγωγών, διαφορετικού παρελθόντος, χωρίς εξοικείωση με την ελληνική μυθολογία ή χωρίς φόρτιση πολλαπλών προσεγγίσεων και αναγνώσεων του αρχαίου δράματος λειτουργεί μόνο αναζωογονητικά. Σε αναγκάζει και σένα που (ίσως) έχεις μεγαλύτερη επαφή με τέτοια κείμενα να αναθεωρήσεις αυτά που (νομίζεις ότι) ξέρεις, να τα επαναπροσδιορίσεις, να αμφισβητήσεις. Και να συνειδητοποιήσεις ότι αυτά τα κείμενα μας αφορούν ακόμα.

-Η Κλυταιμνήστρα είναι ένας χαρακτήρας που δε μένει απαθής, ούτε δέχεται στωικά τη μοίρα της. Απεναντίας, αντιδρά, ασκώντας και η ίδια με τη σειρά της βία. Τι θα λέγατε πως την διαφοροποιεί λοιπόν από τον Αγαμέμνονα;

Η Κλυταιμνήστρα δεν σκοτώνει από ευχαρίστηση. Δεν είναι μόνο ότι θέλει να πάρει εκδίκηση για την θυσία της κόρης της, της Ιφιγένειας, αλλά πιστεύει ότι είναι ο μόνος τρόπος για να σταματήσει τη βία και την κακοποίηση. Αντιπροσωπεύει μια άλλου είδους δύναμη, μια άλλου είδους οπτική στη ζωή. Αναγκάζεται να σκοτώσει, γιατί ο φόνος είναι η μόνη γλώσσα που καταλαβαίνει ο Αγαμέμνονας. “Σκοτώνοντας την Ιφιγένεια σκότωνες ό,τι η Ιφιγένεια ήταν μέσα σου, ώστε να μπορείς να σκοτώνεις όλα τα υπόλοιπα”, θα του πει. Η παράσταση δεν υποστηρίζει ότι η εκδίκηση είναι η μόνη λύση. Ίσως η Κλυταιμνήστρα δεν σκοτώσει. Ίσως ο θάνατος του Αγαμέμνονα να είναι να παραμείνει ζωντανός.

-Ποια πιστεύετε πώς είναι η σημασία του να επανερχόμαστε σε οικείες αφηγήσεις και να εξετάζουμε κάθε φορά νέες οπτικές;

Αυτά τα κείμενα, αυτές οι ιστορίες μας αφορούν ακόμα. Η βία, η εκδίκηση, η αδικία δεν έχουν τελειώσει. Οι κακοποιητές συνεχίζουν να κακοποιούν κάθε μέρα. Κακοποιούν ανθρώπους, κακοποιούν ζώα, κακοποιούν τη γη. Οι βιαστές συνεχίσουν και βιάζουν. Ο μισογυνισμός συνεχίζει να υπάρχει. Ο Αγαμέμνονας υποτιμά την Ιφιγένεια, την Κλυταιμνήστρα και την Κασσάνδρα, ασκεί πάνω τους επανειλημμένα βία. Το θέατρο είναι ένας καθρέφτης, το κοινό έρχεται και συνομιλεί με αυτό που βλέπει. Ο Αγαμέμνονας και η Κλυταιμνήστρα αντιπροσωπεύουν δύο αντίθετους κόσμους, δύο αντίθετα συστήματα, δύο αντίθετους τρόπους ζωής. Επανερχόμαστε στα αρχαία κείμενα, βουτάμε σε νέες προσεγγίσεις, εξερευνούμε κι άλλες πλευρές γιατί τα ερωτήματα που έχουν τεθεί ήδη από τον Αισχύλο δεν έχουν ακόμα λυθεί.

-Η «Κλυταιμνήστρα» θα κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα της στο πλαίσιο του ΑΙΣΧΥΛΟΥ project ^ – 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Πώς αισθάνεστε που είστε κομμάτι αυτού του πρότζεκτ;

Νιώθω χαρά και ευγνωμοσύνη. Χαίρομαι πολύ που συνάντησα αυτούς τους ανθρώπους, που συνεργαστήκαμε, που δημιουργήσαμε μια παράσταση και θα έχουμε την ευκαιρία να την παρουσιάσουμε στη γενέτειρα του Αισχύλου, την Ελευσίνα.

Διαβάστε επίσης:

Μυστήριο 35 – Αισχύλου Project ^: Κλυταιμνήστρα από τους tg STAN στην Ελευσίνα 2023