Αντώνης Γαλέος: Κανείς δεν μπορεί να δει το φως αν δεν αναγνωρίσει πρώτα κάθε σκιά που το απαρτίζει

Ο Αντώνης Γαλέος σκηνοθετεί την παράσταση «Το Χελιδόνι», η οποία ανεβαίνει στο θέατρο Μουσούρη σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, μουσική Alex Sid, και ερμηνεύουν η Κατερίνα Διδασκάλου και ο Δημήτρης Τσίκλης.

***

Γιατί το θέατρο μας κάνει ακόμα να κλαίμε;

Ο Γκιλιέμ Κλούα, ο συγγραφέας του θεατρικού έργου Το Χελιδόνι εξομολογείται χαρακτηριστικά: «Πάντα λέω ότι είναι το πιο επώδυνο κείμενο που έχω γράψει. Εμπνευσμένο από ένα πραγματικό γεγονός, την τρομοκρατική επίθεση στο μπαρ Pulse στο Ορλάντο τον Ιούνιο του 2016 που συνέπεσε με τα γενέθλιά μου, το έργο εξερευνά θέματα που ήταν πολύ κοντινά σε μένα εκείνη την εποχή, ειδικά τη σχέση με τη μητέρα μου. Ήταν τόσο δύσκολο το γράψιμο που μερικές φορές αναγκαζόμουν να το διακόψω και να κλείσω τον υπολογιστή γιατί δεν μπορούσα να σταματήσω να κλαίω.»

Η Αμέλια, μια αυστηρή και μεθοδική δασκάλα τραγουδιού, δέχεται στο σπίτι της την επίσκεψη του Ραμόν, ενός νέου που θέλει να βελτιώσει την τεχνική του για να τραγουδήσει ένα συγκεκριμένο τραγούδι στο μνημόσυνο της μητέρας του που έφυγε έναν χρόνο πριν. Το τραγούδι που έχει επιλέξει, Το χελιδόνι, κατέχει ιδιαίτερη σημασία γι’ αυτόν και, όπως φαίνεται, και για την Αμέλια, η οποία, παρά την αρχική απροθυμία της, δέχεται τελικά να βοηθήσει τον νέο μαθητή της. Όσο προχωράει το μάθημα, τα δυο πρόσωπα αρχίζουν να ξετυλίγουν σιγά-σιγά λεπτομέρειες από το παρελθόν τους, το σημαδεμένο ανεπανόρθωτα από μια τρομοκρατική επίθεση, που έπληξε την πόλη το περασμένο καλοκαίρι. Η πραγματική σημασία αυτής της επίθεσης, τα κίνητρα του τρομοκράτη και η σκιά των θυμάτων του προκαλούν μια αντιπαράθεση ανάμεσα στην Αμέλια και τον Ραμόν, που θα τους οδηγήσει σε μια σειρά επώδυνων και καθαρτικών αποκαλύψεων. Αυτή η εκρηκτική συνεύρεση πνευμάτων θα τους βοηθήσει να επαναπροσδιορίσουν τις θεμελιώδεις αξίες τους: η Αμέλια θα διδαχτεί το νόημα της θυσίας και ο Ραμόν θα ξεγυμνώσει την αγάπη από το δίκιο.

Τα γεγονότα που μας περιτριγυρίζουν και στολίζουν την ύπαρξη μας δείχνουν να ενώνονται σε αλυσίδες μεταξύ τους, σχεδόν νομοτελειακά, αιτίες και αποτελέσματα. Υπάρχουν όμως όντως τέτοια δίπολα μπροστά μας ή αυτό που αντικρύζουμε είναι απέραντες συνέχειες; Λειτουργούμε άραγε σαν κάστορες συλλέγοντας κομμάτια από το δάσος για να χτίσουμε τα σπίτια και τα φράγματά μας; Κοιτώντας έναν άνθρωπο να κινείται και να συγκινείται, σπάμε αντιληπτικά αυτή την κίνηση σε κομμάτια, ξέχωρα και απομονωμένα. Άρα, βλέπουμε κάτι μπροστά μας και σκεφτόμαστε ταυτόχρονα – κρίνουμε τη φύση της κίνησης. Με άλλα λόγια, την κίνηση του άλλου ναι μεν την αντιλαμβανόμαστε, αλλά και σε ένα βαθμό τη μαντεύουμε, την πλάθουμε με τον νου μας. Στον κόσμο των ανθρώπων καταμαρτυρούμε μια σειρά από ξαφνικές, απότομες αντιδράσεις, τις οποίες δυσκολευόμαστε να σταχυολογήσουμε. Ωστόσο, το ξάφνιασμά τους το ερμηνεύουμε εμείς μόνο ως τέτοιο. Υπάρχουν άπειρες παράλληλες διεργασίες που χτίζονται για να προκύψει αυτή η στιγμή που τόσο μας αιφνιδιάζει. Διεργασίες που μας διαφεύγουν: αυτή άλλωστε είναι και η δουλειά του ταχυδακτυλουργού, να αποπλανεί το βλέμμα και τη λογική του θεατή, ώστε να τον κάνει να θεωρεί ότι η ποιότητα της δράσης είναι άλλη από αυτή που πραγματικά συντελείται, και το αποτέλεσμα να είναι εκπληκτικό και αναπάντεχο. Το ίδιο το κείμενο, το Χελιδόνι, δίνει λαβή για μια τέτοια προσέγγιση, αλλά και οι πρόβες με την Κατερίνα Διδασκάλου και τον Δημήτρη Τσίκλη, αλλά και τον μουσικό μας Alex Syd, συνεχώς πρόσφεραν υλικά προς μια μαγική και βαθύτατα συναισθηματική διάλυση στερεότυπων δεσμών ανάμεσα στην αιτία και το αιτιατό: άλλωστε και η Κατερίνα μέσα στο υποκριτικό οπλοστάσιο της φροντίζει να κρατάει σε περίοπτη θέση την έννοια του «εκπληκτικού» και να βοηθάει τους συνεργάτες της να το καλλιεργούν σε κάθε βήμα.

Στις ανθρώπινες σχέσεις, πολλές φορές μπαίνουμε σε σκοτεινά δωμάτια και η πρώτη κίνηση που κάνουμε είναι να σπάσουμε τον φακό μας. Αλλά – Ο κόσμος απλώνεται μπροστά μας χαοτικός κι εμείς μέσα από την αισθητική της αγάπης έχουμε τη δύναμη να δημιουργήσουμε δομή, τάξη, σχήματα, αρμονία, ομορφιά, σοφία. Η αποδοχή του χάους του κόσμου οδηγεί στη συμφιλίωση με το αίμα, τον εγκλιματισμό με τη ζωή και την ποικιλία της, άρα και την ευτυχία. Ο Θεός παύει να είναι γέννημα φόβου, αλλά ύπαρξη και αλήθεια. Η αλήθεια είναι πάντα πληθυντικού αριθμού. Κανείς δεν μπορεί να δει το φως αν δεν αναγνωρίσει πρώτα κάθε σκιά που το απαρτίζει.

Και το θέατρο μπορεί ακόμα να μας κάνει να κλαίμε, γιατί είναι αυτό που μας σώζει και μας δικαιώνει.

Διαβάστε επίσης: 

Το Χελιδόνι, του Γκιλιέμ Κλούα σε σκηνοθεσία Αντώνη Γαλέου στο θέατρο Μουσούρη