Η σκηνοθέτις Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός σύμβουλος Αλέξανδρος Κιτροέφ, που παρουσίασαν το 2012 στο Μουσείο Μπενάκη αλλά και στους κινηματογράφους το έργο Σμύρνη, η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης, 1900 – 1922, παρουσιάζουν τώρα το δεύτερο μέρος με τίτλο Από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, σε σχέση με το Διωγμό και την Ανταλλαγή των πληθυσμών της Τουρκίας και της Ελλάδας το 1922-1924, φέρνοντας πίσω στο κοινό άγνωστες εικόνες ξεχασμένες σε «κλειστά» αρχεία από την Αμερική και την Ευρώπη αλλά και μια νέα οπτική.
Το μέρος δεύτερο Από τις δύο πλευρές του Αιγαίου βασίζεται στην ιδέα ότι έφτασε η στιγμή να αναγνωρίσουμε πως τα παιδιά και τα εγγόνια των ελληνορθόδοξων και μουσουλμάνων προσφύγων, μπορούν να διηγηθούν από κοινού τις ιστορίες τους. Πως έφτασε η στιγμή να διηγηθούμε ολόκληρη την ιστορία και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου και όχι μόνο τη μισή.
Οι δυο συνεργάτες θέλουν να τιμήσουν τον κόσμο που έχασε τις εστίες του από το 1922-1924, αλλά και συγχρόνως την επιστήμη της ιστορίας. Ιστορικοί από την Αμερική, την Ευρώπη, την Ελλάδα και την Τουρκία, μιλούν για την μεγάλη Ιστορία, ενώ πρόσφυγες, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες. Οι οικογενειακές μικροϊστορίες εκτυλίσσονται στα παράλια της Μικράς Ασίας, στον Πόντο και την Καππαδοκία, αλλά και τη βόρειο Ελλάδα και την Κρήτη. Μάλιστα δύο από τους ομιλητές, η Καλλιόπη, κόρη ελληνορθόδοξων προσφύγων από την Καππαδοκία, διηγείται την ιστορία της στα Τουρκικά και ο Husnu, γιός Μουσουλμάνων προσφύγων από την Κρήτη διηγείται την ιστορία της οικογένειάς του στα Κρητικά.
Το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες του Διωγμού και της Ανταλλαγής από τα αρχεία της Library of Congress, του Πανεπιστημίου του Princeton, του Ερυθρού Σταυρού της Γενεύης αλλά και του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, του Save the Children Fund, του Albert Kahn Fondation, του πανεπιστημίου της Minnesota αλλά και άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Επίσης για πρώτη φορά θα δούμε μερικές από τις χαμένες φωτογραφίες του μεγάλου Αμερικανού φωτογράφου Lewis Hine, εικόνες από το κλειστό για χρόνια αρχείο του Near East Relief καθώς και φιλμικό υλικό από την χαμένη ταινία της YMCA στη Μικρά Ασία και την Ελλάδα από το αρχείο του Robert Davidian.
Tο άγνωστο οπτικό αρχειακό υλικό διασώθηκε και συντηρήθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ΠΡΩΤΕΑΣ & PROTEUS NY INC και τους χορηγούς του.
Η μοντέρ εικόνας και ήχου Αλίκη Παναγή για την ηχητική επένδυση της ταινίας χρησιμοποίησε ήχους εποχής προκειμένου να ζωντανέψουν τα γεγονότα, ενώ ο μουσικός Νίκος Πλατύραχος, βασίστηκε σε τραγούδια εποχής από τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα για να συνθέσει την πρωτότυπη μουσική του.
Συντελεστές ταινίας
Σκηνοθεσία, επιμέλεια: Μαρία Ηλιού Ιστορικός
Σύμβουλος: Αλέξανδρος Κιτροέφ
Μουσική: Νίκος Πλατύραχος
Μοντάζ: Αλίκη Παναγή
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Allen Moore
Ηχολήπτης: John Zecca
Μιξάζ: Γιώργος Μικρογιαννάκης
Διεύθυνση Παραγωγής: Μelissa Hibbard, Πάρις Μπουρλέτος
Βοηθός Σκηνοθέτη και Διεύθυνση Παραγωγής στην Τουρκία: Άννα Μαρία Ασλάνογλου
Special Effects: Γιώργος Μανωλόπουλος, Ρουσέλος Αραβαντινός Άσπα Παπαζαχαρία, Ben Pollard
Γραφιστικά: Ντόρα Πικιώνη
Παραγωγή: ΠΡΩΤΕΑΣ& PROTEUS NY INC μη κερδοσκοπική εταιρεία
Ομιλητές:
Ιστορικοί και Ερευνητές:
Βruce Clark (συγγραφέας του βιβλίου Δυο φορές Ξένος και βασικός ομιλητής της ταινίας), Αλέξανδρος Κιτροέφ (Haverford College), Θάνος Βερέμης (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Renee Hirshon (Oxford,Saint Peter’s College), Ελένη Mπαστέα (New Mexico University και τρίτης γενιάς με καταγωγή από τη Σμύρνη), ο εκλιπών Χάρης Ψωμιάδης (Queens College) και ο Caglar Keyder (Bogazizi University).
Οι πρόσφυγες Πρώτης, Δεύτερης και Τρίτης γενιάς:
Sano Halo (από τον Πόντο), Ανθούλα Ρουμελιώτη από την Πέργαμο, Μένη Ατσικμπάση από το Αξάρι, Sureyya Aytas από την δυτική Μακεδονία, Καλλιόπη Γεωργιάδου από την Καππαδοκία, Husnu Karaman από το Ηράκλειο και Mufide Pekin από τα Χανιά.
Διάρκεια προβολής 87′