Η Διεθνής Αμνηστία μου έκανε φέτος την τεράστια τιμή να με συμπεριλάβει στην κριτική επιτροπή της κατηγορίας «Ανθρώπινα Δικαιώματα» του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – μια μοναδική ευκαιρία να δεις συγκεντρωμένες μαρτυρίες ανθρώπων από χώρες που συνηθίζαμε να αποκαλούμε Τρίτο Κόσμο. Ντοκιμαντέρ δημιουργών που εργάζονται σε αυταρχικά ή και δικτατορικά καθεστώτα, τις περισσότερες φορές με χαμηλούς προϋπολογισμούς και έξω από τα παραδοσιακά δίκτυα διανομής.
Το πρόβλημα ήταν ότι αίφνης όλα έδειχναν τόσο οικεία με την ελληνική πραγματικότητα. Και πώς θα μπορούσε να είναι βέβαια διαφορετικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, η οποία στα χρόνια του μνημονίου κατρακύλησε κατά 50 θέσεις στην κατάταξη της ελευθεροτυπίας φτάνοντας στην 99η θέση. Το πολιτικό ντοκιμαντέρ βρέθηκε και στη χώρα μας να αποτελεί πηγή μεταφοράς πρωτογενούς πληροφορίας – μια υποχρέωση που θα έπρεπε να καλύπτουν τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης και ειδικά οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί που εκπέμπουν σε δημόσιες συχνότητες.
Σε αυτό το σκηνικό γεννήθηκαν (γεννηθήκαμε) πολλές προσπάθειες δημοσιογραφικής καταγραφής της πραγματικότητας, από ανθρώπους που (ας το παραδεχτούμε) δεν είχαμε και ιδιαίτερη σχέση με το χώρο του ντοκιμαντέρ και πολύ περισσότερο του κινηματογράφου. Δοκιμάσαμε νέες τεχνολογίες, που προσέφεραν ποιότητα εικόνας και ήχου για την οποία πριν από μερικά χρόνια θα έπρεπε να δαπανήσεις δεκάδες χιλιάδες ευρώ. Και με την ασέβεια και την άγνοια κινδύνου του πρωτάρη, κατεβήκαμε στο δρόμο για να συνθέσουμε με εικόνες ιστορίες που μέχρι σήμερα ξέραμε πώς να διηγούμαστε μόνο με τον γραπτό ή στην καλύτερη περίπτωση το ραδιοφωνικό λόγο.
Είμαστε φυσικά οι τελευταίοι που μπορούμε να κρίνουμε το αποτέλεσμα. Ίσως σε ορισμένες περιπτώσεις να πήγαμε την γλώσσα της εικόνας και της αφήγησης αρκετά βήματα πιο πίσω, από εκεί που την είχαν αφήσει οι μεγάλοι Έλληνες ντοκιμαντερίστες. Ίσως πάλι η φρέσκια, αν και σκηνοθετικά ερασιτεχνική, ματιά αρκετών νέων δημιουργών να προσφέρει κάτι στο χώρο του ντοκιμαντέρ. Το βέβαιο είναι ότι σε αυτές τις συνθήκες μάχης το ντοκιμαντέρ γίνεται και πάλι όπλο στα χέρια όσων θέλουν να το χρησιμοποιήσουν.
Info: Ο Άρης Χατζηστεφάνου είναι δημοσιογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός και συνδημιουργός των ντοκιμαντέρ Debtocracy, Catastroika και Fascism Inc. Έχει εργαστεί για το BBC, τον Guardian και το Telesur και συνεργάζεται με ορισμένες από τις μεγαλύτερες εφημερίδες και ραδιοσταθμούς στην Ελλάδα και την Κύπρο. Έχει γράψει τρία βιβλία και έχει ταξιδέψει για δημοσιογραφικές αποστολές σε τουλάχιστον 50 χώρες.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
* Αναδημοσίευση από το περιοδικό Culturenow Mag, τεύχος 29