Ιστορία και μυθοπλασία, το μυθιστόρημα αυτό είναι ένα τρίπτυχο. Τρεις σταυροί, τρεις στιγμές, τρεις διαφορετικές φωνές σημαδεμένες από τον χρόνο, για μια μέρα που αντικατοπτρίζει το Κάλι των δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70.

Αρμάντο Ρομέρο (Προειδοποίηση [του συγγραφέα] στους φίλους αναγνώστες)

Κάλι, Κολομβία στο γύρισμα της δεκαετίας του ‘50. Κλειδαμπαρωμένοι στο σπίτι, εξαιτίας της βίας που εξαπλώνεται στην πόλη, μια μητέρα με τα μικρά παιδιά της, τον Ελίψιο και τον Φρανσίσκο, περιμένουν με αγωνία τον πατέρα να επιστρέψει από τη δουλειά. Επιβάλλεται συσκότιση, οι δρόμοι γεμίζουν νεκρούς. Η αιματηρή περίοδος γνωστή και ως «Λα Βιολένσια» έχει ξεκινήσει.

Χρόνια μετά, ο φοιτητής Ελίψιο διώκεται από την αστυνομία και τον στρατό και καταφεύγει στο διαμέρισμα της κοπέλας του. Ανήκει στους ναδαϊστές, μια ομάδα καλλιτεχνικής πρωτοπορίας που στοχεύει να αφυπνίσει συνειδήσεις με τη βία και να δώσει μια κλοτσιά «στον κώλο της κοινωνίας». Ο Ελίψιο τελικά συλλαμβάνεται, φυλακίζεται, καταφέρνει να δραπετεύσει. Τρεις μέρες, τρεις διαφορετικές δεκαετίες σε ένα μυθιστόρημα που κινείται ανάμεσα στη μυθοπλασία, την ιστορία και την ποίηση και εξερευνά μια αποσιωπημένη περίοδο εμφυλίου πολέμου στην ιστορία της Κολομβίας.

Σημειώσεις για το βιβλίο «Μια μέρα στους σταυρούς»

  • Το πρώτο μέρος αυτού του μυθιστορήματος τοποθετείται χρονικά λίγο μετά τη δολοφονία, το 1948, του φιλελεύθερου-σοσιαλιστή ηγέτη Χόρχε Ελιέσερ Γαϊτάν (Jorge Eliécer Gaitán).
  • Το «Las tres cruces» (Οι τρεις σταυροί) είναι ένα μνημείο-σύμβολο της πόλης Κάλι στην Κολομβία, ορατό από παντού, το οποίο τη νύχτα φωτίζεται με τα χρώματα της κολομβιανής σημαίας. Οι σταυροί, φτιαγμένοι αρχικά από μπαμπού, υψώθηκαν το 1837 και αργότερα αντικαταστάθηκαν από σιδερένιους. Αποτελούν χώρο λατρείας και σημείο συνάντησης για τους καθολικούς, ειδικά την περίοδο του Πάσχα.

Πρόλογος του Άλβαρο Μούτις

Η σοβαρότερη συνέπεια για τα κολομβιανά γράμματα από την παραφροσύνη του Κάιν που έχει κατακυριεύσει τη χώρα μας είναι η ανεξάντλητη παρέλαση διηγημάτων που προσπαθούν να γίνουν μυθιστορήματα και δεν πετυχαίνουν ούτε καν την ταπεινή αρετή τού να είναι μαρτυρίες. Το να γράφει κάποιος ένα βιβλίο διακοσίων σελίδων στη γλώσσα του υποκόσμου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα γι’ αυτόν τον πολύπλοκο και παραβατικό χώρο, ο οποίος δεν μπορεί να μας αποκαλυφθεί απλώς και μόνο μεταγράφοντας σε τοπική «αργκό» μερικά ασύνδετα και θλιβερά επεισόδια. Ούτε, επίσης, η λεπτομερής περιγραφή των λαβυρίνθων του σαδισμού και της νοσηρότητας, στους οποίους χάνεται ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της Κολομβίας, εκβάλλει, αναγκαστικά, σε ένα αξιόλογο και ευανάγνωστο μυθιστόρημα.

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

Ο Αρμάντο Ρομέρο επέλεξε, κατά την κρίση μου με συγγραφική ωριμότητα, τον άλλο δρόμο, τον δυσκολότερο αλλά τον μόνο αποτελεσματικό, επιμένοντας να αφηγηθεί, χωρίς υπέρμετρες φιλοδοξίες και ασήμαντους μελοδραματισμούς, τη ζωή μιας οικογένειας και ενός νεαρού συγγραφέα στο Κάλι της Κολομβίας, βάζοντας σε αυτή την περιγραφή τη σωστή δόση ποίησης και αλήθειας – απαραίτητες ώστε ο αναγνώστης να τις ζήσει με την πληρότητα της προσωπικής εμπειρίας. Όλα για τη μοναδική αρετή μιας αυστηρής εντιμότητας γραφής και μιας βαθιάς απόρριψης κάθε εύκολης ευχαρίστησης.

Υπάρχει μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και νοσταλγίας, λύπης για ό,τι δεν διασώζεται και συμπόνιας για ό,τι δεν διορθώνεται σε αυτές τις σελίδες του Αρμάντο Ρομέρο, που κάνει το μυθιστόρημά του ένα έργο διαρκείας και αναγκαίο στα γράμματα της Αμερικής μας. Ο αναγνώστης θα αντιληφθεί αυτή την ανάγκη αμέσως μόλις ξεκινήσει το διάβασμα του βιβλίου, που η ανάμνησή του θα τον συνοδεύει για πολύ περισσότερο καιρό απ’ όσο υποπτεύεται. Αυτά τα νιάτα που ζουν, ονειρεύονται, υποφέρουν και πεθαίνουν σε τούτο το μυθιστόρημα συνθέτουν μία από τις συγκινητικότερες και απέλπιδες παρελάσεις της βαριάς μοίρας που έχει σημαδέψει πολλές γενιές της Λατινικής Αμερικής μας. Είναι η μαρτυρία μιας αποτυχίας, αλλά και η κραυγή, επίσης, μιας ελπίδας που δεν σβήνει. Όποιος έτσι θυμάται και αγαπάει τους ανθρώπους και τους τόπους των παιδικών και των νεανικών του χρόνων μάς αποδεικνύει ότι το παιχνίδι δεν έχει χαθεί τελείως. Αυτές οι σελίδες πρέπει να διαβάζονται με την αθωότητα του οραματιστή, την ίδια με την οποία γράφτηκαν. Είναι μια πρόκληση προς τον αναγνώστη, αλλά και μια τιμή προς τον άνθρωπο που κρύβει μέσα του.

Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) – Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αρμάντο Ρομέρο (Κάλι, 1944) είναι Κολομβιανός ποιητής, κριτικός και πεζογράφος. Στην πατρίδα του, τη δεκαετία του ‘60 συμμετείχε στην αρχική ομάδα του πρωτοποριακού κινήματος του ναδαϊσμού. Έχει ταξιδέψει και διαμείνει σε πολλές χώρες της Αμερικής, της Ευρώπης και της Ασίας, κυρίως στο Μεξικό, τη Βενεζουέλα και την Ελλάδα, όπου έγραψε το Μία μέρα στους σταυρούς (Un día entre las cruces , πρώτη έκδοση 1993), το πρώτο του μυθιστόρημα, και διάφορες ποιητικές συλλογές, ορισμένες με ελληνικό θέμα. Είναι επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου και ζει. Από τις εκδόσεις Τόπος κυκλοφορεί και το μυθιστόρημά του Καχάμπρε (2021), επίσης σε μετάφραση Αγαθής Δημητρούκα.

Πίνακας εξωφύλλου: Alfonso Demetrios Romero